Vis kilden til Garnnåler av bein

{{thumb|C09498crj soejh.jpg|To garnnåler av bein, trulig leggbein av [[rein]], frå [[Tustna]] på Nordre [[Nordmøre]].|Olve Utne}}
'''[[Garnnåler av bein]]''' er kjent frå [[Nord-Østerdalen]], [[Trondheim kommune|Trondheim]], [[Tustna]] på [[Nordmøre]] og [[Hitra]] og [[Åfjord kommune|Åfjord]] i [[Fosen]] i sørvest og oppetter [[Sverige|svensk]] [[Lappland]] til [[Finnmark]] og [[Kolahalvøya]] fram til nyare tid. Desse [[garnnål]]ene er av den relativt vanlige, flate typen med tunge i eine enden til å vikle [[sen]]a kring. I det [[sørsamisk]]e området blir slike garnnåler laga av [[leggbein]] frå [[rein]] kalla ''soeje''. Ordet er òg belagt i forma ''suajja'' på [[umesamisk]] og ''suodja'' (‘garnnål’, ‘vevskyttel’) på [[pitesamisk]]. I [[Åfjord kommune|Åfjord]] i Fosen skal garnnålene ha vorte laga av sidebein av [[kvige]].<noinclude><ref>[http://www.digitaltmuseum.no/things/garnnl/MKA/STA.000016?query=garnn%C3%A5l+kvige&js=1&js=1&js=1&js=1&js=1&js=1&search_context=1&search_type=continue&search_type=new&search_type=new&search_type=new&search_type=new&search_type=new&search_type=new&js=1&count=1&pos=0 Søk på «Garnnål kvige»] i Digitaltmuseum.no</ref></noinclude> Garnnålmakeri var òg vanlig blant [[romanifolk]]et, og attåt dei vanlige trenålene laga somme av dei garnnåler i horn.<noinclude><ref>[http://old.glomdalsmuseet.no/html/romani/latjo-drom/arbeid/arbeid_andre.htm «Arbeid og håndverk: Arbeid i andre materialer»] i «Latjo Drom»-seksjonen på nettsidene til [[Glomdalsmuseet]].</ref></noinclude>

== Namn ==

=== Samisk ===
Det sørsamiske ordet ''soeje'' (''[[grammatisk tal|pl.]]'' ''soejh'') eller, i Namdalen og Vilhelmina, '''såaja''' (''[[grammatisk tal|pl.]]'' ''såajah'') blir bruka spesifikt om garnnåler av bein &mdash; normal leggbeinet på rein. Av eitt leggbein kan ein smi éi garnnål, i følgje Ole Nordseth frå [[Rendalen kommune|Rendalen]].<noinclude><ref>[http://digitaltmuseum.no/things/garnnl/NSK/SJF.00058 Gjenstand SJF.00058] ved [[Norsk Skogmuseum]]</ref></noinclude> Ordet soeje finst på sørsamisk (''soeje''), umesamisk (suajja) og pitesamisk (suodja), men i det pitesamiske området har det vidare tyding og blir bruka om både garnnåler og vevskytlar uavhengig av materialet.

I sørsamisk kan garnnåler òg bli kalla ''salpe'' eller ''viermie-salpe''. I det nordsamiske området blir garnnålene kalla ''geahpá'' og i det lulesamiske området ''gehpa'' (pitesamisk ''giehpa'') &mdash; uavhengig av materialbruk.<noinclude><ref>[http://kaino.kotus.fi/algu/index.php?t=sanue&lekseemi_id=44171&hakusana=gehpa&sanue_id=25273 Álgu database]</ref></noinclude> Ordet gehpa/geahpá, som òg blir bruka i austsamisk, er eit eldre lån frå [[finsk]] ''käpy''.

=== Nordgermansk ===
På norsk heiter det ''garnnål'', på svensk ''nätnål'' og på dansk ''bødenål''. Desse namna blir bruka uavhengig av form og materialbruk, og det finst ikkje noko spesifikt ord for garnnåler av bein eller horn. På Nordre Nordmøre blir ordet ''garnnål'' særlig bruka om beinnålene og om dei trenålene som er laga i same forma, medan dei spoleaktige nålene med open spiss som er vanlige sørover Vestlandet blir kalla ''synnmørsnål'' (sunnmørsnål).

== Arkeologi ==

== Fotnotar ==
<references />

[[Kategori:Fiskeredskaper]]
[[Kategori:Samisk historie og kultur]]
[[Kategori:Kystkultur]]
[[Kategori:Beinarbeid]]
{{nn}}