Aursjøen: Forskjell mellom sideversjoner
Ingen redigeringsforklaring |
({{nn}}) |
||
| (14 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''Aursjøen''' var opphavleg den største og nord-vestlegaste av tre vatn inst på [[Dalsida]] i [[Lesja]] (etter grenseregulering i 1954 også delvis i [[Nesset]] | <onlyinclude>{{thumb|Aursjoen_1845-51.jpg|Kart over Aursjøen 1845-51.}} | ||
'''[[Aursjøen]]''' var opphavleg den største og nord-vestlegaste av tre vatn inst på [[Dalsida]] i [[Lesja kommune|Lesja]] (etter grenseregulering i 1954 også delvis i [[Nesset kommune]]). Dei to andre vatna var [[Grynningen]] og [[Gautsjøen]]. Ut frå Aursjøen renn [[Aura (elv)|Aura]] vestover ned til [[Eikesdalen]].</onlyinclude> | |||
Aursjøen er nemnd i skriftlege kjelder i alle fall i 1750, da ni eikesdølar skreiv under på eit dokument der dei gav fire lesjingar løyve til å «nyde, bruge og beholde vores Del i Fiskevandet ved Nafn Orsiøen» | Aursjøen er nemnd i skriftlege kjelder i alle fall i 1750, da ni eikesdølar skreiv under på eit dokument der dei gav fire lesjingar løyve til å «nyde, bruge og beholde vores Del i Fiskevandet ved Nafn Orsiøen»<ref>[http://www.arkivverket.no/URN:tl_read?idx_id=10052&uid=ny&idx_side=-380 Tinglyst 8. mars 1751, pantebok for Nord-Gudbrandsdalen nr 1, fol. 379]</ref>. [[Gerhard Schöning]] skriv i 1775 om «Aursiø» («Reise ... giennem en Deel af Norge» bd. 3 s. 19). | ||
På 1900-talet vart Aura aktuell for kraftutbygging, og det første selskapet som planla utbygging vart skipa i 1910. I 1913 fekk det konsesjon for regulering av dei tre vatna, men noka utbygging kom ikkje i gang før tyskarane prøvde seg under andre verdskrigen. | På 1900-talet vart Aura aktuell for kraftutbygging, og det første selskapet som planla utbygging vart skipa i 1910. I 1913 fekk det konsesjon for regulering av dei tre vatna, men noka utbygging kom ikkje i gang før tyskarane prøvde seg under andre verdskrigen. | ||
I 1941 starta okkupantane utbygging av vegen innover Dalsida, men kom aldri lenger. Men undervegs skjedde den verste ulykka som har skjedd i Lesja i nyare tid, [[Gautsjøulykka]]. | I 1941 starta okkupantane utbygging av vegen innover Dalsida, men kom aldri lenger. Men undervegs skjedde den verste ulykka som har skjedd i Lesja i nyare tid, [[Gautsjøulykka 25. september 1941|Gautsjøulykka]]. | ||
Straks etter krigen skaut arbeidet med reguleringa fart. 8. juli 1946 vedtok Stortinget at staten skulle ta over fallrettane og alle anlegga som var bygd. I 1949 vart vedtaket om bygginga av kraftanlegget fatta, og i 1951 at all krafta som vart produsert skulle gå til [[Sunndalsøra]]. | Straks etter krigen skaut arbeidet med reguleringa fart. 8. juli 1946 vedtok Stortinget at staten skulle ta over fallrettane og alle anlegga som var bygd. I 1949 vart vedtaket om bygginga av kraftanlegget fatta, og i 1951 at all krafta som vart produsert skulle gå til [[Sunndalsøra]]. | ||
Det har | Det har tidlegare vore gjort funn som kunne tyde på forhistorisk verksemd i området i den utvaska vasskanten av kraftmagasinet. Sommaren 2006 skulle magasinet tappast ned og demningen reparerast. Det vart da gjennomført arkeologiske utgravingar i det området som vanlegvis ligg under vatn, og der vart det funne spor som stadfester at det har vore samisk busetjing her i vikingtida. | ||
==Referanse== | |||
<references/> | |||
==Litteratur== | ==Litteratur== | ||
*[http://no.wikipedia.org/wiki/Aura_kraftverk Aura kraftverk frå Wikipedia] | *[http://no.wikipedia.org/wiki/Aura_kraftverk Aura kraftverk frå Wikipedia] | ||
*[http://folk.uio.no/josteinb/Artikler/Samer%20p%E5%20Dovrefjell.pdf Bergstøl, Jostein og Gaute Reitan 2008: | *[http://folk.uio.no/josteinb/Artikler/Samer%20p%E5%20Dovrefjell.pdf Bergstøl, Jostein og Gaute Reitan 2008: «Samer på Dovrefjell i vikingtiden. Et bidrag til debatten om samenes sørgrense i forhistorisk tid»]. ''[[Historisk tidsskrift]]'' nr 1 s. 9-27. | ||
* Ulateig, Egil 2000: | *Ulateig, Egil 2000: «Aura-anlegget og Lesja. Den største hendinga sidan Amerika-feberen.» ''[[Årbok for Gudbrandsdalen]]'' s. 71-91 | ||
{{artikkelkoord|62.3230516|N|8.6793371|Ø}} | |||
[[Kategori:Lesja kommune]] | [[Kategori:Lesja kommune]] | ||
[[Kategori:Dalsida]] | |||
[[Kategori:Nesset kommune]] | |||
[[Kategori:Innsjøer og vatn]] | |||
{{nn}} | |||
Sideversjonen fra 25. jan. 2016 kl. 09:50
Aursjøen var opphavleg den største og nord-vestlegaste av tre vatn inst på Dalsida i Lesja (etter grenseregulering i 1954 også delvis i Nesset kommune). Dei to andre vatna var Grynningen og Gautsjøen. Ut frå Aursjøen renn Aura vestover ned til Eikesdalen.
Aursjøen er nemnd i skriftlege kjelder i alle fall i 1750, da ni eikesdølar skreiv under på eit dokument der dei gav fire lesjingar løyve til å «nyde, bruge og beholde vores Del i Fiskevandet ved Nafn Orsiøen»[1]. Gerhard Schöning skriv i 1775 om «Aursiø» («Reise ... giennem en Deel af Norge» bd. 3 s. 19).
På 1900-talet vart Aura aktuell for kraftutbygging, og det første selskapet som planla utbygging vart skipa i 1910. I 1913 fekk det konsesjon for regulering av dei tre vatna, men noka utbygging kom ikkje i gang før tyskarane prøvde seg under andre verdskrigen.
I 1941 starta okkupantane utbygging av vegen innover Dalsida, men kom aldri lenger. Men undervegs skjedde den verste ulykka som har skjedd i Lesja i nyare tid, Gautsjøulykka.
Straks etter krigen skaut arbeidet med reguleringa fart. 8. juli 1946 vedtok Stortinget at staten skulle ta over fallrettane og alle anlegga som var bygd. I 1949 vart vedtaket om bygginga av kraftanlegget fatta, og i 1951 at all krafta som vart produsert skulle gå til Sunndalsøra.
Det har tidlegare vore gjort funn som kunne tyde på forhistorisk verksemd i området i den utvaska vasskanten av kraftmagasinet. Sommaren 2006 skulle magasinet tappast ned og demningen reparerast. Det vart da gjennomført arkeologiske utgravingar i det området som vanlegvis ligg under vatn, og der vart det funne spor som stadfester at det har vore samisk busetjing her i vikingtida.
Referanse
Litteratur
- Aura kraftverk frå Wikipedia
- Bergstøl, Jostein og Gaute Reitan 2008: «Samer på Dovrefjell i vikingtiden. Et bidrag til debatten om samenes sørgrense i forhistorisk tid». Historisk tidsskrift nr 1 s. 9-27.
- Ulateig, Egil 2000: «Aura-anlegget og Lesja. Den største hendinga sidan Amerika-feberen.» Årbok for Gudbrandsdalen s. 71-91