Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
m
→Historie: litt korrektur, inkl. meir konsekvent rettskriving
(→Kyrkjebygningen: > →Kyrkjebygninga: -- sjå Nynorskordboka) |
m (→Historie: litt korrektur, inkl. meir konsekvent rettskriving) |
||
| Linje 9: | Linje 9: | ||
[[fil:Gol stavkirke 1846.jpg|mini|venstre|150px|Teikning av J. N. Prahm av stavkyrkja i Gol i 1846]] | [[fil:Gol stavkirke 1846.jpg|mini|venstre|150px|Teikning av J. N. Prahm av stavkyrkja i Gol i 1846]] | ||
Opphavleg stod stavkyrkja — ''Garðar kirkja'' — på den gamle kyrkjegarden, 500 meter sørvest for den noverande [[Gol kyrkje]] på Leikvollen i Golreppen. [[Årringsdatering]]ar tyder på at delar av | Opphavleg stod stavkyrkja — ''Garðar kirkja'' — på den gamle kyrkjegarden, 500 meter sørvest for den noverande [[Gol kyrkje]] på Leikvollen i Golreppen. [[Årringsdatering]]ar tyder på at delar av bygninga er oppførte etter [[1216]], men ho har òg element som er frå så tidleg som [[1157]]. | ||
Mange trekk ved kyrkja liknar [[Hegge stavkyrkje]] i [[Valdres]]; truleg har same byggmeister leia bygginga av begge. Ho stod truleg i den opphavlege utforminga si heilt til [[1600-talet]], med [[svalgang]] omkring [[skip i kyrkja|skip]] og kor. Takryttaren vart fornya i [[1694]]. Samtidig vart det lagt inn ei himling over skipet, og i same periode vart det sett inn to vindauge på sørveggen i midtrommet i skipet. Omkring [[1730]] vart det bygd eit galleri på nordsida av skipet. Noko seinare vart kor og [[apsis]] rivne, og eit nytt [[laft]]a kor sett opp. Men dei gamle materiala vart | Mange trekk ved kyrkja liknar [[Hegge stavkyrkje]] i [[Valdres]]; truleg har same byggmeister leia bygginga av begge. Ho stod truleg i den opphavlege utforminga si heilt til [[1600-talet]], med [[svalgang]] omkring [[skip i kyrkja|skip]] og kor. Takryttaren vart fornya i [[1694]]. Samtidig vart det lagt inn ei himling over skipet, og i same periode vart det sett inn to vindauge på sørveggen i midtrommet i skipet. Omkring [[1730]] vart det bygd eit galleri på nordsida av skipet. Noko seinare vart kor og [[apsis]] rivne, og eit nytt [[laft]]a kor sett opp. Men dei gamle materiala vart attbrukte til himling i det nye koret, og slik overlevde veggmåleria slik at dei kunne restaurerast i samband med flyttinga. | ||
I [[1802]]–[[1803|03]] vart kyrkja utvida slik at den «tilforn altfor lille Kirke for en saa talrig Almue (var blitt) merkelig større, saa den rummer en Gang til saa mange Tilhørere som tilforn». Svalgangane rundt skipet vart rivne, og nye ytterveggar av bordkledd reisverk vart sette opp omtrent der svalgangsveggane hadde stått. Framfor vestportalen vart det reist eit [[våpenhus]] med saltak. Kyrkja fekk då den utsjånaden ho hadde då [[J. N. Prahm]] teikna henne i [[1846]]. | I [[1802]]–[[1803|03]] vart kyrkja utvida slik at den «tilforn altfor lille Kirke for en saa talrig Almue (var blitt) merkelig større, saa den rummer en Gang til saa mange Tilhørere som tilforn». Svalgangane rundt skipet vart rivne, og nye ytterveggar av bordkledd reisverk vart sette opp omtrent der svalgangsveggane hadde stått. Framfor vestportalen vart det reist eit [[våpenhus]] med saltak. Kyrkja fekk då den utsjånaden ho hadde då [[J. N. Prahm]] teikna henne i [[1846]]. | ||
| Linje 18: | Linje 18: | ||
[[fil:Gol stavkirke 1883.jpg|mini|venstre|Skisser av [[Torolf Prytz|T. Prytz]], etter oppmåling på Gol i [[1883]]]] | [[fil:Gol stavkirke 1883.jpg|mini|venstre|Skisser av [[Torolf Prytz|T. Prytz]], etter oppmåling på Gol i [[1883]]]] | ||
[[fil:Gol stavkyrkje.jpeg|mini|venstre|Fotografi etter atterreisinga av [[Axel Lindahl]] [[1885]]–[[1890]]]] | [[fil:Gol stavkyrkje.jpeg|mini|venstre|Fotografi etter atterreisinga av [[Axel Lindahl]] [[1885]]–[[1890]]]] | ||
Mot slutten av [[1870-åra]] ville kyrkjelyden i Gol ha ei større og meir tidsmessig kyrkje. [[Fortidsminneforeningen]] oppfordra til å bevare stavkyrkja på staden, men kyrkjelyden ville | Mot slutten av [[1870-åra]] ville kyrkjelyden i Gol ha ei større og meir tidsmessig kyrkje. [[Fortidsminneforeningen]] oppfordra til å bevare stavkyrkja på staden, men kyrkjelyden ville rive henne og selje materiala. Det enda med at foreininga kjøpte dei opphavlege delane til kyrkja for 200 kroner, på det vilkåret at ho vart fjerna når den nye stod ferdig. | ||
Foreininga hadde inga tomt til kyrkja, men tidleg i [[1881]] vart kong [[Oskar II av Sverige|Oscar II]] sine historiske samlingar — verdas fyrste [[friluftsmuseum]] — etablert på [[Bygdøy kongsgard]]. Kongen stilte tomt til disposisjon for atterreisinga midt i sitt planlagde bygningsmuseum. Inntekta av Fortidsminneforeningen si pengeinnsamling til formålet vart berre 387 kroner, medan totalkostnadane var anslått til minst 6500 kroner. I mars [[1884]] redda kongen prosjektet ved å ta på seg dei utgiftene som foreininga mangla dekning for. Eigedomsretten til kyrkja vart overdregen frå foreininga til den regjerande monarken i Noreg. | Foreininga hadde inga tomt til kyrkja, men tidleg i [[1881]] vart kong [[Oskar II av Sverige|Oscar II]] sine historiske samlingar — verdas fyrste [[friluftsmuseum]] — etablert på [[Bygdøy kongsgard]]. Kongen stilte tomt til disposisjon for atterreisinga midt i sitt planlagde bygningsmuseum. Inntekta av Fortidsminneforeningen si pengeinnsamling til formålet vart berre 387 kroner, medan totalkostnadane var anslått til minst 6500 kroner. I mars [[1884]] redda kongen prosjektet ved å ta på seg dei utgiftene som foreininga mangla dekning for. Eigedomsretten til kyrkja vart overdregen frå foreininga til den regjerande monarken i Noreg. | ||