lokalhistoriewiki.no

Austevoll kommune: Forskjell mellom sideversjoner

Side Samtale

Austevoll kommune (vis kilde)

Sideversjonen fra 27. okt. 2023 kl. 05:22

4 881 byte lagt til ,  27. okt. 2023
ingen redigeringsforklaring
(katsort)
Ingen redigeringsforklaring
 
(72 mellomliggende versjoner av 7 brukere er ikke vist)
Linje 2: Linje 2:
| bgfarge              =  
| bgfarge              =  
| navn                  = Austevoll
| navn                  = Austevoll
| våpen                = 1244 Austevoll komm.png
| våpen                = 1244 Austevoll komm.png  
| bilde                =  
| bilde                =  
| bildestr              =  
| bildestr              =  
| bildetekst            =  
| bildetekst            =  
| kommunenummer        = 1244
| kommunenummer        = 4625
| fylke                = [[Hordaland]]
| fylke                = [[Vestland fylke|Vestland]]
| areal                = 114
| administrasjonssenter = [[Storebø (Austevoll)]]
| befolkning            = 4 405
<!--befolkningstall, -år og kommuneareal hentes fra sentral liste og oppdateres automatisk!-->
| befolkningsår        = [[2008]]
| grunnlagt            =  
| administrasjonssenter = [[Storebø]]
| sammenslåing          =
| fradeling            =
| målform              = [[Nynorsk]]
| målform              = [[Nynorsk]]
| url                  = www.austevoll.kommune.no/
| url                  = www.austevoll.kommune.no/
| ordførernavn          = [[Helge Andre Njåstad]]
| ordførerparti        = [[Framstegspartiet|FrP]]
| ordførerår            = [[2007]]
| byrådsledernavn      =
| byrådslederparti      =
| regjeringspartier    =
| annet                =  
| annet                =  
}}
}}
{{koordinater|60|2|16|N|005|16|6|Ø}}
{{Artikkelkoord|60|2|16|N|5|16|6|Ø}}
<onlyinclude><includeonly>[[Fil:1244 Austevoll komm.png|thumb|80px]]</includeonly>'''[[Austevoll kommune]]''' er ein øykommune vest i [[Vestland fylke]] (før 1. januar 2020 i [[Hordaland]]). Kommunen ligg i [[Midthordland]], ut mot [[Nordsjøen]], og er elles omgjeven av kommunane [[Øygarden kommune|Øygarden]] i nord, [[Bjørnafjorden kommune|Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Tysnes kommune|Tysnes]] i aust, og [[Fitjar kommune|Fitjar]] og [[Bømlo kommune|Bømlo]] i sør. Administrasjonssenteret i kommunen er [[Storebø (Austevoll)|Storebø]], som også er den største tettstaden. Kommunen har vidaregåande skule, [[Fiskarfagskulen i Austevoll]]. Der ligg ei avdeling til [[Havforskningsinstituttet]] i [[Bergen]].
 
I generasjonar har fiske vore den største næringa i kommunen. Sidan 1980-talet har det vore stor vekst i havbruksnæringa og i deltakinga i oljeverksemda. Ein stor underskog av mindre og nødvendige landbaserte selskap har samtidig blitt oppretta. I det same tidsrommet har fartøya i den havgåande fiskeflåten blitt betydeleg større, og i 2014 er kommunen ein av landets største innan oppdrett av laks og i talet på havgåande fiskefartøy.</onlyinclude>.
 
==Namnet==
Austevoll var opphaveleg namn på garden Austevoll som ligg på Hundvåkøy. Truleg fekk garden dette namnet fordi han var den austlegaste av fleire gardar på staden. På garden stod det ei kyrkje i omkring 250 år (1640-åra-1891), og kyrkjesoknet hadde namn etter denne garden. Då Austevoll vart eigen kommune i 1886, vart kommunenamnet og Austevoll.
 
==Geografi==
[[Bilde:Austevoll Kommune-kart.png|thumb|Austevoll Kommune]]
Austevoll består av 667 småkuperte øyar og holmar. Kommunen har ei strandline på 337 kilometer og eit areal på 117,18 km². Dei største øyene dannar ein halvsirkel med opning vestover. Frå nordvest, rekna med klokka, ligg [[Storekalsøy]], så [[Hundvåkøy]], lengst aust ligg [[Huftarøy]], sørvest for Huftarøy ligg [[Selbjørn]] og vest for Selbjørn ligg [[Stolmen]]. Heilt vest i kommunen, mellom Storekalsøy i nord og Stolmen i sør, ligg øyene (frå nord og sørover) [[Horgo]], [[Møgster]], [[Litlakalsøy]] og [[Hevrøy]]. Innimellom dei sørlegaste øyane ligg [[Lunnøy]]. I vest ligg Nordsjøen, i nord [[Korsfjorden i Hordaland|Korsfjorden]], [[Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Langenuen]] i aust og [[Selbjørnsfjorden]] i sør. Den høgaste toppen i Austevoll er [[Loddo (Austevoll)|Loddo]] på 244 meter.
 
==Kommunikasjonar==
I sør har kommunen ferjesamband frå [[Husavik (Austevoll)|Husavik]] til [[Sandvikvåg (Fitjar)|Sandvikvåg]] i Fitjar. Frå [[Hufthamar (Austevoll)|Hufthamar]] går det ferje nordover til [[Krokeide]] i [[Bergen]] kommune. Snøggbåtruta mellom Bergen/Flesland og Sunnhordland har stopp på Hufthamar. Mellom øyane går det snøggbåtrute.


'''Austevoll''' er ein øykommune vest i [[Hordaland fylke]]. Kommunen ligg i [[Midthordland]], ut mot [[Nordsjøen]], og er elles omgjeve av kommunane [[Sund kommune|Sund]] i nord, [[Os i Hordaland|Os]] i nordaust, [[Tysnes kommune|Tysnes]] i aust, og [[Fitjar kommune|Fitjar]] og [[Bømlo kommune|Bømlo]] i sør. Kommunen består av 667 store og små øyar, og har eit samla areal på 114,0 [[km²]], og ei strandline på 337 [[km]].  
Det er bygd bruer mellom dei største øyane. I 1980 sto brua mellom Huftarøy og Selbjørn ferdig. Brua mellom Selbjørn og Stolmen vart opna i november 1998, og bruene til Storekalsøy i 1999. [[Austevollsbrua]] var det siste store bruprosjektet i Autevoll. Brua vart opna i november 2007, og knyter saman Huftarøy og Hundvåkøy.


I generasjonar har fiskeri vore den største næringa i kommunen. Sidan [[1980]]-talet har det vore stor vekst innanfor havbruksnæringa, og kommunen vert i dag rekna for landets største innan oppdrett av laks.
==Næringsliv==
Fiskeri har vore den største næringa i kommunen, og det har vore kombinert med jordbruk på små bruksseiningar. Dei fleste småbruka vart lagde ned i 1960-åra då dei store endringane i næringslivet skaut fart.
Kommunen har i 2014 ein av dei største havgåande fiskeflåtane i landet.


Administrasjonssenteret i kommunen er [[Storebø]], som også er den største bygda. Kommunen har vidaregåande skule, Fiskarfagskulen i Austevoll. Havforskningsinstituttet har ein avdelinga i Austevoll. To børsnoterte selskap har hovudkontorene sine på Storebø i Austevoll, desse er reiarlaget [[DOF ASA]], som er det største offshorereiarlaget i Noreg målt etter verdi<ref>Bergens Tidende: Satset millioner, høster milliarder [http://www.bt.no/na24/article322293.ece]</ref>, og havbruksselskapet [[Austevoll Seafood ASA]].
Sidan 1980-talet har det vore stor vekst innanfor havbruksnæringa, og kommunen vert i dag rekna for ein av landets største innan oppdrett av laks.  
Offshore-næringa er ei tredje stor næring. To børsnoterte selskap har hovudkontora sine på [[Storebø (Austevoll)|Storebø]] i Austevoll, og desse er reiarlaget [[DOF ASA]] og havbruksselskapet [[Austevoll Seafood ASA]]. DOF er det største offshorereiarlaget i Noreg målt etter verdi, og eit av dei største rederia i verda når det gjeld talet på skip. Rederiet har i 2014 omkring 10 000 tilsette på land og sjø.


I sør har kommunen ferjesamband frå [[Husavik]] til [[Sandvikvåg]] i Fitjar. Frå [[Austevollshella]] og [[Hufthamar]] går det ferje nordover til [[Krokeide]] i [[Bergen]] kommune. Flaggruten mellom Bergen og Stavanger har stopp på Hufthamar, det same har snøggbåten mellom Bergen og [[Sunnhordland]].
I kommunen er det fleire landbaserte verksemder som produserer for havbruk og fiske-, handels- og supplyflåten både i Norge og på verdsmarknaden. Ein stor underskog av mindre og nødvendige selskap er oppretta dei siste 30 åra. Dei siste åra har næringslivet i kommunen lege øverst på næringstoppen i landet. Kommunen ligg berre etter Bergen i den maritime næringsklyngja i Hordaland.


==Historie==
==Historie==
Linje 37: Linje 50:


===Nyare historie===
===Nyare historie===
Frå innføringa av [[formannskapsloven|Formannskapslova]] av [[14. januar]] [[1837]] var Austevoll og Sund éin kommune. I 1886 blei Austevoll eigen kommune. 1. januar 1964 blei delar Fitjar (Selbjørn og sørlege Huftarøy) overdrege til Austevoll kommune.  
Frå innføringa av [[formannskapsloven|Formannskapslova]] av [[14. januar]] [[1837]] var Austevoll og Sund éin kommune. I 1886 blei Austevoll eigen kommune. 1. januar 1964 blei delar av [[Fitjar kommune]], søre Selbjørn og søre Huftarøy, overdregne til Austevoll.
Fram til 1957 var kommunen delt i to [[sognekommune|soknekommunar]], Austevoll og Møkster. Soknene hadde eigne soknestyre, men hadde felles møte om saker som gjaldt begge soknene.
I 1910 vart Austevoll utskilt frå Sund som eige [[prestegjeld]] med dei to soknene Austevoll hovudsokn og Møkster annekssokn.
17.  april 1964 vart Austevoll eige lensmannsdistrikt.
 
===Befolkningsutvikling===
Tabellen byggjer på folketeljingane frå 1769 til 2001.<ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref> Tala frå 2011 og 2015 er henta frå Statistisk sentralbyrå. 28. januar 2015 passerte folketalet 5000. Talet 5012 er frå 19. februar.
{| class="sortable wikitable"
 
!År
!Folketal
!Utvikling
|-
|1769
|1265
|
|-
|1801
|1592
|327
|-
|1815
|1574
| -18
|-
|1825
|1770
|196
|-
|1835
|2101
|331
|-
|1845
|2222
|121
|-
|1855
|2493
|271
|-
|1865
|2698
|205
|-
|1875
|2865
|158
|-
|1890
|2862
|6
|-
|1900
|2970
|108
|-
|1910
|3016
|46
|-
|1920
|3351
|335
|-
|1930
|3559
|389
|-
|1946
|3948
|389
|-
|1950
|3916
| -32
|-
|1960
|3413
| -503
|-
|1970
|3859
|446
|-
|1980
|3929
|70
|-
|1990
|4167
|238
|-
|2001
|4450
|283
|-
|2011
|4680
|230
|-
|2015
|5012
|332
|-
|}
 
 
==Øyer med heilårs busetnad==
 
Folketalsutvikling 2005-2015:
 
{| class="sortable wikitable"


==Geografi==
!Øy
Austevoll består av 667 småkuperte øyar og holmar. Kommunen har ei strandline på 337 kilometer, og eit areal på 114 km². Dei største øyene dannar ein halvsirkel, med opning vestover. Frå nordvest, rekna med klokka, ligg [[Storekalsøy]], så [[Hundvåkøy]], lengst aust ligg [[Huftarøy]], sørvest for Huftarøy ligg [[Selbjørn]], og vest for Selbjørn ligg [[Stolmen]]. Heilt vest i kommunen, mellom Storekalsøy i nord og Stolmen i sør, ligg øyene (frå nord og sørover) [[Horgo]], [[Møgster]] og [[Litlakalsøy]].
!2005
!2010
!2015
|-
|[[Huftarøy]]
|2435
|2591
|2839 <ref>Drøna og Rostøy er med her</ref>
|-
|[[Selbjørn]]
|966
|995
|1045
|-
|[[Hundvåkøy]]
|554
|556
|667
|-
|[[Stolmen]]
|206
|173
|177
|-
|[[Storekalsøy]]
|167
|183
|199
|-
|[[Møkster]]
|65
|52
|52
|-
|[[Litlekalsøy]]
|26
|14
|8
|-
|[[Lunnøy]]
|2
|2
|2
|-
|}


I vest grensar kommunen til Nordsjøen, i nord ligg [[Korsfjorden i Hordaland|Korsfjorden]], [[Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Langenuen]] i aust og [[Selbjørnsfjorden]] i sør. Den høgaste toppen i Austevoll er [[Loddo]], på 244 [[meter]].
Kjelde: Yngve Jonsen, En-to-tekst/[[Marsteinen (avis)|Marsteinen]] 23. april 2015.


===Bygder===
===Bygder===
Linje 49: Linje 219:
|''' '''
|''' '''
|'''Bygd'''
|'''Bygd'''
|'''Innb.tal (2005) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Urban settlements. Population and area, by municipality. 1 January 2006 [http://www.ssb.no/english/subjects/02/01/10/beftett_en/tab-2006-07-05-01-en.html]</ref>'''
|'''Innb.tal (2005)'''
|'''Innb.tal krins (2001) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref>'''
|'''Innb.tal krins (2001) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref>'''
|-
|-
|1.
|1.
|[[Storebø]]
|[[Storebø (Austevoll)|Storebø]]
|1,032
|1,032
|1,341
|1,341
|-
|-
|2.
|2.
|[[Bekkjarvik]]
|[[Bekkjarvik (Austevoll)|Bekkjarvik]]
|355
|355
|489
|489
|-
|-
|3.
|3.
|[[Kolbeinsvik]]
|[[Kolbeinsvik (Austevoll)|Kolbeinsvik]]
|
|
|481
|481
|-
|-
|4.
|4.
|[[Vinnes]]
|[[Vinnes (Austevoll)|Vinnes]]
|
|
|378
|378
|-
|-
|5.
|5.
|[[Haukanes]]
|[[Haukanes (Austevoll)|Haukanes]]
|
|
|235
|235
Linje 79: Linje 249:
|}
|}


===Øyer med heilårs busetnad===
 
{|class="wikitable"
==Politikk==
Samstundes med at dei store strukturendringane i næringslivet begynte i 1970-åra, skjedde det ei politisk endring i kommunen. Senterpartiet braut tradisjonen med bygdelister og stilte 
eiga liste ved valet i 1971. Bygdelistene blei etter kvart erstatta av partilister, og dermed vart og mykje av den gamle politiske drakampen mellom øyane borte.
 
Austevoll kommune vert styrt etter formannskapsmodellen. Kommunestyret består 27 representantar.
 
Etter valet i 2003 vart Helge André Njåstad vald til [[ordførar]] i kommunen som blir styrt av eit fleirtal i kommunestyret utgått av Framstegspartiet, Senterpartiet og Kristeleg Folkeparti. I 2013 tok [[Renate Møkster Klepsvik]] frå FrP over, og i 2015 måtte dei levere over ordførarkontoret til [[Morten Storebø]] frå [[Høgre]].
 
==Ordførarar i Austevoll==
Austevoll vart skild frå Sund kommune i 1886. Frå dette tidspunktet har kommunen hatt desse ordførarane:
 
{| class="sortable wikitable"
!Yrke
 
!Namn
 
!Periode
 
!Parti
 
|-
 
|Lærar og kyrkjesongar
 
|[[Ole Strømme]]
 
|1886-1901
 
|
 
|-
|Fiskar og landhandlar
 
|[[Peder Olai Kleppe (1872-1932)|Peder Olai Kleppe]]
 
|1902-1919
 
|
 
|-
 
|Bonde
|[[Olai Naustheller]]
 
|1920-1925
 
|
 
|-
 
|Bonde
 
|[[Mikkel Nilsen Birkeland]]
 
|1926-1935
 
|
 
|-
 
|Lærar
 
|[[Magnus Larsen]]
 
|1935-1937
 
|
 
|-
 
|Fiskar
 
|[[Salomon O. Fagerbakke]]
 
|1938-1945
 
|
 
|-
|Fiskar
 
|[[Salomon Kalvenes]]
 
|1946-1959
 
|
 
|-
 
|Trygdesjef
 
|[[Rikard Storebø]]
 
|1960-1969
 
|V
 
|-
 
|Statslos
 
|[[Peder Kalve]]
 
|1970-1975
 
|H
 
|-
 
|Rektor
 
|[[Magnus Stangeland]]
 
|1976-1981
 
|Sp
 
|-
|-
|''' '''
 
|'''Øy'''
|Kjøpmann
|'''Innb.tal <ref>{{cite paper | author=Statistics Norway | title=Folke- og bustadteljing 2001 | date=2006 | url=http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf}}</ref>'''
 
|[[Knut K. Kalvenes]]
 
|1982-1985
 
|H
 
|-
|-
|1.
 
|[[Huftarøy]]
|Skipper
|2,435
 
|[[Hallvard Møgster]]
 
|1986-1989
 
|Krf
 
|-
|-
|2.
 
|[[Selbjørn]]
|Bankfilialsjef
|956
 
|[[Inge Bjarne Storebø]]
 
|1990-2001
 
|H
 
|-
|-
|3.
 
|[[Hundvåkøy]]
|Skipper
|554
 
|[[Olav P. Årland]]
 
|2001-2003
 
|Krf
 
|-
|-
|4.
 
|[[Stolmen]]
|
|206
|[[Helge Andre Njåstad]]
 
|2003-2013
 
|Frp
 
|-
|-
|5.
|Lærar
|[[Storekalsøy]]
|[[Renate Møkster Klepsvik]]
|167
|2013-2015
|Frp
|-
|-
|6.
 
|[[Møkster]]
|65
|-
|-
|7.
|Politisk rådgjevar
|[[Litlekalsøy]]
|[[Morten Storebø]]
|26
|2015-2023
|H
|-
|-
|8.
|Siviløkonom
|[[Lunnøy]]
|[[Bente Kari Sletten Taranger]]
|10
|2023-
|H
|-
|-
|}
|}


==Politikk==
==Skular==
Austevoll kommune vert styrt etter formannskapsmodellen. Kommunestyret består 27 representantar, samansett av [[Framstegspartiet]] (9), [[Høgre]] (7), [[Arbeidarpartiet]] (4), [[Senterpartiet]] (3), [[Kristeleg Folkeparti]] (3) og [[Venstre]] (1).  
Austevoll har hatt mange skular, du finn informasjon om desse under [[Skular i Austevoll]].
 
==Referansar==
<references/>


Etter valet i 2003 vart Helge André Njåstad vald til [[ordførar]] i kommunen. Kommunen blir styrt av eit fleirtal i kommunestyret utgått av Framstegspartiet, Senterpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre.
==Kjelder og litteratur==
*Eide, Arne: ''Austevoll kyrkje gjennom tidene. Festskrift til hundreårsdagen 1891-1991.'' Utgjevar Austevoll sokneråd 1991.
*[http://fia.hfk.no/ Fiskarfagskulen i Austevoll]
*[http://www.nrk.no/valg2011/valgresultat/kommune/kommune/1244/ Kommunevalet 2011]
*[http://www.servicetorget.no/fylker/hordaland/austevoll-kommune.htm Servicetorget i Austevoll]
*Våge, Nils Steinar: «Frå sild til supply. Næringsutvikling i Austevoll kommune frå omkring 1950 til 2010». I [http://lokalhistoriskmagasin.no/utgivelser/pdf/lokalhistorisk-magasin-2012-01'' Lokalhistorisk magasin''] nr. 1, 2012.


Austevoll kommune er den mest gjeldstynga kommunen i [[Hordaland]], og kommuneøkonomi og betringa av denne er den viktigste politiske saka. [[Austevollsbrua]], eit bruprosjekt som skal knyte Huftarøy og Hundvåkøy saman, har sidan byrjinga av [[1990-åra]] vore ei viktig politisk sak. Bruprosjektet skal opnast i november 2007<ref>Statens vegvesen, Rv. 546 Huftarøy-Hundvåkøy i Austevoll kommune [http://www.vegvesen.no/region_vest/prosjekter/rv546_huftaroy_hundv/anleggsperiode.stm]</ref>.
== Eksterne lenkjer ==
==Bakgrunnsstoff==
* [http://lokalhistorie.austevoll.kommune.no/index.html Lokalhistorie frå Austevoll]
* [http://fia.hfk.no/ Fiskarfagskulen i Austevoll]
* [http://www.ssb.no/kommuner/region.cgi?nr=12 Kommunefakta Hordaland frå Statistisk sentralbyrå]


==References==
*{{avis-nb|Hordaland|Bergens%20Tidende|Bergens Tidende}} (tilgang i norske bibliotek)
<references/>
*{{SNL-artikkel|https://snl.no/Austevoll|Austevoll}}


[[Kategori:Austevoll kommune| ]]
[[Kategori:Austevoll kommune| ]]
[[Kategori:Kommuner i Hordaland]]
{{nn}}
[[Kategori:Hordaland fylke]]
Nils Steinar Våge
Veiledere, Administratorer, Skribenter
10 646

redigeringer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/50037...1948605»