Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
Årbakkasanden: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
{{nn}}
({{nn}}) |
|||
| (2 mellomliggende versjoner av en annen bruker er ikke vist) | |||
| Linje 3: | Linje 3: | ||
==Gardsnamnet Årbakka, tyding og form== | ==Gardsnamnet Årbakka, tyding og form== | ||
Gardsnamnet Årbakka tyder «tunet nedpå elvebakken» | Gardsnamnet Årbakka tyder «tunet nedpå elvebakken»<ref>Drange, Ernst B.: Tysnes gards og ættesoge, band 4 s. 89 ff </ref> Namnet kan sporast tilbake til eit mellomalderdiplom frå 1301, i forma Aarbakki. I 1427 og 1463 vart det skrive Aarbakke «i Niardarlaugh» (Njardarlog). Då garden dukkar opp att i kjeldematerialet på 1590-talet, vart det skrive Aarbacke eller Aarbache, like eins frametter 16- og 1700-talet. Frå kring 1800 har forma Aarbakke vore mest einerådande, slik òg slektsnamna vert skrivne. Men i daglegtalen er uttalen Årbakka. | ||
==Gravfeltet - dei første undersøkingane== | ==Gravfeltet - dei første undersøkingane== | ||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
{{thumb|Skisse frå Årbakka, Tysnes kommune, laga av W.F.K. Christie i 1825..jpg|Skisse frå området med bautasteinane teikna av W.F.K. Christie i 1825. Skissa er henta frå bokverket: "Afrids af Monumenter, Prospecter og Andet, som jeg har forefunden paa Reyser i Norge 1825. |[[Lokalhistorisk arkiv i Tysnes]]}} [[Ole Worms]] skar eit tresnitt i 1643, laga etter teikning av Paasche, men biletet verkar som fri fantasi, skriv Heggland. Kring 1825 teikna [[Wilhelm Frimann Koren Christie]] to perspektivskissar og oppriss av dei fem ståande bautasteinane og den i fjøra. Men i mellomtida hadde ymse tilhøve gjort sitt til for å få staden i forfall. Den fine sandflata hadde vore freistande til ymse føremål, og staden vart då òg i lengre tid nytta som øvingsstad for landevernet, både hardangerske kompani og deler av det sunnhordlandske dreiv øvingar her. Landevernet var det òg som sytte for at den sjette bautasteinen vart nedriven etter ordre av kaptein Lohmann, «for di den stod lige i opstillingslinjen». I 1860 kommenterer [[H. P. Schreuder]] dette slik: «Der skal have været endnu flere bautaer, men de ere blevne nedrevne af barbarer». <ref>Heggland, Johannes: Tysnes det gamle Njardarlog, band 1, 1963 s. 133</ref> | {{thumb|Skisse frå Årbakka, Tysnes kommune, laga av W.F.K. Christie i 1825..jpg|Skisse frå området med bautasteinane teikna av W.F.K. Christie i 1825. Skissa er henta frå bokverket: "Afrids af Monumenter, Prospecter og Andet, som jeg har forefunden paa Reyser i Norge 1825. |[[Lokalhistorisk arkiv i Tysnes]]}} [[Ole Worms]] skar eit tresnitt i 1643, laga etter teikning av Paasche, men biletet verkar som fri fantasi, skriv Heggland. Kring 1825 teikna [[Wilhelm Frimann Koren Christie]] to perspektivskissar og oppriss av dei fem ståande bautasteinane og den i fjøra. Men i mellomtida hadde ymse tilhøve gjort sitt til for å få staden i forfall. Den fine sandflata hadde vore freistande til ymse føremål, og staden vart då òg i lengre tid nytta som øvingsstad for landevernet, både hardangerske kompani og deler av det sunnhordlandske dreiv øvingar her. Landevernet var det òg som sytte for at den sjette bautasteinen vart nedriven etter ordre av kaptein Lohmann, «for di den stod lige i opstillingslinjen». I 1860 kommenterer [[H. P. Schreuder]] dette slik: «Der skal have været endnu flere bautaer, men de ere blevne nedrevne af barbarer». <ref>Heggland, Johannes: Tysnes det gamle Njardarlog, band 1, 1963 s. 133</ref> | ||
<onlyinclude>Biskop [[ | <onlyinclude>Biskop [[Jacob Neumann]] granska staden då han i 1828 visiterte i Sunnhordland, og 19 år seinare fekk han ein kandidat Stuwitz til å teikna ein plan over gravfeltet. Denne trykte Neumann i 1846. Neumann sine «optegnelser» vitnar om stor antikvarisk og arkologisk interesse. Han har fått med om lag alle fornminna, og skildrar tilhøva for kvar einskilt, både steinane, steinringane, haugane og røysane. Dertil nemner han «skibshøier».</onlyinclude> | ||
{{thumb|Årbakka felt med bautasteinar bilete nr 2.jpg |Den største bautasteinen er stilt for seg sjølv i utkanten av feltet|[[Magne Ove Kleppe]]}} Neumann nemner óg at plassen har vore nytta som ekserserplass - «hvorved feltets hellighed er ikke bleven synderlig respekteret ; thi, at nogle af gravminderne ere ilde medfarne, turde vel være en frugt af soldatenes overgivenhed i de militaire hvilestunde ». <ref>Heggland, Johannes: Tysnes det gamle Njardarlog, band 1, 1963 s. 134</ref> Elles meiner Neumann det ville vera naturleg om det på ein så stor førhistorisk gravstad òg fanst merke etter eit tempel, eit heilagdomshus, og han vil ikkje forlata Arbakka før han har granska dette, seier han. Han meiner òg han har funne eit rektangulert søkk i jorda «der saae ud som en tomt til en fortidsbygning». Det er langt til Moster og andre stadar i Sunnhordland, der heidne tempel kunne ha funnest, og difor meiner han det var rimeleg om Årbakka var ein slik samlingsstad, endå om det sjølvsagt er berre «antikvarisk gisning». | {{thumb|Årbakka felt med bautasteinar bilete nr 2.jpg |Den største bautasteinen er stilt for seg sjølv i utkanten av feltet|[[Magne Ove Kleppe]]}} Neumann nemner óg at plassen har vore nytta som ekserserplass - «hvorved feltets hellighed er ikke bleven synderlig respekteret ; thi, at nogle af gravminderne ere ilde medfarne, turde vel være en frugt af soldatenes overgivenhed i de militaire hvilestunde ». <ref>Heggland, Johannes: Tysnes det gamle Njardarlog, band 1, 1963 s. 134</ref> Elles meiner Neumann det ville vera naturleg om det på ein så stor førhistorisk gravstad òg fanst merke etter eit tempel, eit heilagdomshus, og han vil ikkje forlata Arbakka før han har granska dette, seier han. Han meiner òg han har funne eit rektangulert søkk i jorda «der saae ud som en tomt til en fortidsbygning». Det er langt til Moster og andre stadar i Sunnhordland, der heidne tempel kunne ha funnest, og difor meiner han det var rimeleg om Årbakka var ein slik samlingsstad, endå om det sjølvsagt er berre «antikvarisk gisning». | ||
| Linje 51: | Linje 51: | ||
[[Kategori: Jernalderen]] | [[Kategori: Jernalderen]] | ||
{{F2}} | {{F2}} | ||
{{nn}} | |||