Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
m
Teksterstatting – «[[Kategori:v» til «[[Kategori:V»
m (→Kulturminne) |
m (Teksterstatting – «[[Kategori:v» til «[[Kategori:V») |
||
| (13 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
[[Fil:Hallingskeidvegen ned mot Osa.jpeg|miniatyr|På tur ned mot Ossete]] | [[Fil:Hallingskeidvegen ned mot Osa.jpeg|miniatyr|På tur ned mot Ossete]] | ||
'''[[Hallingskeidvegen frå Osa]]''' og oppover i høgfjellet, i [[Ulvik herad]], er ein spennande og litt krevjande tur. Vegen har vore nytta til ferdsel i uminnelege tider. Ruta er i dag tilrettelagt for turgåarar av [[Bergen Og Hordaland turlag]] og Venelaget for Osa-slepa. | '''[[Hallingskeidvegen frå Osa]]''' og oppover i høgfjellet, i [[Ulvik herad]], er ein spennande og litt krevjande tur. Vegen har vore nytta til ferdsel i uminnelege tider. Ruta er i dag tilrettelagt for turgåarar av [[Bergen Og Hordaland turlag]] og Venelaget for Osa-slepa. Ein kan gå både frå [[Hallingskeid turisthytte]], og ein kan starta i [[Osa (Ulvik)|Osa]] og ta tyngste delen når ein er opplagt om morgonen. Turen går ein på ein (lang) dag. | ||
==Beskrivelse av turen== | ==Beskrivelse av turen== | ||
Turen starter på god tursti og fortset på steintrappar et stykke opp i fjellsida til [[Ossete]]. På Ossete har det vore støling i hundrevis av år. | Turen starter på god tursti og fortset på steintrappar et stykke opp i fjellsida til [[Ossete]]. På Ossete har det vore støling i hundrevis av år. Her ifrå er det grei sti og godt merka til fjells. Det er bratt og krevjande, men du får stadig betre utsyn. Vel oppe, møtes du av eit goldt landskap, prega av at det ikkje er lenge sidan isen låg, og at mykje har smelta i dei seinare åra. Men det er lett å gå i, og det er flott høgfjellsplatå der du går langs mange små vatn som blenkjer fint i sola. Dette er ein godvèrstur. Øvst i Buadalen ser du endeleg jernbanelina og [[Rallarvegen]] i det fjerne, og no ber det jamt og roleg nedover. Ved stikryss mot Rembesdalen vert underlaget mjukare med gras, mose og lyng. Her har det vore busetjing. | ||
Når du nærmar deg | Når du nærmar deg Moldåni, passar det med ein liten pause for å sjå utover flatene mot Hallingskeid og stølane der. Det var desse områda som vart brukte til møteplass, kappleik og handel i gamal tid. Etter å ha kryssa brua over Moldåni er du straks framme på Rallarvegen og følgjer denne fram til DNT-hytta på Hallingskeid. Hytta er frå tida da [[Bergensbanen]] var bygga. Her passar det å overnatte. | ||
Turen kan sjølvsagt | Turen kan ein sjølvsagt gå motsett veg. Det anbefales å starte med ein overnatting på Hallingskeid dersom du vil nå buss frå Ulvik og evt. vidare korrespondanse. | ||
[[Fil:Pengesteinen.jpg|miniatyr|“Pengesteinen”, vart denne pausestaden kalla. Her er dei komne høgt til fjells.]] | [[Fil:Pengesteinen.jpg|miniatyr|“Pengesteinen”, vart denne pausestaden kalla. Her er dei komne høgt til fjells.]] | ||
[[Fil:Ossete gammelt bilde 22112019 50.jpg|miniatyr|På Ossete har det vore støling i fleire hundre år]] | [[Fil:Ossete gammelt bilde 22112019 50.jpg|miniatyr|På Ossete har det vore støling i fleire hundre år]] | ||
| Linje 13: | Linje 13: | ||
Vegen frå Osa til Hallingskeid har vore nytta av bygdefolk og langvegsfarande gjennom tusenvis av år. I Ulvik, [[Eidfjord]] og i [[Ullensvang]] finn ein opparbeidde vegar med til dels omfattande tilrettelegging av trapper og steinsette parti. Vegen gjennom Norddalen frå Osa til Hallingskeid er ein av fleire slike gamle vegar, også kalt sleper, mellom Hardangerfjorden og høgfjellet. Vegen er ein del av ein førhistorisk infrastruktur som hadde stor praktisk og økonomisk verdi for lokalsamfunnet, men og for storsamfunnet. Det er godt dokumentert at folk frå fjordbygdene på vestlandet dreiv omfattande fangst i høgfjellet. Det var i hovudsak rein som vart jakta på i stor stil, med nærast industriell karakter allereie frå bronsealder, og kanskje før det og. Jakt på rein var ei høgt prioritert oppgåve for folk ved fjorden gjennom fleire tusen år. Funn av fangstanlegg og reiskap for jakt og fiske er av eit slikt omfang at det viser at det må ha vore stor trafikk mellom fjorden og fjellet. | Vegen frå Osa til Hallingskeid har vore nytta av bygdefolk og langvegsfarande gjennom tusenvis av år. I Ulvik, [[Eidfjord]] og i [[Ullensvang]] finn ein opparbeidde vegar med til dels omfattande tilrettelegging av trapper og steinsette parti. Vegen gjennom Norddalen frå Osa til Hallingskeid er ein av fleire slike gamle vegar, også kalt sleper, mellom Hardangerfjorden og høgfjellet. Vegen er ein del av ein førhistorisk infrastruktur som hadde stor praktisk og økonomisk verdi for lokalsamfunnet, men og for storsamfunnet. Det er godt dokumentert at folk frå fjordbygdene på vestlandet dreiv omfattande fangst i høgfjellet. Det var i hovudsak rein som vart jakta på i stor stil, med nærast industriell karakter allereie frå bronsealder, og kanskje før det og. Jakt på rein var ei høgt prioritert oppgåve for folk ved fjorden gjennom fleire tusen år. Funn av fangstanlegg og reiskap for jakt og fiske er av eit slikt omfang at det viser at det må ha vore stor trafikk mellom fjorden og fjellet. | ||
Handel med varer og levande dyr vart eit bruksområde for vegsambandet, og førte truleg til gradvis utbetring av vegen. Frå middelalderen vart vegen nytta i samband med handel mellom aust og vest. Namnet "Hallingskeid" ber med seg prov på at ein der møtte Hallingar for mellom anna å ri om kapp med hest, der av endinga "Skeid" som tyder "løp" eller "Renn" . "Skeid" kan og brukast om eit vegstykke mellom gardar, i følgje Norsk Etymologisk Ordbok. (3) Frå folkeminnet er det ei vel etablert oppfatning at det frå svært gammal tid var marknader både på Hallingskeid og i Grøndalen, der Hallingar, Vossingar, Sogningar og Hardingar møttest | Handel med varer og levande dyr vart eit bruksområde for vegsambandet, og førte truleg til gradvis utbetring av vegen. Frå middelalderen vart vegen nytta i samband med handel mellom aust og vest. Namnet "Hallingskeid" ber med seg prov på at ein der møtte Hallingar, altså folk frå [[Hallingdal|Hallingdal,]] for mellom anna å ri om kapp med hest, der av endinga "Skeid" som tyder "løp" eller "Renn" . "Skeid" kan og brukast om eit vegstykke mellom gardar, i følgje Norsk Etymologisk Ordbok. (3) Frå folkeminnet er det ei vel etablert oppfatning at det frå svært gammal tid var marknader både på Hallingskeid og i Grøndalen, der Hallingar, Vossingar, Sogningar og Hardingar møttest Der vart det handla, utveksla nyhende og halde konkurransar i ulike idrettsgreiner. | ||
Mykje tydar på at det allereie på 1300-talet var handel mellom [[Bergen]] og Osa som var viktig også i internasjonal samanheng. [[Saltkoking]] var ei sentral næring i området, og dette vart mellom anna brukt som betaling for jarn produsert på austlandet. Jarnet vart seld vidare på kysten og i internasjonal handel. Vegen opp Norddalen har altså vore ein hovudgrunn for folk å oppsøke Osa. Jordbruket i Osa er på lag like gammalt som elles i området, men det er heilt fram til i dag ressursane i høgfjellet som har vore grunnlaget for busettinga ved Osafjorden. Beitebruk og driftehandel har vore vesentlege inntektskjelder, samt jakt og fiske og handel med salt. Osa vart eit knutepunkt for ferdafolk, noko mellom andre [[Olav H. Hauge]] skriv om i diktet "Osamannen". På slutten av 1700-talet vart det etablert permanente stølar ved Finsevatnet. Det var folk frå Osa som støla der i byrjinga, og Finse vart heilt opp til moderne tid kalla "Osafinse", då det frå gammalt var eit vatn til lenger aust som og heitte Finse, i dag "Finsbergvatn". | Mykje tydar på at det allereie på 1300-talet var handel mellom [[Bergen]] og Osa som var viktig også i internasjonal samanheng. [[Saltkoking]] var ei sentral næring i området, og dette vart mellom anna brukt som betaling for jarn produsert på austlandet. Jarnet vart seld vidare på kysten og i internasjonal handel. Vegen opp Norddalen har altså vore ein hovudgrunn for folk å oppsøke Osa. Jordbruket i Osa er på lag like gammalt som elles i området, men det er heilt fram til i dag ressursane i høgfjellet som har vore grunnlaget for busettinga ved Osafjorden. Beitebruk og driftehandel har vore vesentlege inntektskjelder, samt jakt og fiske og handel med salt. Osa vart eit knutepunkt for ferdafolk, noko mellom andre [[Olav H. Hauge]] skriv om i diktet "Osamannen". På slutten av 1700-talet vart det etablert permanente stølar ved Finsevatnet. Det var folk frå Osa som støla der i byrjinga, og Finse vart heilt opp til moderne tid kalla "Osafinse", då det frå gammalt var eit vatn til lenger aust som og heitte Finse, i dag "Finsbergvatn". | ||
| Linje 27: | Linje 27: | ||
! Kulturminne!! Beskrivelse!! Kulturminnesøk-ID!! Koordinater | ! Kulturminne!! Beskrivelse!! Kulturminnesøk-ID!! Koordinater | ||
|- | |- | ||
| Osa Fossekompani|| Hus || | | Osa Fossekompani|| Hus || [https://kulturminnesok.no/minne/?queryString=http://kulturminnesok.no/fm/osa-fossekompani Osa Fossekompani]|| {{koord|60.589278|N|7.0404843|Ø}} | ||
|- | |- | ||
| Osaflorane|| Stor steinblokk med restar etter to skålgropar || | | Osaflorane|| Stor steinblokk med restar etter to skålgropar || {{kulturminne tabell|222183}}|| {{koord|60.6003096|N|7.0478798|Ø}} | ||
|- | |- | ||
| Ossete|| Støl|| | | Ossete|| Støl||{{kulturminne tabell|126950}}|| {{koord|60.6193442|N|7.0613001|Ø}} | ||
|- | |- | ||
| Sverreshogg|| Varde|| | | Sverreshogg|| Varde||[https://kulturminnesok.no/minne/?queryString=http://kulturminnesok.no/fm/sverreshogg Sverreshogg]|| {{koord|60.6270528|N|7.0954|Ø}} | ||
|- | |- | ||
| Gunnulven || Varde || | | Gunnulven || Varde || {{kulturminne tabell|107078}}|| {{koord|60.6343778|N|7.1113583|Ø}} | ||
|- | |- | ||
|Slepa Osa - Hallingskeid || Vegminne || | |Slepa Osa - Hallingskeid || Vegminne || {{kulturminne tabell|108366}}|| {{koord|60.5968495|N|7.0425639|Ø}} | ||
|- | |- | ||
|Budalsbrotet|| Varderekke|| | |Budalsbrotet|| Varderekke||{{kulturminne tabell|107068}} || {{koord|60.6562827|N|7.1957157|Ø}} | ||
|- | |- | ||
|Buadalen|| Ruin etter enkel bu || | |Buadalen|| Ruin etter enkel bu || {{kulturminne tabell|107066}}|| {{koord|60.6575361|N|7.2154867|Ø}} | ||
|- | |- | ||
|Hallingskeid|| Turisthytte|| | |Hallingskeid|| Turisthytte|| [https://kulturminnesok.no/minne/?queryString=http://kulturminnesok.no/fm/hallingskeid-turisthytte Hallingskeid]|| {{koord|60.6681306|N|7.248175|Ø}} | ||
|- | |- | ||
|Gammel Jernbanetrasé|| Jernbanetrasé|| | |Gammel Jernbanetrasé|| Jernbanetrasé|| [https://kulturminnesok.no/minne?queryString=http://kulturminnesok.no/fm/gammel-jernbanetrase-nordag-og-kraftutbygging-i-osa Gammel jernbanetrasé]|| {{koord|60.6609984|N|7.2501342|Ø}} | ||
|} | |} | ||
| Linje 57: | Linje 57: | ||
Om Historiske vandreruter på Riksantikvarens nettside: https://www.riksantikvaren.no/prosjekter/historiske-vandreruter/ | Om Historiske vandreruter på Riksantikvarens nettside: https://www.riksantikvaren.no/prosjekter/historiske-vandreruter/ | ||
Film fra Hallingskeidvegen med Ivar Osa https://vimeo.com/showcase/7294406/video/689630221 | |||
Venelaget for slepa mellom Osa og Hallingskeid: https://www.facebook.com/Hallingskeidvegen | Venelaget for slepa mellom Osa og Hallingskeid: https://www.facebook.com/Hallingskeidvegen | ||
| Linje 73: | Linje 75: | ||
[[Kategori:Ulvik herad]] | [[Kategori:Ulvik herad]] | ||
[[Kategori:Historiske vandreruter]] | [[Kategori:Historiske vandreruter]] | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Veger]] | ||
{{nn}} | {{nn}} | ||
{{historiske vandreruter}} | {{historiske vandreruter}} | ||