Veiledere, Administratorer
172 749
redigeringer
Jeg er så glad hver julekveld: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
Utdrag, F-merking
(lett redigering) |
(Utdrag, F-merking) |
||
| (7 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Marie Wexelsen.jpg|Marie Wexelsen}} | |||
{{thumb|Marie Wexelsen.jpg|Marie Wexelsen}} | '''[[Jeg er så glad hver julekveld]]''' er ein julesong. Teksta er skrivi av [[Marie Wexelsen]] (1832–1911) og kom ut i 1859, i boka ''Ketil, en Julegave for de Smaa''. I [[Wexelsen]]familien finst det ein melodi denne songen vart sungen på, men melodien som har festa seg til teksta, er det Peder Knudsen som har skrivi. Han var husmannsson frå [[Vågå kommune|Vågå]] og vart organist i [[Ålesund]]. Melodien var kjend og brukt i Ålesund så tidleg som i 1862, men så seint som i 1898 står songen oppført med ein annan melodi i Seips visebok. Det har danna seg ein myte om korleis Marie og Peder møtte einannan. Dette er truleg ikkje anna enn ei søt historie. Det er ikkje noko som tyder på at Marie nokon gong var i Ålesund, eller at ho og Peder hadde kontakt. Men teksta til Marie og melodien til Peder har smelta saman til eit heile.</onlyinclude> | ||
'''[[Jeg er så glad hver julekveld]]''' er ein julesong. Teksta er skrivi av [[Marie Wexelsen]] ( | |||
== Barnets Julesang == | == Barnets Julesang == | ||
| Linje 19: | Linje 18: | ||
Morbroren, [[Wilhelm Wexels]], var på Sukkestad eit par veker kvar sommar. Han var prest i Kristiania. Wexels hadde god kontakt med Grundtvig, og var den som gjorde mest for å spreie dei grundtvigianske tankane i Noreg. Morbroren skal ha vori særleg oppteken at den oppvakte Marie skulle få nye kunnskapar. Sentrale folkehøgskolefolk var ofte på besøk. Ungane på Sukkestad møtte òg rasjonalismen. Om sin lokale prest, personellkapellan Peter Stabel, skriv Hans Wexelsen: «’Min’ prest, Peter Stabel, var en ung og vakker mann, mild og vennlig. Men han var fullblods rasjonalist. Peter Stabel nektet både Kristi guddom og djevelens tilværelse». Også [[Haugianere|haugianarar]], som lekpredikanten [[Herman Rustad]], vanka hos Wexelsen på Sukkestad, men «det er en betydelig forskjell på Hans Nielsen Hauges gamle venner og pietistene av den tyske Gisle Johnsonske skole», seier Hans Wexelsen. | Morbroren, [[Wilhelm Wexels]], var på Sukkestad eit par veker kvar sommar. Han var prest i Kristiania. Wexels hadde god kontakt med Grundtvig, og var den som gjorde mest for å spreie dei grundtvigianske tankane i Noreg. Morbroren skal ha vori særleg oppteken at den oppvakte Marie skulle få nye kunnskapar. Sentrale folkehøgskolefolk var ofte på besøk. Ungane på Sukkestad møtte òg rasjonalismen. Om sin lokale prest, personellkapellan Peter Stabel, skriv Hans Wexelsen: «’Min’ prest, Peter Stabel, var en ung og vakker mann, mild og vennlig. Men han var fullblods rasjonalist. Peter Stabel nektet både Kristi guddom og djevelens tilværelse». Også [[Haugianere|haugianarar]], som lekpredikanten [[Herman Rustad]], vanka hos Wexelsen på Sukkestad, men «det er en betydelig forskjell på Hans Nielsen Hauges gamle venner og pietistene av den tyske Gisle Johnsonske skole», seier Hans Wexelsen. | ||
== Hamar og Trondheim == | === Hamar og Trondheim === | ||
Det var i dette miljøet Marie Wexelsen voks opp. Ho hadde eit ope sinn og ei glad, grundtvigiansk kristentru. Marie Wexelsen vart buande på Sukkestad så lenge foreldra levde. Faren døydde i 1867, mora i 1873. Etter å ha følgt mora til grava, laut Marie flytte frå Toten. Dei fyrste åra flytte ho rundt til brørne sine. Rundt 1880 slo ho seg ned på [[Hamar]] og starta ein skole for småborn. Rundt 1890 flytte ho til Trondheim og dreiv ein liten skole der òg. Ho døydde i Trondheim i 1911. | Det var i dette miljøet Marie Wexelsen voks opp. Ho hadde eit ope sinn og ei glad, grundtvigiansk kristentru. Marie Wexelsen vart buande på Sukkestad så lenge foreldra levde. Faren døydde i 1867, mora i 1873. Etter å ha følgt mora til grava, laut Marie flytte frå Toten. Dei fyrste åra flytte ho rundt til brørne sine. Rundt 1880 slo ho seg ned på [[Hamar]] og starta ein skole for småborn. Rundt 1890 flytte ho til [[Trondheim]] og dreiv ein liten skole der òg. Ho døydde i Trondheim i 1911. | ||
=== Forfattaren === | === Forfattaren === | ||
Marie Wexelsen var interessert i samfunnet rundt seg. Ho tok tidleg til å skrive, og det meste skreiv ho før ho flytte frå Toten. Den fyrste vesle barneboka ho fekk gitt ut var En liden Julegave for Børn og | Marie Wexelsen var interessert i samfunnet rundt seg. Ho tok tidleg til å skrive, og det meste skreiv ho før ho flytte frå Toten. Den fyrste vesle barneboka ho fekk gitt ut, var ''En liden Julegave for Børn og Børnevenner''. Ho kom i 1858, da var Marie 26 år gammal. Same året kom den fyrste romanen, ''Vesle-Kari, eller de Forældreløse''. Til jul året etter kom den vesle historia om ''Ketil'', med ''Jeg er så glad hver julekveld ''som ei ekstra julegåve til born. I 1860 gav ho ut ein ny roman, ''Steffen. En gammel Præstedatters Ungdomsminder'', der ho skildrar det vanskelege kjærleiksforholdet mellom ein tatergut og ei gardmannsdotter. Dei kunne ikkje få einannan, for far hennar var sterkt imot det. Den siste boka ho skreiv på Toten var ''Et Levnetsløb'', som kom ut i [[København]] i 1866. Dette blir rekna for å vera den mest betydningsfulle boka Marie Wexelsen skreiv. Nå gjekk det nesten 30 år før ei ny bok kom frå Marie Wexelsen, ''En Julehistorie'' kom ut i Trondheim i 1894. Den siste boka hennar, ''En liden Barnebog, Rim og Smaahistorier'' kom i 1895. | ||
Børnevenner. Ho kom i 1858, da var Marie 26 år gammal. Same året kom den fyrste romanen, Vesle-Kari, eller de Forældreløse. Til jul året etter kom den vesle historia om Ketil, med Jeg er så glad hver julekveld som ei ekstra julegåve til born. I 1860 gav ho ut ein ny roman, Steffen. En gammel Præstedatters Ungdomsminder, der ho skildrar det vanskelege kjærleiksforholdet mellom ein tatergut og ei gardmannsdotter. Dei kunne ikkje få einannan, for far hennar var sterkt imot det. Den siste boka ho skreiv på Toten var Et Levnetsløb, som kom ut i København i 1866. Dette blir rekna for å vera den mest betydningsfulle boka Marie Wexelsen skreiv. Nå gjekk det nesten 30 år før ei ny bok kom frå Marie Wexelsen, En Julehistorie kom ut i Trondheim i 1894. Den siste boka hennar, En liden Barnebog, Rim og Smaahistorier kom i 1895. | |||
I si samtid vart Marie Wexelsen halden for å vera ein ikkje ubetydeleg forfattar. Bøkene hennar vart samanlikna med bondeforteljingane åt Bjørnson. Ho vart mykje lesen, og ho tok opp saker som var aktuelle i tida. Mellom anna vart ho rekna for å vera ein av dei fremste i kampen for kvinnefrigjering i andre halvdelen av 1800-talet. Ho såg stadig klarare at frigjeringa av kvinna laut koma, at dette hadde vorti «en levende magt som ikke kan modstaaes». Spørsmålet om naturvitskapane, og om menneska var i slekt med apane, var høgst aktuelt. I hovudromanen sin, Et Levnetsløb, diskuterer hovudpersonane darwinismen ut frå setningen: «Gud har givet vor Tid Naturvidenskaberne». | I si samtid vart Marie Wexelsen halden for å vera ein ikkje ubetydeleg forfattar. Bøkene hennar vart samanlikna med bondeforteljingane åt Bjørnson. Ho vart mykje lesen, og ho tok opp saker som var aktuelle i tida. Mellom anna vart ho rekna for å vera ein av dei fremste i kampen for kvinnefrigjering i andre halvdelen av 1800-talet. Ho såg stadig klarare at frigjeringa av kvinna laut koma, at dette hadde vorti «en levende magt som ikke kan modstaaes». Spørsmålet om naturvitskapane, og om menneska var i slekt med apane, var høgst aktuelt. I hovudromanen sin, Et Levnetsløb, diskuterer hovudpersonane darwinismen ut frå setningen: «Gud har givet vor Tid Naturvidenskaberne». | ||
Det som gjer at namnet Marie Wexelsen er kjent og kjært for oss i dag, er ikkje romanane og samfunnsengasjementet. Det er julesongen ho gav oss til jul i 1859. | Det som gjer at namnet Marie Wexelsen er kjent og kjært for oss i dag, er ikkje romanane og samfunnsengasjementet. Det er julesongen ho gav oss til jul i 1859. | ||
== Barnets Julesang == | == Barnets Julesang == | ||
| Linje 46: | Linje 43: | ||
''Nu bor han vel i Himmerig ''<br /> | ''Nu bor han vel i Himmerig ''<br /> | ||
'' | ''– han er Guds egen Søn – ''<br /> | ||
''men husker altid paa de Smaa ''<br /> | ''men husker altid paa de Smaa ''<br /> | ||
''og hører deres Bøn. ''<br /> | ''og hører deres Bøn. ''<br /> | ||
| Linje 84: | Linje 81: | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
* | *[[Nøkleby, Olaf]]: «Marie Wexelsen og Jeg er så glad for julekveld», i ''Hoff menighetsblad 4/2016'', s. 14. | ||
*[[Kjeldearkiv:Hans Wexelsens minner fra Toten|Hans Wexelsens minner fra Toten]] | |||
[[Kategori:Østre Toten kommune]] | [[Kategori:Østre Toten kommune]] | ||
[[Kategori:Jul]] | [[Kategori:Jul]] | ||
[[Kategori:Etableringer i | [[Kategori:Etableringer i 1859]] | ||
[[Kategori:Viser og sanger]] | [[Kategori:Viser og sanger]] | ||
{{F2}} | |||
{{nn}} | |||