lokalhistoriewiki.no

Austevoll kommune: Forskjell mellom sideversjoner

Side Samtale

Austevoll kommune (vis kilde)

Sideversjonen fra 27. okt. 2023 kl. 05:22

2 975 byte lagt til ,  27. okt. 2023
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
 
(48 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
{{Bibliografi|Austevoll}}
{{Infoboks kommune
{{Infoboks kommune
| bgfarge              =  
| bgfarge              =  
| navn                  = Austevoll
| navn                  = Austevoll
| våpen                = 1244 Austevoll komm.png
| våpen                = 1244 Austevoll komm.png  
| bilde                =  
| bilde                =  
| bildestr              =  
| bildestr              =  
| bildetekst            =  
| bildetekst            =  
| kommunenummer        = 1244
| kommunenummer        = 4625
| fylke                = [[Hordaland]]
| fylke                = [[Vestland fylke|Vestland]]
| administrasjonssenter = [[Storebø]]
| administrasjonssenter = [[Storebø (Austevoll)]]
<!--befolkningstall, -år og kommuneareal hentes fra sentral liste og oppdateres automatisk!-->
<!--befolkningstall, -år og kommuneareal hentes fra sentral liste og oppdateres automatisk!-->
| grunnlagt            =  
| grunnlagt            =  
Linje 17: Linje 16:
| url                  = www.austevoll.kommune.no/
| url                  = www.austevoll.kommune.no/
| annet                =  
| annet                =  
}}
}}
{{Artikkelkoord|60|2|16|N|5|16|6|Ø}}
{{Artikkelkoord|60|2|16|N|5|16|6|Ø}}
<onlyinclude><includeonly>[[Fil:1244 Austevoll komm.png|thumb|80px]]</includeonly>'''[[Austevoll kommune]]''' er ein øykommune vest i [[Hordaland fylke]]. Kommunen ligg i [[Midthordland]], ut mot [[Nordsjøen]], og er elles omgjeve av kommunane [[Sund kommune|Sund]] i nord, [[Os i Hordaland|Os]] i nordaust, [[Tysnes kommune|Tysnes]] i aust, og [[Fitjar kommune|Fitjar]] og [[Bømlo kommune|Bømlo]] i sør. Kommunen består av 667 store og små øyar, og har ei strandline på 337 km.  
<onlyinclude><includeonly>[[Fil:1244 Austevoll komm.png|thumb|80px]]</includeonly>'''[[Austevoll kommune]]''' er ein øykommune vest i [[Vestland fylke]] (før 1. januar 2020 i [[Hordaland]]). Kommunen ligg i [[Midthordland]], ut mot [[Nordsjøen]], og er elles omgjeven av kommunane [[Øygarden kommune|Øygarden]] i nord, [[Bjørnafjorden kommune|Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Tysnes kommune|Tysnes]] i aust, og [[Fitjar kommune|Fitjar]] og [[Bømlo kommune|Bømlo]] i sør. Administrasjonssenteret i kommunen er [[Storebø (Austevoll)|Storebø]], som også er den største tettstaden. Kommunen har vidaregåande skule, [[Fiskarfagskulen i Austevoll]]. Der ligg ei avdeling til [[Havforskningsinstituttet]] i [[Bergen]].
 
I generasjonar har fiske vore den største næringa i kommunen. Sidan 1980-talet har det vore stor vekst i havbruksnæringa og i deltakinga i oljeverksemda. Ein stor underskog av mindre og nødvendige landbaserte selskap har samtidig blitt oppretta. I det same tidsrommet har fartøya i den havgåande fiskeflåten blitt betydeleg større, og i 2014 er kommunen ein av landets største innan oppdrett av laks og i talet på havgåande fiskefartøy.</onlyinclude>.
 
==Namnet==
Austevoll var opphaveleg namn på garden Austevoll som ligg på Hundvåkøy. Truleg fekk garden dette namnet fordi han var den austlegaste av fleire gardar på staden. På garden stod det ei kyrkje i omkring 250 år (1640-åra-1891), og kyrkjesoknet hadde namn etter denne garden. Då Austevoll vart eigen kommune i 1886, vart kommunenamnet og Austevoll.
 
==Geografi==
[[Bilde:Austevoll Kommune-kart.png|thumb|Austevoll Kommune]]
Austevoll består av 667 småkuperte øyar og holmar. Kommunen har ei strandline på 337 kilometer og eit areal på 117,18 km². Dei største øyene dannar ein halvsirkel med opning vestover. Frå nordvest, rekna med klokka, ligg [[Storekalsøy]], så [[Hundvåkøy]], lengst aust ligg [[Huftarøy]], sørvest for Huftarøy ligg [[Selbjørn]] og vest for Selbjørn ligg [[Stolmen]]. Heilt vest i kommunen, mellom Storekalsøy i nord og Stolmen i sør, ligg øyene (frå nord og sørover) [[Horgo]], [[Møgster]], [[Litlakalsøy]] og [[Hevrøy]]. Innimellom dei sørlegaste øyane ligg [[Lunnøy]]. I vest ligg Nordsjøen, i nord [[Korsfjorden i Hordaland|Korsfjorden]], [[Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Langenuen]] i aust og [[Selbjørnsfjorden]] i sør. Den høgaste toppen i Austevoll er [[Loddo (Austevoll)|Loddo]] på 244 meter.
 
==Kommunikasjonar==
I sør har kommunen ferjesamband frå [[Husavik (Austevoll)|Husavik]] til [[Sandvikvåg (Fitjar)|Sandvikvåg]] i Fitjar. Frå [[Hufthamar (Austevoll)|Hufthamar]] går det ferje nordover til [[Krokeide]] i [[Bergen]] kommune. Snøggbåtruta mellom Bergen/Flesland og Sunnhordland har stopp på Hufthamar. Mellom øyane går det snøggbåtrute.
 
Det er bygd bruer mellom dei største øyane. I 1980 sto brua mellom Huftarøy og Selbjørn ferdig. Brua mellom Selbjørn og Stolmen vart opna i november 1998, og bruene til Storekalsøy i 1999. [[Austevollsbrua]] var det siste store bruprosjektet i Autevoll. Brua vart opna i november 2007, og knyter saman Huftarøy og Hundvåkøy.


I generasjonar har fiskeri vore den største næringa i kommunen. Sidan [[1980]]-talet har det vore stor vekst innanfor havbruksnæringa, og kommunen vert i dag rekna for landets største innan oppdrett av laks.
==Næringsliv==
Fiskeri har vore den største næringa i kommunen, og det har vore kombinert med jordbruk på små bruksseiningar. Dei fleste småbruka vart lagde ned i 1960-åra då dei store endringane i næringslivet skaut fart.
Kommunen har i 2014 ein av dei største havgåande fiskeflåtane i landet.


Administrasjonssenteret i kommunen er [[Storebø]], som også er den største bygda. Kommunen har vidaregåande skule, Fiskarfagskulen i Austevoll. Havforskningsinstituttet har ei avdeling i Austevoll. To børsnoterte selskap har hovudkontora sine på Storebø i Austevoll, desse er reiarlaget [[DOF ASA]], som er det største offshorereiarlaget i Noreg målt etter verdi</onlyinclude><ref>Bergens Tidende: Satset millioner, høster milliarder [http://www.bt.no/na24/article322293.ece]</ref><onlyinclude>, og havbruksselskapet [[Austevoll Seafood ASA]].</onlyinclude>
Sidan 1980-talet har det vore stor vekst innanfor havbruksnæringa, og kommunen vert i dag rekna for ein av landets største innan oppdrett av laks.  
Offshore-næringa er ei tredje stor næring. To børsnoterte selskap har hovudkontora sine på [[Storebø (Austevoll)|Storebø]] i Austevoll, og desse er reiarlaget [[DOF ASA]] og havbruksselskapet [[Austevoll Seafood ASA]]. DOF er det største offshorereiarlaget i Noreg målt etter verdi, og eit av dei største rederia i verda når det gjeld talet på skip. Rederiet har i 2014 omkring 10 000 tilsette på land og sjø.


I sør har kommunen ferjesamband frå [[Husavik]] til [[Sandvikvåg]] i Fitjar. Frå [[Hufthamar]] går det ferje nordover til [[Krokeide]] i [[Bergen]] kommune. Flaggruta mellom Bergen og Stavanger har stopp på Hufthamar, det same har snøggbåten mellom Bergen og [[Sunnhordland]].
I kommunen er det fleire landbaserte verksemder som produserer for havbruk og fiske-, handels- og supplyflåten både i Norge og på verdsmarknaden. Ein stor underskog av mindre og nødvendige selskap er oppretta dei siste 30 åra. Dei siste åra har næringslivet i kommunen lege øverst på næringstoppen i landet. Kommunen ligg berre etter Bergen i den maritime næringsklyngja i Hordaland.


==Historie==
==Historie==
Linje 37: Linje 55:
17.  april 1964 vart Austevoll eige lensmannsdistrikt.
17.  april 1964 vart Austevoll eige lensmannsdistrikt.


==Geografi==
===Befolkningsutvikling===
[[Bilde:Austevoll Kommune-kart.png|thumb|Austevoll Kommune]]
Tabellen byggjer på folketeljingane frå 1769 til 2001.<ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref> Tala frå 2011 og 2015 er henta frå Statistisk sentralbyrå. 28. januar 2015 passerte folketalet 5000. Talet 5012 er frå 19. februar.
Austevoll består av 667 småkuperte øyar og holmar. Kommunen har ei strandline på 337 kilometer og eit areal på 114 km². Dei største øyene dannar ein halvsirkel med opning vestover. Frå nordvest, rekna med klokka, ligg [[Storekalsøy]], så [[Hundvåkøy]], lengst aust ligg [[Huftarøy]], sørvest for Huftarøy ligg [[Selbjørn]] og vest for Selbjørn ligg [[Stolmen]]. Heilt vest i kommunen, mellom Storekalsøy i nord og Stolmen i sør, ligg øyene (frå nord og sørover) [[Horgo]], [[Møgster]] og [[Litlakalsøy]]. Innimellom dei sørlegaste øyane ligg [[Lunnøy]].
{| class="sortable wikitable"


I vest grensar kommunen til Nordsjøen, i nord ligg [[Korsfjorden i Hordaland|Korsfjorden]], [[Bjørnafjorden]] i nordaust, [[Langenuen]] i aust og [[Selbjørnsfjorden]] i sør. Den høgaste toppen i Austevoll er [[Loddo]] på 244 meter.
!År
 
!Folketal
===Bygder===
!Utvikling
{|class="wikitable"
|-
|1769
|1265
|
|-
|1801
|1592
|327
|-
|1815
|1574
| -18
|-
|1825
|1770
|196
|-
|1835
|2101
|331
|-
|1845
|2222
|121
|-
|1855
|2493
|271
|-
|1865
|2698
|205
|-
|1875
|2865
|158
|-
|1890
|2862
|6
|-
|1900
|2970
|108
|-
|1910
|3016
|46
|-
|1920
|3351
|335
|-
|1930
|3559
|389
|-
|1946
|3948
|389
|-
|1950
|3916
| -32
|-
|1960
|3413
| -503
|-
|-
|''' '''
|1970
|'''Bygd'''
|3859
|'''Innb.tal (2005) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Urban settlements. Population and area, by municipality. 1 January 2006 [http://www.ssb.no/english/subjects/02/01/10/beftett_en/tab-2006-07-05-01-en.html]</ref>'''
|446
|'''Innb.tal krins (2001) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref>'''
|-
|-
|1.
|1980
|[[Storebø]]
|3929
|1,032
|70
|1,341
|-
|-
|2.
|1990
|[[Bekkjarvik(Austevoll)|Bekkjarvik]]
|4167
|355
|238
|489
|-
|-
|3.
|2001
|[[Kolbeinsvik]]
|4450
|
|283
|481
|-
|-
|4.
|2011
|[[Vinnes]]
|4680
|
|230
|378
|-
|-
|5.
|2015
|[[Haukanes]]
|5012
|
|332
|235
|-
|-
|}
|}


===Øyer med heilårs busetnad===
 
{|class="wikitable"
==Øyer med heilårs busetnad==
 
Folketalsutvikling 2005-2015:
 
{| class="sortable wikitable"
 
!Øy
!2005
!2010
!2015
|-
|-
|''' '''
|'''Øy'''
|'''Innb.tal <ref>{{cite paper | author=Statistics Norway | title=Folke- og bustadteljing 2001 | date=2006 | url=http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf}}</ref>'''
|-
|1.
|[[Huftarøy]]
|[[Huftarøy]]
|2,435
|2435
|2591
|2839 <ref>Drøna og Rostøy er med her</ref>
|-
|-
|2.
|[[Selbjørn]]
|[[Selbjørn]]
|956
|966
|995
|1045
|-
|-
|3.
|[[Hundvåkøy]]
|[[Hundvåkøy]]
|554
|554
|556
|667
|-
|-
|4.
|[[Stolmen]]
|[[Stolmen]]
|206
|206
|173
|177
|-
|-
|5.
|[[Storekalsøy]]
|[[Storekalsøy]]
|167
|167
|183
|199
|-
|-
|6.
|[[Møkster]]
|[[Møkster]]
|65
|65
|52
|52
|-
|-
|7.
|[[Litlekalsøy]]
|[[Litlekalsøy]]
|26
|26
|14
|8
|-
|-
|8.
|[[Lunnøy]]
|[[Lunnøy]]
|10
|2
|2
|2
|-
|}
 
Kjelde: Yngve Jonsen, En-to-tekst/[[Marsteinen (avis)|Marsteinen]] 23. april 2015.
 
===Bygder===
{|class="wikitable"
|-
|''' '''
|'''Bygd'''
|'''Innb.tal (2005)'''
|'''Innb.tal krins (2001) <ref>Statistisk Sentralbyrå: Folke- og bustadteljing 2001 [http://www.ssb.no/fob/kommunehefte/1244/fob_1244_tabeller.pdf]</ref>'''
|-
|1.
|[[Storebø (Austevoll)|Storebø]]
|1,032
|1,341
|-
|2.
|[[Bekkjarvik (Austevoll)|Bekkjarvik]]
|355
|489
|-
|3.
|[[Kolbeinsvik (Austevoll)|Kolbeinsvik]]
|
|481
|-
|4.
|[[Vinnes (Austevoll)|Vinnes]]
|
|378
|-
|5.
|[[Haukanes (Austevoll)|Haukanes]]
|
|235
|-
|-
|}
|}


==Politikk==
==Politikk==
Samstundes med at dei store strukturendringane i næringslivet begynte i 1970-åra, skjedde det ei politisk endring i kommunen. Senterpartiet braut tradisjonen med bygdelister og stilte 
eiga liste ved valet i 1971. Bygdelistene blei etter kvart erstatta av partilister, og dermed vart og mykje av den gamle politiske drakampen mellom øyane borte.
Samstundes med at dei store strukturendringane i næringslivet begynte i 1970-åra, skjedde det ei politisk endring i kommunen. Senterpartiet braut tradisjonen med bygdelister og stilte 
eiga liste ved valet i 1971. Bygdelistene blei etter kvart erstatta av partilister, og dermed vart og mykje av den gamle politiske drakampen mellom øyane borte.


Austevoll kommune vert styrt etter formannskapsmodellen. Kommunestyret består 27 representantar, samansett av [[Framstegspartiet]] (9), [[Høgre]] (7), [[Arbeidarpartiet]] (4), [[Senterpartiet]] (3), [[Kristeleg Folkeparti]] (3) og [[Venstre]] (1).  
Austevoll kommune vert styrt etter formannskapsmodellen. Kommunestyret består 27 representantar.


Etter valet i 2003 vart Helge André Njåstad vald til [[ordførar]] i kommunen. Kommunen blir styrt av eit fleirtal i kommunestyret utgått av Framstegspartiet, Senterpartiet, Kristeleg Folkeparti og Venstre.
Etter valet i 2003 vart Helge André Njåstad vald til [[ordførar]] i kommunen som blir styrt av eit fleirtal i kommunestyret utgått av Framstegspartiet, Senterpartiet og Kristeleg Folkeparti. I 2013 tok [[Renate Møkster Klepsvik]] frå FrP over, og i 2015 måtte dei levere over ordførarkontoret til [[Morten Storebø]] frå [[Høgre]].
 
Austevoll kommune er ein av dei mest gjeldstynga kommunane i [[Hordaland]], og kommuneøkonomi og betringa av denne er den viktigaste politiske saka. [[Austevollsbrua]] var det siste store bruprosjektet i Autevoll. Brua vart opna i november 2007, og knyter saman Huftarøy og Hundvåkøy<ref>Statens vegvesen, Rv. 546 Huftarøy-Hundvåkøy i Austevoll kommune [http://www.vegvesen.no/region_vest/prosjekter/rv546_huftaroy_hundv/anleggsperiode.stm]</ref>.


==Ordførarar i Austevoll==
==Ordførarar i Austevoll==
Linje 151: Linje 280:


|-
|-
|Fiskar
|Fiskar og landhandlar


|[[Peder Olai Kleppe (1872-1932)|Peder Olai Kleppe]]
|[[Peder Olai Kleppe (1872-1932)|Peder Olai Kleppe]]
Linje 163: Linje 292:
|Bonde
|Bonde
   
   
|Olai Naustheller
|[[Olai Naustheller]]


|1920-1925
|1920-1925
Linje 173: Linje 302:
|Bonde
|Bonde


|Mikkel Nilsen Birkeland
|[[Mikkel Nilsen Birkeland]]


|1926-1935
|1926-1935
Linje 183: Linje 312:
|Lærar
|Lærar


|Magnus Larsen
|[[Magnus Larsen]]


|1935-1937
|1935-1937
Linje 193: Linje 322:
|Fiskar  
|Fiskar  


|Salomon O. Fagerbakke
|[[Salomon O. Fagerbakke]]


|1938-1945
|1938-1945
Linje 202: Linje 331:
|Fiskar
|Fiskar


|Salomon V. Kalvenes
|[[Salomon Kalvenes]]


|1946-1959
|1946-1959
Linje 212: Linje 341:
|Trygdesjef  
|Trygdesjef  


|Rikard Storebø
|[[Rikard Storebø]]


|1960-1969
|1960-1969
Linje 222: Linje 351:
|Statslos
|Statslos


|Peder Kalve
|[[Peder Kalve]]


|1970-1975
|1970-1975
Linje 232: Linje 361:
|Rektor
|Rektor


|Magnus Stangeland
|[[Magnus Stangeland]]


|1976-1981
|1976-1981
Linje 242: Linje 371:
|Kjøpmann
|Kjøpmann


|Knut K. Kalvenes
|[[Knut K. Kalvenes]]


|1982-1985
|1982-1985
Linje 252: Linje 381:
|Skipper
|Skipper


|Hallvard Møgster
|[[Hallvard Møgster]]


|1986-1989
|1986-1989
Linje 262: Linje 391:
|Bankfilialsjef  
|Bankfilialsjef  


|Inge Bjarne Storebø
|[[Inge Bjarne Storebø]]


|1990-2001
|1990-2001
Linje 272: Linje 401:
|Skipper
|Skipper


|Olav P. Årland
|[[Olav P. Årland]]


|2001-2003
|2001-2003
Linje 281: Linje 410:


|
|
|Helge Andre Njåstad
|[[Helge Andre Njåstad]]


|2003-2013
|2003-2013
Linje 289: Linje 418:
|-
|-
|Lærar
|Lærar
|Renate Møkster Klepsvik
|[[Renate Møkster Klepsvik]]
|2013-
|2013-2015
|Frp
|Frp
|-
|-
|}
 
==Skular==
{| class="wikitable"
|-
|-
! Åpna!! Nedlagt!! Namn!!Klassar!!
|Politisk rådgjevar
|[[Morten Storebø]]
|2015-2023
|H
|-
|-
| 1901||1959 || Gauksheim skule|| ||
|Siviløkonom
|[[Bente Kari Sletten Taranger]]
|2023-
|H
|-
|-
|  ||  || Bratten skule|| 1-7 ||
|-
| || || || ||
|}
|}
==Bakgrunnsstoff==
* [http://lokalhistorie.austevoll.kommune.no/index.html Lokalhistorie frå Austevoll]
* [http://fia.hfk.no/ Fiskarfagskulen i Austevoll]
* [http://www.ssb.no/kommuner/region.cgi?nr=12 Kommunefakta Hordaland frå Statistisk sentralbyrå]


==References==
==Skular==
Austevoll har hatt mange skular, du finn informasjon om desse under [[Skular i Austevoll]].
 
==Referansar==
<references/>
<references/>


[[Kategori:Austevoll kommune| ]]
==Kjelder og litteratur==
*Eide, Arne: ''Austevoll kyrkje gjennom tidene. Festskrift til hundreårsdagen 1891-1991.'' Utgjevar Austevoll sokneråd 1991.
*[http://fia.hfk.no/ Fiskarfagskulen i Austevoll]
*[http://www.nrk.no/valg2011/valgresultat/kommune/kommune/1244/ Kommunevalet 2011]
*[http://www.servicetorget.no/fylker/hordaland/austevoll-kommune.htm Servicetorget i Austevoll]
*Våge, Nils Steinar: «Frå sild til supply. Næringsutvikling i Austevoll kommune frå omkring 1950 til 2010». I [http://lokalhistoriskmagasin.no/utgivelser/pdf/lokalhistorisk-magasin-2012-01'' Lokalhistorisk magasin''] nr. 1, 2012.
 
== Eksterne lenkjer ==
 
*{{avis-nb|Hordaland|Bergens%20Tidende|Bergens Tidende}} (tilgang i norske bibliotek)
*{{SNL-artikkel|https://snl.no/Austevoll|Austevoll}}
 
[[Kategori:Austevoll kommune| ]]
{{nn}}
Nils Steinar Våge
Veiledere, Administratorer, Skribenter
10 646

redigeringer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/562952...1948605»