Veiledere, Administratorer
114 950
redigeringer
Friskolar - grundtvigianske: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
ingen redigeringsforklaring
(Utdanning kategoriopprydding.) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>[[Friskolar - grundtvigianske|'''Friskolar''']] var på 1800- og det tidlegaste 1900-talet ei nemning som helst var knytta til [[Grundtvigianisme|grundtvigianske]] barneskolar (jf. artikkelen [[Friskolar/privatskolar]] for omgrepsbruken). Dei grundtvigianske friskolane var privatskolar som vart drivne i [[ | <onlyinclude>[[Friskolar - grundtvigianske|'''Friskolar''']] var på 1800- og det tidlegaste 1900-talet ei nemning som helst var knytta til [[Grundtvigianisme|grundtvigianske]] barneskolar (jf. artikkelen [[Friskolar/privatskolar]] for omgrepsbruken). Dei grundtvigianske friskolane var privatskolar som vart drivne i [[Folkehøgskule|folkehøgskolens]] ånd, men som i motsetnad til folkehøgskolane var innretta for born under konfirmasjonsalder, som alternativ til allmugeskolen/folkeskolen. Desse friskolane var foreldrestyrte, og det var foreldra som skaffa lokale, midlar til lærarløn og til drifta elles. Skolelovgjevinga gav rom for såvorne privatskolar under føresetnad av at elevane gjennomgjekk eksaminasjonar i medhald av fastskolelova av 1860. | ||
I Noreg vart det starta ei rekkje slike friskolar i ein dryg trettiårsbolk frå 1870-åra av, i hovudsak geografisk avgrensa til [[Gudbrandsdalen]]. Lærarane der hadde bakgrunn frå [[Christopher Bruun]]s folkehøgskole, og pedagogikken dei praktiserte var sterkt grundtvigiansk influert. Det innebar at det skulle vere lite av pugging og eksaminering, men dess større vekt på «det levande ordet», dvs. munnleg, forteljande framstilling som alternativ til lærebøker. Norskdom og kristendom var berebjelkar i undervisninga.</onlyinclude> | I Noreg vart det starta ei rekkje slike friskolar i ein dryg trettiårsbolk frå 1870-åra av, i hovudsak geografisk avgrensa til [[Gudbrandsdalen]]. Lærarane der hadde bakgrunn frå [[Christopher Bruun]]s folkehøgskole, og pedagogikken dei praktiserte var sterkt grundtvigiansk influert. Det innebar at det skulle vere lite av pugging og eksaminering, men dess større vekt på «det levande ordet», dvs. munnleg, forteljande framstilling som alternativ til lærebøker. Norskdom og kristendom var berebjelkar i undervisninga.</onlyinclude> | ||
| Linje 11: | Linje 11: | ||
Utanom Gudbrandsdalen fanst det døme på friskolar i [[Østerdalen]]. I [[Elverum]] fekk skogeigaren og venstremannen [[Helge Væringsåsen]] i gang to friskolar i 1873, men den eine av desse var rett nok for vaksne. Læraren der heitte Torp. I [[Kvikne]] starta foreldre opp ein friskole for 50 born i 1874 med den grundtvigianske læraren [[Eystein Kvam (lærar)|Eystein Kvam]] i spissen (sjå eigen artikkel om [[friskulen i Kvikne]]). | Utanom Gudbrandsdalen fanst det døme på friskolar i [[Østerdalen]]. I [[Elverum]] fekk skogeigaren og venstremannen [[Helge Væringsåsen]] i gang to friskolar i 1873, men den eine av desse var rett nok for vaksne. Læraren der heitte Torp. I [[Kvikne]] starta foreldre opp ein friskole for 50 born i 1874 med den grundtvigianske læraren [[Eystein Kvam (lærar)|Eystein Kvam]] i spissen (sjå eigen artikkel om [[friskulen i Kvikne]]). | ||
Anders Skrondal (1936) nemner at [[Martin Krokstad]] i [[Rindal]] skal ha starta friskole. | Anders Skrondal (1936) nemner at [[Martin Krokstad]] i [[Rindal kommune|Rindal]] skal ha starta friskole. [[Haakon Aasvejen]] dreiv [[Hornindalens friskole]] 1887-90. | ||
[[Folkeskolelova av 1889]] imøtekom fleire av dei krava friskoletilhengarane stilte til den offentlege skolen, både kva galdt foreldreinnverknad og fagleg og pedagogisk innhald. Det er venteleg ei hovudårsak til at friskolerørsla ebba ut mot slutten av århundret. | [[Folkeskolelova av 1889]] imøtekom fleire av dei krava friskoletilhengarane stilte til den offentlege skolen, både kva galdt foreldreinnverknad og fagleg og pedagogisk innhald. Det er venteleg ei hovudårsak til at friskolerørsla ebba ut mot slutten av århundret. | ||
| Linje 25: | Linje 25: | ||
[[Kategori:Privatskole]] | [[Kategori:Privatskole]] | ||
[[Kategori:Gudbrandsdalen]] | [[Kategori:Gudbrandsdalen]] | ||
{{nn}} | |||