Leisterud

Leisterud
Alt. namn:	Resterud (1595), Ristrud, Lesterud (1616), Listerud (1667 og 1723), Leisterud (NG), Leistrud
Fyrst nemnd:	1595 (NG 4, 224f.)]
Stad:	Vestre Bagn
Sokn:	Reinli
Fylke:	Oppland
Kommune:	Sør-Aurdal
Gnr.:	22
Postnummer:	2390

Leisterud (alt. navneform Leistrud) er ein matrikkelgard i Vestre Bagn i Sør-Aurdal. Han grensar mot Vøll og Begna i aust, Austegarde og Framgarde i vest og Torsrud og Brattrud i sør.

Navnet

Det fyrste leddet kan kome frå mannsnamnet Reistr, medan andre ledd er ruð, «rydning». Ein annen rydningsgard like ved, Smedsrud, vart lagt under Leisterud som øydegard.

Historie

Dei gamle hovedbøla låg på ein avsats i dalsida, på omkring 350 moh. Det vart rydda fleire garder kalla Lie der, og Liagardane er i følgje lokal tradisjon plassar som vart delt ut til seks døtrer av Leisterudbonden. Rydningen skal ha skjedd før Svartedauen. I seinmellomalderen låg garden øyde, og på 1500-talet vart han nyrydda. Skattemessig var garden opphavleg rekna som ein halvgard.

Både Leisterud og Smedsrud var kyrkjegods, tilhørande Reinli kyrkje. Ifølge jordebokea til Stavanger stift eigde kyrkja i 1626 1/2 hud i Leisterud og eit kalveskinn i Smedsrud. Begge gardar vart i 1724 kjøpt frå Sjugurd Alvsson Leistrud av prost Andreas Morland. Smedsrud vart lagt under same matrikkelnummer som Leisterud.

To bygningar var skylt bort under Ofsen i 1789. 1/2 mål åker var øydelagt i eit år, og 1/2 mæling eng i eit til to år. Skadane vart takserte til 120 riksdalar. På Smedsrud var skadane større, då det gikk to skred der som øydela fem mål åker og seks mælinger eng; skaden ble der taksert til 320 riksdalar.

Gsrdsvegen gjekk opphavleg ned Eldebakkin til Bagn, og fyrst seinare er han lagt over Leistrudgrende. Dei øvre gardane fikk bilveg så seint som i 1982.

Bruk

Delinga av garden byrja i 1743, og sidan har ei rekkje bruk vorte utskilt. De to bruka som vart oppretta ved delinga i 1743 var:

• Nørdre Leisterud, bnr. 4
• Midtre Leisterud, bnr. 8

Det gamle hovudbølet på Smedsrud vart etter kvart til Nørdre Smedsrud, bnr. 1.

I tillegg kom Smedsrud

Frå Nørdre Leisterud bnr. 4

• Smedsrudlie, seinare kalla Nørdre Lie, bnr. 15, fråseld i 1760.
  • Marilie, seinare kalla Øvre Lie, bnr. 18, fråseld frå Semdsrudlie i 1789.
• Nedre Lie, bnr. 13, fråseld i 1761.
• Eldebakkatn, bnr. 6, utskilt i 1885.
• Saudalen, bnr. 5, utskilt i 1887.
• Lafton, bnr. 43, utskilt i 1914.
• Nymoen, bnr. 44, utskilt i 1914.

Frå Midtre Leisterud bnr. 8

• Plassen, også kalla Lie, overtok bnr. 8, utskilt i 1838.
• Søre Leisterud, bnr. 19, utskilt i 1888.
  • Berglund, bnr. 23, utskilt frå Søre Leisterud i 1897.
• Grønengdalen, seinare kalla Fossnær, bnr. 20, utskilt 1888.

Frå Smedsrud bnr. 1

• Midtlie, bnr. 16 og opphavleg husmannsplass under Leisterud, fråseld frå Smedsrud i 1761.
  • Gudmundslie, bnr. 17, utskilt i 1856.
• Søre Smedsrud, utskilt i 1856. Seinara samanføyd med Steinrudplassen til bnr. 2.

Andre bruk

• Leisterudbakkin, bnr. 10, var opphavleg husmannsplass under Leisterud, men var tidleg på 1700-talet sjølveigarbruk.
  • Knutssonlie, bnr. 12, skyldsett frå Leisterudbakkin i 1823.

Frå matriklar og pantebøker

Matrikkel 1647
Gammel matrikkel	MN 148 med skyld 1 hud 10 skinn
Matrikkel 1838	MN 19 med skyld 11 dalar 4 ort 19 skilling
Matrikkel 1888	Gnr. 22 med skyld 23 mark 74 øyre
Areal og antall bruk 2009

Kjelder

• Gjermundsen, Jon Ola: Gard og bygd i Sør-Aurdal: Bind A Reinli og Vestre Bagn, Sør-Aurdal kommune / Valdres bygdeboks forlag, 1987. Digital versjon på Nettbiblioteket.
• Faktaark fra Kartverket
• Mal:Folketelling bosted land
• Mal:Folketelling bosted land
• Mal:Folketelling bosted land