Vis kilden til Lyngtveit (Bykle gnr 11/3, 6-8)

{{Infoboks gard
| målform       = nn
| bgfarge       = 
| navn          = Lyngtveit
| bilde         = Tveiten 41.jpg
| bildetekst    = Lyngtveit 1965. {{byline|Fjellanger-Widerøe}}
| altnavn       = Umba (som støyl)
| førstnevnt    = 
| ryddet        = 1923
| utskilt       = 1923
| sted          = [[Nordbygdi (Bykle)|Nordbygdi]]
| sokn          = [[Bykle sokn|Bykle]]
| kommune       = [[Bykle kommune|Bykle]]
| fylke         = [[Agder fylke|Agder]]
| gnr           = 11
| bnr           = 3, 6, 7, 8
| areal         = 
| bruk          = 
| type          = Småbruk
| gateadr       = 
| postnr        = 
}}
<onlyinclude><includeonly>{{thumb|Tveiten 41.jpg|Lyngtveit 1965.|Fjellanger-Widerøe}}</includeonly>
'''[[Lyngtveit (Bykle gnr 11/3, 6-8)|Lyngtveit]]''' var eit [[bureisingsbruk]] på sørsida av [[Bossvatn]] i [[Bykle kommune]]. Fyre det vart ei sjølvstendig drifts- og bustadeining, var delar av det heimestøyl under [[Heimtveiti (Bykle gnr 11/1)|Heimtveiti]] med namnet Umba. I tillegg til Umba kom ein utmarksteig, som var sameige mellom Tveitegardane, men som formelt gjekk ut ifrå [[Ryningen (Bykle gnr 11/4)|Ryningen]] og [[Nordtveiti (Bykle gnr 11/2)|Nordtveiti]]. Dette forklarar at Lyngtveit fekk bnr 6, 7 og 8. 

I 1847 hadde eit stykke av Tveiteskogen, som i lange tider hadde høyrt til ymse trelasthandlarfamiliar i [[Kristiansand]] (sjå bolken om [[Heimtveiti (Bykle gnr 11/1)|Heimtveiti]]), vorte overdrege til Børre og Georg Rosenkilde. Sidan vart dette skogstykket, som nyleg har vorte oppmælt til å vera på 76 mål, kalla Rosenkildeskogen. Rosenkilde-brørne overdrog i 1887 eigedomane sine i Bykle til ein slektning som heitte Robert Høyer Millar, og budde i Skottland. I samband med denne heimelsovergangen vart teigen i Tveiteskogen skyldsett til 4 øre og matrikulert som bnr 3. I 1913 kom han atter på innanbygds hender, då Gunnar O. Holen (e.) kaupte han av Millar. Gunnar var morbror av oppsitjaren i Lyngtveit, og selde Rosenkilde-skogen til han i 1933. Dermed fekk Lyngtveit også bnr 3. 

Namnet Lyngtveit er ikkje eldre enn bruket, og vart sett på av bureisarane. Men Umba er som nemnt eit gamalt namn på støylen som gjekk inn i Lyngtveit. [[Alfred Ryningen]] har i hovudoppgåva si om stadnamn i Nordbygdi (80) peika på at det ligg ei øy som heiter [[Ombo]] i [[Boknfjorden]] i [[Ryfylke]], og meiner at dette truleg er same ordet. Vidare viser han til at [[Sophus Bugge]] har tolka dette øynamnet som ei substantivering av ei eldre form for «um, umkring», som peikar mot ei rundvore form. 

Når det gjeld Umba i Bykle, skriv Ryningen, «var særleg Øvre Umba nokso avrunda, men ikkje mange metrane høg. På tre sider var det vatn, og i flaumane var det ikkje uvanleg at Bossvatn steig så mykje at vatnet gjekk heilt rundt, slik at det faktisk vart ei øy. Dermed var det ikkje så unaturleg at staden fekk eit øynamn».</onlyinclude> 
 
Namnet Umba har elles også fått eit moderne tilvære, etterdi nokre utmarksstykke av garden, der det er tunnelinnslag, har vorte matrikkelførde under namnet Umbe-tunnelen I, II og III. 

{|style="float:right; clear:right; "
|-style="vertical-align:top;"
|{{thumb|Tveiten 42.jpg|Gunhild Å. Tveiten, truleg tatt fyre ho gifta seg i 1920. Frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 43.jpg|Knut O. Byklum. Truleg tatt fyre 1920. Frå Tore K. Mosdøl.}}
|}
{|style="float:right; clear:right; "
|-style="vertical-align:top;"
|{{thumb|Tveiten 44.jpg|Olav Lyngtveit (1921–1994). Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 45.jpg|Gunnar Lyngtveit. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 46.jpg|Tore Lyngtveit (f. 1926). Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|}
{|style="float:right; clear:right; "
|-style="vertical-align:top;"
|{{thumb|Tveiten 47.jpg|Olav Lyngtveit og Kristine Sønderland. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 48.jpg|Tone Lyngtveit og Odvar Zachariassen då dei gifte seg i 1954. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|}
Det var Knut Olavsson Byklum og Gunhild Ånundsdotter Tveiten, kona hans, som sette i gang med bureising på Lyngtveit fyrst i 1920-åra, og rudde og bygde bruket. Eigedomen vart matrikulert i 1923, men då hadde dei vore i gang med arbeid på bruket i to-tre år. 

Knut O. Byklum, eller Lyngtveit, som han skreiv seg etter at nybruket var etablert, var fødd på plassen [[Heggjesletta under Innistog Byklum|Heggjesletta under Innistog]], der faren, Olav Jonsson Hoslemo, er oppskriven som bruksmann i [[1900-folketeljinga]]. Mora heitte Tore O. Byklum og var frå [[Innistog (Bykle gnr 14/1)|Innistog]]. Ho var dotter åt Olav Drengsson, som var oppsitjar på det bruket frå kring 1860 og frametter. I 1904 flutte foreldra åt Knut til [[Listog under Innistog Byklum|Listog]]. Også det var ein plass under Innistog, men der hadde Tore fått bruksrett på livetida av faren. Ein kan lesa meir om Olav og Tore under det bruket, men her skal det handle om sonen og familien hans: 
 
* '''Knut Olavsson Lyngtveit f 1897''', d 1981 
: g 1920 m Gunhild Ånundsdtr. Tveiten, f 1902, d 1995. Born: 
:* Olav, f 1921, d 1994, lækjar, busett [[Arendal]] frå 1945, g m. Kristine Elise Sønderland, Treungen, f 1922, born: 
::* Torgeir Knut, f 1951, busett [[Ås kommune|Ås]]
::* Erling, f 1953, g m Asbjørg, busett [[Oslo]]
::* Gunn Elise, f 1955, busett [[Fevik]], g m Ole Ramlet
::* Solveig, f 1961, busett [[Arendal]], g m Jan Lindland 
:* Ånund, f 1922, d 1998, politi, busett [[Oslo]] frå 1945, g m Aud Westvang, [[Lillehammer]], f 1926, d 1986, born
::* Tone f 1948, busett [[Oslo]] 
:* Gunnar, f 1924, kontorsjef, busett [[Kristiansand]] frå 1945, g m Gunda Ramse, [[Tovdal]], f 1920, d 1971, born: 
::* Knut, f 1951, busett [[Oslo]], g m Elsie
::* Gunhild Bjørg, f 1956, busett [[Oslo]] 
:* Tore, f 1926, gardkone, g m Knut Olavsson Mosdøl, sjå [[Mosdøl (Bykle gnr 13/3)|Mosdøl]], bnr 3 
:* Tone f 1932, sjukepl. og jordmor, busett [[Arendal]] frå 1960, g m Odvar Zachariassen, Arendal, born: 
::* Anne f 1963, busett [[Arendal]], g m Gjerulv Hurv, [[Forland kommune|Froland]]
::* Ole, f 1969, busett [[Oslo]] 
 
Gunhild Lyngtveit var fødd i [[Heimtveiti (Bykle gnr 11/1)|Heimtveiti]] som dotter av Ånund Gunnarsson Tveiten og kona, Tone Drengsdotter, fødd Mosdøl. 

Det var ikkje hus i Lyngtveit då Knut og Gunhild kaupte eigedomen, så dei fyrste åra dei var gifte budde dei i Nordtveiti og Heimtveiti, medan Knut rudde og bygde. Det fyrste var å få opp uthuset med fjøs og løe, som kom under tak i 1923. Det neste var ei lita tømre som dei fekk kaupt i [[Nesland (Bykle gnr 10)|Nesland]], den kom på plass i 1925, og i dette huset budde dei så medan Knut bygde på den større våningen. Det gjaldt å få opp huset utan å låne, så det vart å byggje etter kvart som dei hadde råd. Knut dreiv og kaupte ihop furutre som var så store at ingen andre ville koste på å køyre dei heim, for slike kunne han få billeg. Ein del av det tømmeret som skulle sagast vart køyrt med hest til ei sag heilt nedi [[Trydal (grend)|Trydal]], noko vart også saga på [[Vodden (Bykle gnr 10/1)|Vodden Nesland]]. På denne måten tok det noko tid med byggjinga, fyrst i 1930 var huset ferdig. Det var på 6 x 14 m i to høgder. I 1945 vart stoga oppstelt med ny ytterkledning. Det året skaffa dei seg også innlagt vatn. Året etter vart det bygt [[eldhus]]. 

Gardsdrifta i Lyngtveit kasta ikkje nok av seg til at det gjekk an å liva av berre den, men dei produserte ein stor del av det dei trong sjølve, og hadde jamt ost å levere på kråmbua. 

Når han ikkje var heime og arbeidde med jorda og/eller husbyggjing, var Knut mykje på anlegg, og var med på alle kraftanlegg i [[Setesdal]] alt frå dei tok til på [[Hovassdammen]] i [[Åraksbø]] i 1915. Elles var han ivrig jeger, både etter elg, rein og småvilt. 

I ei årrekkje frå omlag 1930 og frametter dreiv Gunhild og leigde geiter frå [[Vestlandet]] om somrane, stundom hadde dei også sjølve ein liten geiteflokk, og som regel heldt dei gris. Av åkerprodukt hadde dei støtt [[jordeple]], og under krigen også ein [[bygg]]åker. 

I 1953 vart det oppgjeve at garden hadde ein buskap på 3 kyr og like mange kalvar, ei handfull høns og 3 sauer. 

Gunhild hadde også fleire jarn i elden. I 1928 råka det slik at Knut ervde ei [[strikkemaskin]] etter Jorunn, eldste syster si. Denne tok då Gunhild i bruk, og produserte i ei årrekkje mengder med kufter, genserar, sokkar og kva folk elles kunne trengje av spitevare. Men etter kvart tykte ho strikkinga leita for hardt på armane, og dertil vart ho for kjedeleg: «Eg var på eit møte ei gong. Alle som sat der ha på seg noko eg ha spita, eg vart så leidd av å sjå på mitt eige spit», fortalde ho. Difor gjekk ho over til å saume  
bunadar, både manns- og kvinneklede. Som ei fylgje av dette kom ho sidan til å halde ei rekkje kurs i bunadssaum, vidare var ho med i to filmar om sauming av [[setesdalsbunad]], og ytte mykje av tilfanget til ei bok konservator [[Ågot Noss]] gav ut om denne bunaden i 1979. Gunhild hjelpte også til då Annemor Sundbø kring 1990 drog i hop virke til boka si om [[setesdalskufta]]. På toppen av alt anna arbeid rakk ho også å taka imot turistar i Lyngtveit, og dreiv turiststasjon i 10 år etter krigen. 

Attåt arbeidet hadde ho også åndelege interesser, og deltok aktivt i [[Pinsebevegelsen|pinsevenrørsla]]. Ein periode fyrst i 1960-åra sat ho i kommunestyret for [[Kristeleg Folkeparti]]. Ho var au oppteke av [[byklemålet]], las inn dialektprøver for [[Norsk Målførearkiv]], og tykte på eldre dagar at målføret for til å verta fælt oppblanda og utvatna. 

Noko fyre neddemminga av Lyngtveit (1978) flutte Knut og Gunhild til [[Soltun (Bykle gnr 15/28)|Soltun]], ein husestad attmed [[Bykle samfunnshus|Samfunnshuset]] i [[Bykle|Kyrkjebygdi]]. Stoga på denne verestaden, som dei kaupte hjå Anne Nesland, hadde før stått i [[Søtveiti (Bykle)|Søtveiti]] (sjå bolken om det bruket). I 1996 vart Soltun overteke av barnebarnet, Hildegunn Mosdøl (sjå [[Soltun (Bykle gnr 15/28)|Soltun]], gnr 15, bnr 28). 

Lyngtveit-eigedomen vart samstundes overteken av eit sameige der alle Lyngtveit-syskena var med. Tunet og innmarka er borte, men det meste av utmarka er att. 

{|style="float:left; clear:left; "
|-style="vertical-align:top;"
|{{thumb|Tveiten 49.jpg|Lyngtveit ein gong på 1950-talet. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 50.jpg|Høyberging i Lyngtveit 1951. Knut O. Lyngtveit, Olav K. Mosdøl og Tone K. Lyngtveit. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|}
{|style="float:left; clear:left; "
|-style="vertical-align:top;"
|{{thumb|Tveiten 51.jpg|Knut fekk både byggje og rive stoga i Lyngtveit. På biletet her sit han og plukkar spiker or materialane, som sidan vart nytta til hyttebygg. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|{{thumb|Tveiten 52.jpg|Her står Knut og Gunhild på tufta etter det rivne huset, der berre murpipene står att. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}}
|}<br clear="all"/>