Gol stavkyrkje: Forskjell mellom sideversjoner

Mange trekk ved kirkja liknar [[Hegge stavkirkje]] i [[Valdres]]; truleg har same byggmeister leidd bygginga av begge kirkjene. Ho stod truleg i den opprinelege utforminga si heilt til [[1600-talet]], med [[svalgang]] kring [[kirkjeskip|skip]] og kor. Takryttaren vart fornya i [[1694]]. Samtidig vart det lagt inn ei himling over skipet, og i same periode vart det òg sett inn to vindauge på sørveggen i midtrommet i skipet. Kring [[1730]] vart det bygd eit galleri på nordsida av skipet. Noko seinare vart kor og [[apsis]] rivne, og eit nytt [[laft]]a  kor vart oppsett. Men dei gamle materiala vart oppattbruka til himling i det nye koret, og slik overlevde veggmåleria slik at dei kunne restaurerast i samband med flyttinga.

Mot slutten av [[1870-åra]] ville kirkjelyden i Gol ha ei større og meir tidsmessig kirkje. [[Fortidsminneforeningen]] oppfordra til å bevara stavkirkja på staden, men kirkjelyden ville rive henne og selje materiala. Det endte med at foreininga kjøpte dei opprinnelege delene til kirkja for 200 kroner, på det vilkåret at ho vart fjerna når den nye stod ferdig.

På grunn av fleire snøfattige vintrar vart demonteringa og transporten til [[Kristiania]] utsett til vinteren [[1884]]. I mellomtida vart oppmålingsteikningar utarbeidde av arkitekten [[Thorolf Prytz]] vinteren [[1882]]–[[1883]]. Prytz vart oppteken med andre oppdrag, så arkitekt [[Waldemar Hansteen]] tok over ansvaret for atterreisinga på Bygdøy med byggmeisteren til kongsgarden, [[Torsten Torstensen]], som utførande arkitekt. Kirkja vart demontert i januar [[1884]]. I mars var sledeføret godt nok til å frakte materiala til [[Krøderen stasjon]]. Derifrå fekk dei gratis skyss med jernbanen og kom uskadde fram til [[Bygdøy stasjon]]. Dei opprinnelege delene var ferdig oppsette i slutten av juli [[1884]], og kirkja stod ferdig som midtpunkt i Kong Oscar sitt friluftsmuseum sommaren [[1885]]. Som museumskirkje vart ho så godt besøkt at ho måtte haldast open kvar dag, ikkje berre på [[sundag]]ar, slik som dei andre bygningane i samlinga til kongen.

Dei store endringane gjennom [[1700-talet]] og utvidinga i [[1805]] gjorde det umuleg å atterreise kirkja slik ho stod, men det var det heller ingen som kunne tenkje seg på den tida. Kirkja vart restaurert til det ein trudde var opprinneleg form. Med støtte i bevarte spor og gamle materiale vart skip, kor og apside rekonstruerte. For å kunne halde seg ståande, måtte stavkirkjene stivast av med eit «magebelte» av [[andreaskors]] som gjekk kring heile kirkja,  bogar eller «kne» mellom søylene i kirkja, og i tillegg svalgang kring heile bygninga.<ref>[http://www.tf.uio.no/lo/stavkirker/stavkyrkjer.html www.tf.uio.no]</ref> Takryttar med spir var vanleg på stavkirkjer og [[mellomalderkirkje]]r.<ref>[http://no.wikipedia.org/wiki/T%C3%A5rn «Tårn» på Bokmålswikipeda]</ref> Dei fann det difor truleg at skipet hadde vore omgjeve av ein svalgang og hatt ein takryttar, og desse delene vart atterskapte med [[Borgund stavkirkje]] som modell. Gode førebilde til detaljar som [[vindski]]a fann dei ikkje i Borgund, så dei vart laga etter mønster av vindskia i [[Hopperstad stavkirkje]].

Da kirkja vart flytta og oppattreist, ønskte dei berre å ta vare på og restaurere delene frå [[nordisk mellomalder|mellomalderen]]. I det ytre er kirkja derfor hovudsakleg ein rekonstruksjon frå [[1880-åra]] av nye materiale. Men store deler av hovudkonstruksjonen i skipet er tekne vare på; dette gjeld ''grunnstokkane'', ''svillene'', ''stavane'', ein stor del av [[veggtil]]et og ''stavlegjene''. Mesteparten av det heva midtrommet og avstivingssystemet er òg tekne vare på. Kirkja er av typen med heva midtrom med omgang i eit rektangulært skip. Ho har eit litt smalare [[arkitektonisk kor|kor]] som blir avslutta med ein [[apside]]. Dei konstruktive delene av kor og apside forsvann ved utvidinga i 1802&ndash;03, og det måtte lagast nye ved atterreisinga.