Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→Utbredning og antal
| Linje 30: | Linje 30: | ||
På begynnelsen av 1600-talet kunne termen ''granlapp'' òg bli bruka om samar som berre skatta til Sverige, i motsetning til fjellappane som betalte skatt til både Sverige og [[Norge]], ettersom dei hadde virket sitt på fjellryggen mellom de to landa.<ref> {{bokref |efternamn=Wiklund|förnamn=K.B. |medförfattare=J.K. Qvigstad |titel= Dokument angående flyttlapparna m.m. |år=1909 |utgivare=Renbeteskommissionen af 1907 |utgivningsort=Kristiania |sid=229}}</ref> | På begynnelsen av 1600-talet kunne termen ''granlapp'' òg bli bruka om samar som berre skatta til Sverige, i motsetning til fjellappane som betalte skatt til både Sverige og [[Norge]], ettersom dei hadde virket sitt på fjellryggen mellom de to landa.<ref> {{bokref |efternamn=Wiklund|förnamn=K.B. |medförfattare=J.K. Qvigstad |titel= Dokument angående flyttlapparna m.m. |år=1909 |utgivare=Renbeteskommissionen af 1907 |utgivningsort=Kristiania |sid=229}}</ref> | ||
== | == Utbreiing og antal == | ||
År 1553 fanst det 47½ granlapske skatteeinheiter og 50 fjellapske i Pite lappmark. To år seinare fanst det 73 skattebetalande granlappar og 35 fjellappar i Lule lappmark. Størrelsesforholdet mellom | År 1553 fanst det 47½ granlapske skatteeinheiter og 50 fjellapske i Pite lappmark. To år seinare fanst det 73 skattebetalande granlappar og 35 fjellappar i Lule lappmark. Størrelsesforholdet mellom dei to gruppene var omtrent det same utover resten av 1500-talet.<ref name="Manker"> {{bokref |efternamn=Manker |förnamn=Ernst|titel=Skogslapparna i Sverige |serie=Acta Lapponica XVIII |år=1968|utgivningsort=Stockholm}}</ref> | ||
Da [[Petrus Læstadius]] forfatta sin journal i 1827, hadde skogssamane vorte færre enn fjellsamane. I heile [[Arvidsjaur]]s sokn budde det likevel framleis berre skogssamar, skriv Læstadius, og i [[Arjeplog]], [[Jokkmokk]] og [[Gällivare]] fanst òg eit stort tal.<ref name="Læstadius"> {{bokref |titel=Journal av Petrus Læstadius för första året av hans tjänstgöring såsom missionär i Lappmarken. Förra delen. |efternamn=Læstadius |förnamn=Petrus |år=1928 }}</ref> | |||
I [[1882]] vart det utnemnt ein komité | I [[1882]] vart det utnemnt ein komité for å utrede situasjonen {{ått}} samane i Sverige. De gav dette bildet av skogssamane på den tida: | ||
* I [[Enontekis]] socken fanst to skogssamiske familiar frå [[Pajala]] med alt i alt 600 reinar. | * I [[Enontekis]] socken fanst to skogssamiske familiar frå [[Pajala]] med alt i alt 600 reinar. | ||
* I [[Jukkasjärvi]] socken fanst tre skogssamiske familiar med kring 500 reinar. De fleste av dessa var ''skötesrenar'' som vart eigd av bufaste. | * I [[Jukkasjärvi]] socken fanst tre skogssamiske familiar med kring 500 reinar. De fleste av dessa var ''skötesrenar'' som vart eigd av bufaste. | ||
* I Gällivare socken var skogsreindrifta | * I Gällivare socken var skogsreindrifta vesentlig meir utbreidd. Det totale talet reinar var så høgt som 6500. Samtlige som dreiv med skogsreindrift var samtidig nybyggjarar. | ||
* I Jokkmokks socken fanst det to overvegande skogssamiske [[lappby]]ar, Jockmock og Sjocksjock. Ein del av reingjetarane i | * I Jokkmokks socken fanst det to overvegande skogssamiske [[lappby]]ar, Jockmock og Sjocksjock. Ein del av reingjetarane i desse byane hadde likevel begynt å flytte opp mot fjella med reinane sine om somrane. Reineigarane i Sjocksjock var alle samtidig odelsbønder. | ||
* I Arjeplogs socken bestod Arjepluogs lappby lengst aust i soknet utelukkande av skogssamar. Fleire av dem hade mist sine eigne reinar og slege seg | * I Arjeplogs socken bestod Arjepluogs lappby lengst aust i soknet utelukkande av skogssamar. Fleire av dem hade mist sine eigne reinar og slege seg ned som fiskarar ved dei store sjøane, så dermed var det berre nokre få att som hadde reindrifta som hovudnæring. Desse flytta ned til kysten om vintrane. | ||
* I Arvidsjaurs socken og [[Malå]] | * I Arvidsjaurs socken og [[Malå]] forsamling fanst Arvidsjaurs lappby, utelukkande skogssamisk, med 642 innbyggjarar. Lappbyen var inndelt i 36 [[lappeskatteland]]. I [[Pite älv]]dal heldt samane til heile året på sine respektive landområde, medan dei andre flytta ned til austkysten om vinteren.<ref name="Manker"/> | ||
== Buplassar == | == Buplassar == | ||