276 671
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Bokhylla
(kat.) |
m (Robot: Endrer mal: Bokhylla) |
||
| (6 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Åsta Holt-museet.jpg|Åsta Holth-museet vart opna i heimen hennar på Svullrya i 2004. Bysta utafor vart laga av [[Skule Waksvik]] i 1995.|Siri Iversen|2018}} | <onlyinclude>{{thumb|Åsta Holt-museet.jpg|Åsta Holth-museet vart opna i heimen hennar på Svullrya i 2004. Bysta utafor vart laga av [[Skule Waksvik]] i 1995.|Siri Iversen|2018}}</onlyinclude> | ||
{{thumb|Høgåsen og Holt.jpg|Åsta Holth og [[Ola Martinus Høgåsen|Martinus Høgåsen]] på Hovden-stemne i Ørsta i 1960.|Ole Arnfinn Torgersrud}} | {{thumb|Høgåsen og Holt.jpg|Åsta Holth og [[Ola Martinus Høgåsen|Martinus Høgåsen]] på Hovden-stemne i Ørsta i 1960.|Ole Arnfinn Torgersrud}} | ||
<onlyinclude>'''[[Åsta Holth]]''' (fødd [[13. februar]] [[1904]] på [[Svullrya]], død [[16. mars]] [[1999]] på [[Kongsvinger]]) var forfattar og [[skogfinner|skogfinsk]] kulturformidlar. | <onlyinclude>'''[[Åsta Holth]]''' (fødd [[13. februar]] [[1904]] på [[Svullrya]], død [[16. mars]] [[1999]] på [[Kongsvinger]]) var forfattar og [[skogfinner|skogfinsk]] kulturformidlar. | ||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
==Liv og virke== | ==Liv og virke== | ||
<onlyinclude>Ho vaks opp på finnetorpet [[Sør-Revholt]] på [[Grue Finnskog]] som den yngste i ein stor syskenflokk. Det var trange kår, og som fjortenåring fekk ho sin første jobb som hushjelp. Det var hardt arbeid der klasseforskjellane mellom tenestefolk og arbeidsgjevarar var tydelege.</onlyinclude> Som ho skreiv i ''Piga'' i 1979: «...det skein igjennom ... at Finnskogen, det var ei grend av mindreverdige. ... Dei sa det ikkje med reine ord, men på eit eller anna vis fekk dei meg til å kjenne meg mindreverdig.».<ref>Holth 1979: 45.</ref> Då ho seinare skreiv eit skodespel med replikker henta frå denne tida vart det avvist som overdrive og karikert; kritikarane kunne ikkje tru at det hadde vore så ille. | <onlyinclude>Ho vaks opp på finnetorpet [[Sør-Revholt]] på [[Grue Finnskog]] som den nest yngste i ein stor syskenflokk. Det var trange kår, og som fjortenåring fekk ho sin første jobb som hushjelp. Det var hardt arbeid der klasseforskjellane mellom tenestefolk og arbeidsgjevarar var tydelege.</onlyinclude> Som ho skreiv i ''Piga'' i 1979: «...det skein igjennom ... at Finnskogen, det var ei grend av mindreverdige. ... Dei sa det ikkje med reine ord, men på eit eller anna vis fekk dei meg til å kjenne meg mindreverdig.».<ref>Holth 1979: 45.</ref> Då ho seinare skreiv eit skodespel med replikker henta frå denne tida vart det avvist som overdrive og karikert; kritikarane kunne ikkje tru at det hadde vore så ille. | ||
Ho klarte å få seg meire skulegang. Etter [[framhaldsskule]]n fulgte hagebruksskule, teiknekurs og eit kurs på Nordisk folkehøgskole i Genève. Dei skogfinske røtene og livet som landbrukar trakk ho mot [[Finnskogen]], medan lysta til å skrive trakk ho mot den store verda. | Ho klarte å få seg meire skulegang. Etter [[framhaldsskule]]n fulgte hagebruksskule, teiknekurs og eit kurs på Nordisk folkehøgskole i Genève. Dei skogfinske røtene og livet som landbrukar trakk ho mot [[Finnskogen]], medan lysta til å skrive trakk ho mot den store verda. | ||
<onlyinclude> | <onlyinclude> | ||
Det var som dramatiker ho byrja, med sitt første skodespel for amatørteater i 1929. Det hadde tittelen ''I Luråsen'', og vart publisert av [[Noregs ungdomslag]]. Det kom fleire slike, men i dag er dette ein mindre kjend del av forfattarskapet. Frå 1935 levde ho dels av skrivinga, mellom anna ved å skrive noveller for ukeblad. Særleg i ''[[Arbeidermagasinet]]'' fekk ho inn ein del. Somme av dei var underteikna med Åsta Paavolainen, slekta sitt finske namn; andre med Åsta Holth etter torpet Sør-Revholt. Ho sa sjølv om skrivemåten: «Visst er Holth eit jålet namn, med den h'en hengt på. Men det var mote den gongen far min forkorta Revholt.».<ref>Holth 1979: 44.</ref> | Det var som dramatiker ho byrja, med sitt første skodespel for amatørteater i 1929. Det hadde tittelen ''I Luråsen'', og vart publisert av [[Noregs ungdomslag]]. Det kom fleire slike, men i dag er dette ein mindre kjend del av forfattarskapet. Frå 1935 levde ho dels av skrivinga, mellom anna ved å skrive noveller for ukeblad. Særleg i ''[[Arbeidermagasinet]]'' fekk ho inn ein del. Somme av dei var underteikna med Åsta Paavolainen, slekta sitt finske namn; andre med Åsta Holth etter torpet Sør-Revholt. Ho sa sjølv om skrivemåten: «Visst er Holth eit jålet namn, med den h'en hengt på. Men det var mote den gongen far min forkorta Revholt.».<noinclude><ref>Holth 1979: 44.</ref></noinclude> | ||
Den første boka ho gav ut var novellesamlinga ''Gamle bygdevegen'' frå 1944. Dette er framleis ein klassikar, med nokre av dei finaste finnskogsforteljingane ho skreiv. Som lyrikar debuterte ho i 1946 med diktsamlinga ''Porkkalafela''. | Den første boka ho gav ut var novellesamlinga ''Gamle bygdevegen'' frå 1944. Dette er framleis ein klassikar, med nokre av dei finaste finnskogsforteljingane ho skreiv. Som lyrikar debuterte ho i 1946 med diktsamlinga ''Porkkalafela''. | ||
| Linje 28: | Linje 28: | ||
Dei finske tradisjonane går som ein raud tråd gjennom heile forfattarskapet, og Åsta Holth engasjerte seg òg på andre måtar i bevaring av tradisjonane. Ho var styremedlem på museet [[Finnetunet]], og testamenterte huset sitt dit. Ho teikna [[Finnskogsbunaden]] for menn og kvinner, og ho tok initiative til [[Finnskogdagene]] på Svullrya. Under denne festivalen vert Finnskogen kvart år utropt som [[Republikken Finnskogen|republikk]], og Åsta Holth var livstidspresident for denne. | Dei finske tradisjonane går som ein raud tråd gjennom heile forfattarskapet, og Åsta Holth engasjerte seg òg på andre måtar i bevaring av tradisjonane. Ho var styremedlem på museet [[Finnetunet]], og testamenterte huset sitt dit. Ho teikna [[Finnskogsbunaden]] for menn og kvinner, og ho tok initiative til [[Finnskogdagene]] på Svullrya. Under denne festivalen vert Finnskogen kvart år utropt som [[Republikken Finnskogen|republikk]], og Åsta Holth var livstidspresident for denne. | ||
Ho fekk kunstnarstipend gjennom mange år, og mottok mellom anna [[Kongens fortenstmedalje]] i gull, [[Sunnmørsprisen]] (1955), [[Melsom-prisen]] (1956, [[Gyldendals legat]] (1963), [[Språklig samlings litteraturpris]] (1964), [[Doblougprisen]] (1977), [[Norsk-finsk kulturpris]] (1992) og [[Hedmark fylkeskommunes kulturpris]] (1995). I 1994 vart ho ridder av 1. klasse av Finlands løves orden. | Ho fekk kunstnarstipend gjennom mange år, og mottok mellom anna [[Kongens fortenstmedalje]] i gull, [[Sunnmørsprisen]] (1955), [[Melsom-prisen]] (1956, [[Gyldendals legat]] (1963), [[Språklig samlings litteraturpris]] (1964), [[Doblougprisen]] (1977), [[Norsk-finsk kulturpris]] (1992) og [[Hedmark fylkeskommunes kulturpris]] (1995). I 1994 vart ho ridder av 1. klasse av [[Finlands løves orden]]. | ||
{{thumb|Åsta Holth byste.jpg|Byste av Skule Waksvik.|Siri Iversen|2018}} Holth er gravlagt ved [[Grue Finnskog kirke|Grue Finnskog kyrkje]]. Ein byste av ho | {{thumb|Åsta Holth byste.jpg|Byste av Skule Waksvik.|Siri Iversen|2018}} Holth er gravlagt ved [[Grue Finnskog kirke|Grue Finnskog kyrkje]]. Ein byste av ho er sett opp ved huset hennar på Svullrya; den vart laga av [[Skule Waksvik]] i 1995. I 2004 opna ein permanent utstilling i Åsta Holth-museet, som er ein del av [[Norsk Skogfinsk Museum]]. | ||
==Bibliografi== | ==Bibliografi== | ||
| Linje 67: | Linje 67: | ||
* Det norske Kongehus: Tildelinger av ordener og medaljer. [https://www.kongehuset.no/tildelinger.html?tid=28028&sek=27995&q=%C3%85sta+Holth&type=&aarstall= Tildeling av Kongens Fortjenstmedalje i gull til Åsta Holth, 01.07.1984]. | * Det norske Kongehus: Tildelinger av ordener og medaljer. [https://www.kongehuset.no/tildelinger.html?tid=28028&sek=27995&q=%C3%85sta+Holth&type=&aarstall= Tildeling av Kongens Fortjenstmedalje i gull til Åsta Holth, 01.07.1984]. | ||
* ''Åsta i våre hjerter : utgitt i anledning Åsta Holths 100-årsminne''. Utg. Finnetunet museum/Norsk skogsfinsk museum. Grue Finnskog. 2003. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2013073038005}}. | * ''Åsta i våre hjerter : utgitt i anledning Åsta Holths 100-årsminne''. Utg. Finnetunet museum/Norsk skogsfinsk museum. Grue Finnskog. 2003. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2013073038005}}. | ||
* Fyllingsnes, Ottar: ''Presidenten er død.'' Dag og Tid, 25.03.1999. {{ | * Fyllingsnes, Ottar: ''Presidenten er død.'' Dag og Tid, 25.03.1999. {{Nb.no|NBN:no-nb_digavis_dagogtid_null_null_19990325_38_12_1}} | ||
| Linje 73: | Linje 73: | ||
{{DEFAULTSORT:Holth, Åsta}} | {{DEFAULTSORT:Holth, Åsta}} | ||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[ | [[Kategori:Forfattere]] | ||
[[Kategori:NKP-politikere]] | [[Kategori:NKP-politikere]] | ||
[[Kategori:Kongens fortjenstmedalje]] | [[Kategori:Kongens fortjenstmedalje]] | ||
[[Kategori:Finlands løves orden]] | |||
[[Kategori:Grue kommune]] | [[Kategori:Grue kommune]] | ||
[[Kategori:Lokalpolitikere]] | [[Kategori:Lokalpolitikere]] | ||
[[Kategori:Skogfinsk historie og kultur]] | [[Kategori:Skogfinsk historie og kultur]] | ||
[[Kategori:Finnskogen]] | [[Kategori:Finnskogen]] | ||
[[ | [[Kategori:Fødsler i 1904]] | ||
[[ | [[Kategori:Dødsfall i 1999]] | ||
{{nn}} | {{nn}} | ||
{{kvinner i lokalhistoria}} | {{kvinner i lokalhistoria}} | ||
{{F2}} | {{F2}} | ||