Vis kilden til Arkiv

{{Forside|arkivvesen}}
<onlyinclude>{{thumb|Arkivmateriale.jpg|Motiv frå eit arkiv.}}
'''[[Arkiv]]''' er institusjonar eller avdelingar innafor ei verksemd som tek vare på dokument frå verksemda. Ordet nyttast óg om sjølve samlinga av dokument, og om lokala der dei vert lagra. For historieforskinga er arkivet staden som ikkje gløymer, der vårt kollektive minne er lagra. I eit moderne arkiv tyder ikkje lenger dokument «gulna ark», men «alle fysiske spor av verksemda». Arkiva kan såleis innehalde alt frå handskrivne notat til digitale databasar. Eit arkiv kan vere aktivt, til dømes eit kommunalt arkiv der ein kan gå inn og hente fram vedtak frå seinare tid. Det kan óg vere historisk, med dokument frå ei verksemd som hører fortida til eller dokumentar som ikkje lenger er aktuelle for eigaren. Mange arkiv kombinerer dei to funksjonane, til dømes byarkiva som både har ein aktiv og ein historisk avdeling. Arkiv kan óg vere private, knytta til ein einskild person.

Arkiva har ein dobbeltrolle. På den eine sida skal dei ta vare på dokument for framtida, og det gjer ein best ved å gje så få som mogleg direkte tilgang. På den andre sida skal dei legge til rette for at dei som treng å bruke dokumenta får tilgang til dei. Ein kan tenke på det som å både vere museum, med gjenstandane i monter eller magasin og på same tid bibliotek med lesesal der brukarane sjølv kan gå gjennom dokumenta. Ny teknologi har gjort denne floka mindre utfordrande. Mange arkiv har nå [[digitalisering|digitalisert]] deler av samlingane, og gjer dei tilgjengelege på nett. Brukarane får då tilgang til nøyaktige avfotograferingar, medan sjølve dokumenta kan oppbevarast trygt. Eit skilje mellom arkiv og bibliotek er at arkivdokumenta som regel ikkje er publisert. Dei er ofte unike, anten i streng forstand fordi det berre finst eit eksemplar, eller fordi det handlar om ein original. Dette sett óg strengare krav til skydd for dokumenta. 

Den nasjonale arkivtenesta i Noreg er organisert som [[Arkivverket]]. Det består av [[Riksarkivet]], dei åtte [[Statsarkivene|statsarkiva]] og [[Samisk arkiv]]. Verksemda er heimla i ''[[arkivlova]]'' av 1992 (i kraft frå 1999), som mellom anna krev avlevering av arkiv frå offentlege institusjonar. Arkivverket står bak [[Digitalarkivet]], som mellom anna har lagt ut avfotograferingar av dei fleste kyrkjebøkene.</onlyinclude>

Andre offentlege arkiv er ofte ein kombinasjon mellom aktivt og historisk arkiv. Dei [[kommunearkiv]]a er døme på dette. Ein utfordring i mange kommunar er at arkivkunnskap er eit eige fag, og ein kan derfor ikkje sette kven som helst til å drive eit arkiv. Men det er nett det som har skjedd mange stader, med arkiv som ingen kan finne fram i som resultat. Ein utveg på dette har mange stader vore å opprette [[interkommunale arkiv]] (IKA).

Dei private arkiva er spredd over heile landet. Dei kan vere i ei verksemds kontor, i heimen til den som eig arkivet eller dei kan har blitt gitt til eller deponert i eit offentleg arkiv. For å få oversikt over alle desse arkiva har ein oppretta [[Arkivportalen]], ein nasjonal søkjeteneste på tvers av arkivinstitusjonar.