Isak Saba: «Same soga laula»

Fra lokalhistoriewiki.no
Hopp til navigering Hopp til søk
«Sami soga laula» blei først trykt på forsida av Sagai Muittalægje i 1906.

«Same soga laula» (moderne nordsamisk: «Sámi soga lávlla») er eit dikt forfatta av Isak Saba og først utgjeve i Sagai Muittalægje den 1. april 1906. Diktet vart tonesett av Arne Sørum og vedteke som samisk nasjonalsong i 1986. «Same soga laula» er omsett til dei fleste samiske språka.

Tekst

Original Nordsamisk Enaresamisk Skoltesamisk Kildinsamisk[1]

(oms.: Matti Morottaja)

(oms.: Anni Feodoroff)

(oms.: ? )

Same soga laula

Gokken davven davgai vuolde
Samma suolgai Sameædnam:
Duodar læbba duoddar duoken,
Javrre sæbba javre lakka.
Čokkak čilgin, čorok čæroin
Allanaddek alme vuostai,
Šavvek jogak, šuvvek vuovdek,
Cakek cæggo stalle-njargak
Maraidægje mæraidi.
 

Dalvveg dabe buolaš-bieggak,
Muotta-borgak mære[tæmek];
Same sokka sieloin mielain
Æcca dadde ædnamides:
Matkalaǯǯi manotævek.
Giđđodægje guovsakasak —
Ruoškas, ruovgas rođoin gollo,
Jucca javrin, jalggadasain,
Gerreskalla mađi meld.
 

Ja go gæsse-bæivaš golloš
Mecid, mæraid, mærragadid,
Golle siste guollebivddek
Soilluk mærain, soilluk javrre,
Gollen čuvggek čacce-loddek,
Silbban šovvuk Same dænok,
Šelgguk čuoimek, šleđgguk airrok
Luittek olbmak laulodemin
Gævgŋaid, guoikaid, goadnelid.
 

Sameædnam sokkagodde —
Dat læ gierddam dogjukætta
Godde čođid, garro gavpid,
Viekkes værre værro valddid.
Dærva dunji, sitkis sokka!
dærva dunji, rafhe ruotas!
Æi læk doarok dorrujovvum,
Æi læk vieljain varak varddam
Same sivo soga sist.
 

Madaragjak mist læk duolle
Vuoittam værredakki bagjel.
Vuostalattop, vieljak, mige
Sitkatvuodain soarddidæmek!
Bæive barni nana nalle!
Æi du vuoitevašalaǯǯak,
Jus fal gattik golle gielaid,
Muitak madar madoi sane:
Sameædnam Samidi!
 

Sámi soga lávlla

Guhkkin davvin Dávggáid vuolde
sabmá suolggai Sámieanan.
Duottar leabbá duoddar duohkin,
jávri seabbá jávrri lahka.
čohkat čilggin, čorut čearuin
allanaddet almmi vuostái.
Šávvet jogat, šuvvet vuovddit,
cáhket ceakko stállenjárggat
máraideaddji mearaide.
 

Dálvit dáppe buolašbiekkat,
muohtaborggat meariheamit.
Sámisohka sieluin mielain
eahccá datte eatnamiiddis:
Mátkálažžii mánuheabit,
giđđudeaddji guovssahasat,
ruoškkas, ruovggas rođuin gullo,
juhca jávrriin, jalgadasain,
geresskálla máđiid miel.
 

Ja go geassebeaivváš gollut
mehciid, mearaid, mearragáttiid,
golli siste guollebivdit
suilot mearain, suilot jávrriin.
Gollin čuvget čáhcelottit,
silban šovvot sámieanut,
šelgot čuoimmit, šleđgot áirrut,
luitet olbmát lávllodemiin
geavgŋáid, guoikkaid, goatniliid.
 

Sámieatnan sohkagoddi –
dat lea gierdan doddjokeahttá
goddi čuđiid, garrogávppiid,
viehkes vearrevearroválddiid.
Dearvva dutnje, sitkes sohka!
Dearvva dutnje, ráfi ruohtas!
Eai leat doarut dorrojuvvon,
eai leat vieljain varat vardán
sámi siivo soga sis.
 

Máttarádját mis leat dovle
vuoitán vearredahkkiid badjel.
Vuostálastot, vieljat, miige
sitkatvuođain soardiideamet!
Beaivvi bártniid nana nálli!
Eai du vuoitte vašálaččat,
jos fal gáhttet gollegielat,
muittát máttarmáttuid sáni:
Sámieatnan sámiide!
 

Säämi suuvâ laavlâ

Tääbbin tavveen Távgái vyelni
mist lii stuorrâ Säämieennâm.
Tuodâr liäbbáá tuoddâr tyehin,
jävri šiärráá jäävri alda.
Čoheh čielgijn, čoroh čuumâin
alanedeh alme vuástá.
Šäävvih juuvah, šuveh vyevdih,
cäähih ciägu stälinjaargah
meendu muávroo meerâ siis.
 

Tälviv tääbbin puolâšpiegah,
muotâpuurgah merettemeh.
Säämi suuhâ siäloin mieláin
iäccá kuittâg enâmijdis.
Máđháliist láá mánutteveh,
kiđordeijee kuovsâkkâsah,
ruoškâs, ruovgâš roođoin kulloo,
juucâ jaavrijn, jolgâdâsâin,
kerrisskaalâ maađij mield.
 

Já ko kesipiäiváš páštá
meecijn, meerâin, merâriddoin,
kole siste kuálásteijeeh
suiloh meerâin, suiloh jaavrijn.
Kollen čyevih čäcilodeh,
silbân kolgeh Säämi juuvah,
šiälguh čyeimih, šliäđguh ááiruh,
lyeštih almaah lávlustâlân
kiävŋáid, kuoškâid, kuánilijd.
 

Säämieennâm suhâkodde
tot lii killám toijuuhánnáá
koddee čuuđijd, karokaavpijd,
viehis veriviäru väldeid.
Tiervâ tunjin, si hes suuhâ!
Tiervâ tunjin, ráávhu ruotâs!
Tust láá suáđih sođâhánnáá,
viiljâin vorrâ vardehánnáá.
Sijvo suuhâ sämmilâš!
 

Madâräijiheh láá tovle
vuáittâm verrušeijee vievâid.
Vuástálistup viiljah mij-uv
siđhesvuođáin suárdálâsâid
Peeivi parnij noonâ nääli,
iä tuu vyeiti vajaliihkin,
jis tun toolah kollekielâd,
muštáh maddârijdâd sääni:
Säämieennâm sämmiláid!
 

Sää´msooǥǥ laull

Ku´ǩǩen tâ´vven Juu´se vue´lnn,
Sää´m čiõkk, Sää´mjânnam.
Tuõddâr kuâsttai tuõddâr tue´ǩǩen,
jääu´r špelkka jääu´r veâlgga.
Ceägg tuõddâr čokk laaǥǥ,
pajjna´dde ââ´lm vuâstta.
Šuâlee jooǥǥ, šuuvee väär,
ceägg njaarǥ ru´vddrââ´dd
cäkkâ´tte šuârm miâr vuâstta.
 

Vaččai tääi´b lie tä´lvv fiõlli,
piõgg da porgg lie meä´rte´mes.
Sää´m sokk siõlin miõlin
tõndiõtt väimstes rää´ǩǩast jânnmes.
Joođjid, määtklaid mään čuâvad,
tâ´vven pue´lle kuuskõõzz ââ´lmest.
Ruåčkâs, ruõvggâs rååđain kollai,
groom teâudd jääu´rid, jie´ğğid.
Če´rres kuâlkkân tä´lvvǩeäi´n mie´ldd.
 

Na ǥo ǩie´ss peeivaž kållad,
mie´ccid, miârid, jäu´rr’reeddaid,
kå´llǩimaldõõzzâst kue´llšii´lli
so´ǩǩe miârin, so´ǩǩe jääu´rin.
Ko´llen čue´vve čää´cclåådda,
silbbân čue´vve Sää´mveerd,
čuâlmma čuâlmain, leädggad ääirain,
so´ǩǩe, lue´štte oumma lääu´lee´l
kuõškid, ǩeâuŋsid, sâvvnid.
 

Sää´mjânnam sokk’kå´dd
tät lij ǩeârddam koddjireeisaid,
ko´ddičuuđid, kårrkaau´pid,
smuuđ veä´reld piiđva´lddjid.
Tiõrv Tu´nne, si´tǩǩes sokk
tiõrv, rää´ǩǩes rääuh maadd!
Jeäla tuäraid tuärrvuättam,
jeäla viilljeez võõr vuârdtama
saa´mi sijvâs sooǥǥ se´st.
 

Maaddârää´jj mee´st lie tuu´l
vuäittam veä´reld tue´jjeei pâ´jjel.
Vuâsttlâ´sttep viillj, mij še,
sitkkâdvuõđin suä´rddeejeem!
Sokk rää´ves Pei´vvpäärnai
ij tuu vuei´t vâjjlažžad
jõs veâl määttak kå´llǩiõlad,
mooštak maaddâr maddji saa´nid:
Sää´mjânnam saa´mi lij!
 

Соаме шурьмусе ла̄ввл

Альмест чуввесь тоасьтэ вӯлленҍ
Куххьккенҍ аляхт Соаме Е̄ммьӊе.
Па̄ххькк па̄кьк мӣлльтэ уйтант кукас,
Ко̄лкэв эвтес ча̄зь ча̄зь мӣлльтэ.
Урьтэ вуйв я е̄нас пагка
Выммьдуэвма ле̄в алехь аллма.
Коаввкэв ва̄рь, я ко̄ллкэв кӯшшк ёг.
Кырртэв чӣӊӊлэс ёавьренҍ э̄ххтэ,
Ко̄ммьтэсь нэ̄ммьпьесь ме̄рэнҍвя̄л.
 

Та̄лльва чоавч ле̄в шӯрр та̄ввь е̄ммьнесьт,
Вэ̄зэнҍ вӣ ллькесь коаххтал ёабьретҍ
Ӣӊкэнҍ са̄мь мӣн о̄ллмэ то̄ӆӆькьев
Пуадта вӣресь ва̄рне кӯтҍкетҍ.
Воафсхэсс сӣрант та̄лльва кыдта,
Пӯдзэ пэ̄гант куллай ла̄ввлэнҍ.
Роатткъев э̄лл па̄кь нёллькесь ёавьренҍ,
Ке̄ресь мэ̄ннэв раст я чӯлл ча̄р,
Вэ̄ннса налла налла кэскэсьт нэмпэ.
 

Поашт пе̄ййв вӯлкхалл нюлэтҍ е̄ммьнье,
Воаретҍ, ёавьретҍ, ме̄рр э̄лл нэмпэтҍ,
Касьт таввь о̄ллмэ шыллев коалль кӯль.
А̄ввт со̄нн лонҍтэтҍ йхесь поаззксэнҍ.
Сыллпэнҍ вуаӆӆк мӣн са̄мь е̄ммьне.
Рынтэсьт о̄ййкьювв, арьй лыэшшт ча̄дза,
Сугкал тавас, вуаййпе нэмпэнҍ,
Мугка вуэссь и аннта соннӭ
Аллма кӯшкэ э̄лл ла̄вл кыррьтэв.
 

Соаме ммьне шэ̄ннтад ко̄нҍтэтҍ.
Ке эйй та̄ххтма кадцьсе е̄ммьнян.
Са̄мь никенн ейй та̄ххтма коаннҍтэ,
Вӣлье ве̄р ейй аннта ко̄ллкэ.
Ӣге са̄ммьля ло̄ссесь вуэзесь,
Кӣршэ со̄нн пугк аннтма рэ̄зэтҍ.
Тӣррв, са̄мь олма, агесь кӣрршэй!
Тӣррв мыр шоабшей роавас вуэнҍтэсь!
Лувьтэнҍ ча̄рэсьт выйей агесь.
 

Моаннтар а̄й, а̄к ӣллень, вӯххьтеэнҍ
Пугк шӯрр рэ̄зэтҍ е̄рркъя па̄лесьт.
Быдт э мыйе буаййпе бйльйням,
Пыххта я̄лэн ло̄сстэгуэйм шӯрр.
Са̄ммыля тоавас, шэ̄ннтъта пӣйвенҍ,
Ев ля рэ̄з то̄н буххьтэ вуайченҍ,
Кӣлант коалль вуанч пынне эбтэс,
Моаннтар а̄янт соаг ва̄льт е̄ррма:
Соаме ва̄пткэсь Е̄ммьне Соаметв!
 

Sørsamisk Umesamisk Pitesamisk Lulesamisk

(oms.: Ella Holm Bull)

(oms.: Olve Utne)

Saemiej laavlome

Nuelesne dan elmien jissien
vååjnesh saemiej eatneme lea.
Vaeriej duekesne guevtelh vaajjah,
våaroen tjielke jaevrieh vååjnoeh.
Dalvesh, vaerieh, vaartoeh, vuemieh
alnadahkh elmeden vööste.
Johkh vijtjeldieh vuejtieh sjuvvieh.
Vaartoes-gaejsieh spaenjieh njiemesjh
tjåadtjoeh vööste mearoem.
 

Daelvege goss’ væhtjadahke
tjuatsa, elmie gåaltoeminie.
Læjhkan saemien-bolve eahtsa
jijtse barkoeh, årroe-sijjieh.
Fealadæjjamaske tjuavka,
goeksegh buelieh, naestieh gijkieh.
Bovtsen kraaje sermiej sisnie,
jaevrieh vaegkieh govloeh sjuvvieh,
gierehtsh råantjoeh daelvege.
 

Giesege goss’ biejjie guaka
vaerieh vuejtieh jaevrieh klienjieh.
Doeterh jaevretjh baaroeh guedtieh,
klienjesne dah göölijh vååjnoeh.
Tjaetsien-ledtieh dah aaj klienjieh,
johkh goh silph dah vååjnoeh gelkieh.
Aajroeh klijkieh aajroeh klienjieh,
almetjh aavoen almetjh juejkieh
stoerre jeanoem våålese.
 

Saemien eatneme jih saemieh
eah leah annje jaavoelamme.
Fæjjoeh tjuvrieh åesiestæjjah
faelskies skaejhvieh skaehtie-fåvhtah.
Vyörtegs veaksehks saemien boelve!
Vyörtegs raffies saemien boelve!
Ij naan dåara saemiej gaskem,
ij naan virre galkasovveme.
Raeffie saemien boelvesne.
 

Dovletje lea mijjen maadtoe
miedtiejidie baajhtestamme.
Mijjieh aaj, viellh vuastalibie
vueliedæjjah tjimkes-laakan!
Biejjien baerniej veaksehks maadtoe!
Eah edtjh datnem fæjjoeh nåhkehtidh,
jis geehth jijtjedh gullie-gielem,
måjhtah maadtoen bihkedassem:
Saemien eatneme saemide!
 

 

Sáme vierrega lävvludis

Allen nuarrtan Sarvá vuolen
ihtá suojmat Sämij iednam.
Guävvdel duogen guävvdel vujdnu,
jávvre dullvi jávre lahka. Tjåhkå gåron, tjåltå vuomen
bajedimen alme vuässte.
Sjåvvåj jågå, sjuvvaj vuome,
tsähki práđa stállenjárga davás sievvaj skåvvåmin.
 

Dállveájgen bållåsbieggajn,
muohtabårrgå mieredahtá.
Sámevierrek selujn, mielajn
ähttsá lijjká iednamijdes:
Vándardäjje mánnodieben,
guoksagasa bulli almen,
ruosjkast, ruovgast rådojn gullu,
juhtsa jävrijn, jalga rájest,
gärrisjuhtsa gejnuj mit.
 

Ja gu giessebäjjve gullij
mehtsijt, sievajt, sievvagäddijt,
gålle sinne guollebivdár
manná sievan, manná jävrijn.
Gållen tjuvvgi tjáhtselådde,
sillban sjuvvi sámeieno,
gilldi stággo, gilldi ájro,
minni ålbmá lávlodimen
guojkajt, fuorsajt, uggij mit.
 

Sämij iednam’ máddoguäddej
dat lä gärrdam dujjudagá
gåddejtjuđijt, rievvárbuvdajt
sluogas, fálskes skáhttesundijt.
Guddne dunji, sávres máddo!
Guddne dunji, ráfe ruohtas!
Iele dåro dåroduvvum,
iele vieljaj vara varrdám
sämij sjávodis máddo sin.
 

Máddarájjámä lä dålen
viddnim ássjáladtjaj bajjel.
Vuasstálisstup, vielja, mij gie
sävvrudagajn vuoledäjjáj!
Biejve bärdnij sávres máddo!
Dån i gåssek dähpput verrti
jus bär värri gållegielavt,
mujtá máddarmáddoj bágojt:
Sämij iednam sämijda!
 

Sáme sågå lávlla

Allen sjuhtjunisáj vuolen
dåppen ráfes Sámeednam
Duottarduogen duottar vuojnnu
Jávre sledju lahkalakkoj
Tjåhkå allen, båre tjæron
allánaddi alme vuossti
Jågå skåvvi, vuome sjåvvi
Tsáhki tsækko stállenjárga
máradiddje merajda.
 

Dálven dáppe ruosstebiekka,
muohta bårgåt mieredagi
Sámevierrek sielujn mielajn
æhttsá gåjt val ednamijdes
Vájaldiddje mánnodihpen
libjudiddje guovsagisá
ruosjkasj, ruovgas rådojn gullu
juhtsa jávrijn, jalggadisájn
gieris skuolkat manádijn.
 

Ja gå giessebæjvásj gålli
miehtsijt, merajt, merragáttijt
gålle sinna guollebivdde
suvdos merajn, suvdos jávrijn
gållen tjuovggi tjáhtjelåtte
silbban guojtti sámeæno
sledju stákko, sledju ájro
loujtti ålmmå lávludalle
bårssjo guojkajt åkkijda.
 

Sámeednam, máttoguodde,
dat lea gierddam doaddjudagi
gådde tjudijt, rievvudagájt
sluogas vierreværroválldijt
Rámmpo dunji, sávres máddo
Rámmpo dunji, ráfes ruohtsas
Ælla doaro doaroduvvam,
ælla vieljaj vará varddám
sáme sijvos mátto sin.
 

Máttarájdá sij li dålen
vuojttám vierredahkkij badjel
Vuosstálasstup, vielja, mij aj
sávrrudagájn vuolediddjáj
Biejvemánáj gierddis máddo
duv e vuojte vasjulattja
jus val várri gållegielat
Mujttit máttarmáttoj bágojt
Sámeednam sámijda.
 

Fotnotar

Lenkjer