276 462
redigeringer
Ingen redigeringsforklaring |
m (Robot: Erstatter mal: Reflist) |
||
(52 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Ungarisch (Mathilde Berendsen-Nathan) beg.jpg|Dei første taktene av ''Ungarisch : Skizze'', eit av dei mest populære pianostykka av Mathilde Berendsen Nathan | <onlyinclude>{{thumb|Ungarisch (Mathilde Berendsen-Nathan) beg.jpg|Dei første taktene av ''Ungarisch : Skizze'', eit av dei mest populære pianostykka av Mathilde Berendsen Nathan.}} | ||
'''[[Mathilde Berendsen Nathan]]''' (f. [[ | '''[[Mathilde Berendsen Nathan]]''' (f. [[10. juni]] [[1857]] i [[København]], d. [[22. februar]] [[1926]] i [[Italia]]) var ein pianist og klaverkomponist av dansk-jødisk bakgrunn. Ho var gift med grosserar [[John Nathan]] og dei budde i [[Kristiania]] frå [[1884]] og fram til noko etter 1916. Mathilde Berendsen Nathan var blant dei meir populære norske komponistane i tida kring [[1900]]. Ho skreiv i [[seinromantisk musikk|seinromantisk]] stil med eit pianoteknisk til tider virtuost preg, men samtidig med vekt på det sangbare og med ein del pedagogisk orienterte stykke. </onlyinclude> | ||
== Oppvekst og familie == | == Oppvekst og familie == | ||
Mathilde Berendsen vart fødd den [[20. juni]] [[1857]] i [[København]] i [[Danmark]] som det | Mathilde Berendsen vart fødd den [[20. juni]] [[1857]] i [[København]] i [[Danmark]] som det sjette av i alt ti born av Esther, f. Ballin ([[1823]]–[[1905]]) og [[målarmeister]] Joachim Berendsen. Mora, Esther f. Ballin, vart i sin tur fødd i [[Vejle]] i [[1823]] åt Hanne, f. Peiser ([[1800]]–[[1862]]) og Joseph Joel (Yuzpa Yoel) Ballin ([[1789]]–[[1839]]). Mathildes morbror var den kjente dansk-jødiske grafikaren Joel Ballin ([[1822]]–[[1885]]). | ||
{{thumb|Familien Nathan (1897).jpg|Familien Nathan i [[1897]].<br/>Bak fra venstre: Rosalie de Lemos f. Nathan, [[Adolph de Lemos]], [[Sigrid de Lemos]], '''[[Mathilde Berendsen Nathan|Mathilde Berendsen Nathan]]''', Hanne Cohen f. Berendsen og [[Siegward Bjerke]].<br/>Midtrekken, fra venstre: [[Nathan Nachmann Nathan]], Emilie Nathan f. Zadig, '''John Nathan''' og Thekla Bjerke f. Nathan.<br/>Barna, fra venstre: [[Frithjof de Lemos]], '''Sigurd Nathan''', '''Mary Nathan''' og '''Einar Nathan'''.}} | {{thumb|Familien Nathan (1897).jpg|Familien Nathan i [[1897]].<br/>Bak fra venstre: Rosalie de Lemos f. Nathan, [[Adolph de Lemos]], [[Sigrid de Lemos]], '''[[Mathilde Berendsen Nathan|Mathilde Berendsen Nathan]]''', Hanne Cohen f. Berendsen og [[Siegward Bjerke]].<br/>Midtrekken, fra venstre: [[Nathan Nachmann Nathan]], Emilie Nathan f. Zadig, '''John Nathan''' og Thekla Bjerke f. Nathan.<br/>Barna, fra venstre: [[Frithjof de Lemos]], '''Sigurd Nathan''', '''Mary Nathan''' og '''Einar Nathan'''.}} | ||
I [[1884]] gifta ho seg med [[John Nathan]], son av [[Nathan Nachmann Nathan]]. John Nathan var [[klesgrosserar]] av yrke. Etter at far hans døydde på [[jom kippur]] i [[1897]] | I [[1884]] gifta ho seg med [[John Nathan]] (f. [[4. juni]] [[1859]], d. [[20. november]] [[1932]]), son av [[Nathan Nachmann Nathan]] som var forstandar i [[Det mosaiske trossamfund i Oslo|Det mosaiske Troessamfund i Christiania]]. John Nathan var [[klesgrosserar]] av yrke. Etter at far hans døydde på [[jom kippur]] i [[1897]], var han forstandar for Det mosaiske Trossamfund frå 25. mars 1898 og fram til [[1903]]. | ||
Mathilde og John fikk tre born: | Mathilde og John fikk tre born: | ||
# Mary Nathan (f. [[13. juni]] 1885 i Kristiania, d. [[2. mai]] [[1970]] i Oslo) | # Mary Nathan (f. [[13. juni]] 1885 i Kristiania, d. [[2. mai]] [[1970]] i Oslo) | ||
# Einar Nathan (f. [[23. desember]] [[1886]] i Kristiania, d. | # Einar Nathan (f. [[23. desember]] [[1886]] i Kristiania, deportert med [[M/S «Monte Rosa»]] den 19. november 1942, d. kring årsskiftet [[1942]]/[[1943]] i [[Auschwitz]]) | ||
# Sigurd Nathan (f. 1891 i Kristiania, d. 1961) | # Sigurd Nathan (f. [[24. oktober]] 1891 i Kristiania, d. [[22. juni]] [[1961]] i New York) | ||
I 1913 averterte John forretningane sine til sals på grunn av sviktande helse, og salet kom i stand i 1914. Ikkje lenge etter selte han eigedommen i Store Strandgade til kommunen i samband med reguleringa av [[Jernbanetorvet]]. Dei neste åra var Mathilde og John Nathan mykje i Danmark og elles ein del på reisefot. Etterkvart busette dei seg i [[Italia]]. Mathilde hadde sviktande syn, men gav fremdeles ut ny musikk; op. 28 og 29 i Milano i 1925. Mathilde Berendsen Nathan døydde ved kurstaden i [[Merano]] i Nord-Italia den [[22. februar]] [[1926]]. John Nathan døydde den [[20. november]] [[1932]] i [[Karlsbad]]. | |||
== Musikken == | == Musikken == | ||
{{thumb|Brødrene Hals konsertlokale og pianofabrikk OB.F01043.jpg|Konsertlokalet og pianofabrikken til [[Brødrene Hals]] i [[Stortingsgata]] 26 i Kristiania. Hovedinngangen til [[Christiania Tivoli]] i bakgrunnen.|[[Olaf Martin Peder Væring]] (ca. 1890)}} | {{thumb|Brødrene Hals konsertlokale og pianofabrikk OB.F01043.jpg|Konsertlokalet og pianofabrikken til [[Brødrene Hals]] i [[Stortingsgata]] 26 i Kristiania. Hovedinngangen til [[Christiania Tivoli]] i bakgrunnen.|[[Olaf Martin Peder Væring]] (ca. 1890)}} | ||
Mathilde Berendsen Nathan studerte piano hos [[Edmund Neupert]] ved [[Det Kongelige Danske Musikkonservatorium (København)|Det Kongelige Danske Musikkonservatorium]] i [[København]] og fikk etterkvart reisestipend for vidare studiar i [[Paris]]. Ho heldt konsertar både i København og Paris, og etterkvart òg i [[Brødrene Hals]] sin konsertsal i Kristiania. | Mathilde Berendsen Nathan studerte piano hos nordmannen [[Edmund Neupert]] (f. [[1842]] i Christiania) ved [[Det Kongelige Danske Musikkonservatorium (København)|Det Kongelige Danske Musikkonservatorium]] i [[København]] og fikk etterkvart reisestipend for vidare studiar i [[Paris]], der ho var elev av ''Madame Rabaud''. Ho heldt konsertar både i København og Paris, og etterkvart òg i [[Brødrene Hals]] sin konsertsal i Kristiania. Ho trappa ned konsertverksamheita — det seiest at det var etter påtrykk frå mannen — og konsentrerte seg meir om komposisjon for [[piano|klaver]]. | ||
=== Konsertliste === | |||
{| class="wikitable sortable" | |||
|- valign="top" | | |||
! <!-- dato -->Dato | |||
! <!-- lok. -->Lokale | |||
! <!-- stad -->Stad | |||
! <!-- med -->Musikarar | |||
! <!-- rept -->Repertoar | |||
! <!-- komm -->Kommentar | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato -->8. september 1883 | |||
| <!-- lok. -->[[Brødrene Hals' Koncertsal]] | |||
| <!-- stad -->Christiania | |||
| <!-- med -->[[Thekla Nathan]], Mathilde Berendsen | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- lok. --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- med --> | |||
| <!-- rept --> | |||
| <!-- komm --> | |||
|} | |||
<br clear="right"/> | |||
=== Verkliste === | |||
Dette verkoversynet er basert på norske avisannonsar i kombinasjon med [[Magne Seland]]s oversyn frå 1980<ref>{{Seland 1980}}</ref> og Nasjonalbibliotekets katalog. Opusnummereringa går opp til 29, men nummer 6, 7, 9, 23 og 24 er såvidt kjent ubruka. | |||
{| class="wikitable sortable" | |||
|- valign="top" | | |||
! <!-- opus -->Opus | |||
! <!-- namn -->Namn | |||
! <!-- stad -->Publ.stad | |||
! <!-- utg. -->Utgjevar | |||
! <!-- dato -->Datering | |||
! <!-- sider-->Sidetal | |||
! <!-- komm -->Kommentar | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->1 | |||
| <!-- namn -->''Tre Etuder'' for Piano («Etude melodique», «Studie», «Oktav-Etude») | |||
| <!-- stad -->Christiania | |||
| <!-- utg. -->[[Hofmusikhandler Warmuths Forlag|Warmuth]] | |||
| <!-- dato -->1890 | |||
| <!-- sider-->7 | |||
| <!-- komm -->tilegnet Forlæggeren | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->2 | |||
| <!-- namn -->''Polka Mignonne'' for Piano | |||
| <!-- stad -->Christiania | |||
| <!-- utg. -->Warmuth | |||
| <!-- dato -->1890 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->3 | |||
| <!-- namn -->''Romance'' | |||
| <!-- stad -->København | |||
| <!-- utg. -->Wilhelm Hansen | |||
| <!-- dato -->189? | |||
| <!-- sider-->5 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->4 | |||
| <!-- namn -->''Scherzo'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Brødrene Hals | |||
| <!-- dato -->1893 | |||
| <!-- sider-->7 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->5 | |||
| <!-- namn -->''Ungarisch : Skizze'' | |||
| <!-- stad -->[[Kristiania]] | |||
| <!-- utg. -->Warmuth | |||
| <!-- dato -->1893 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm -->Seinare utgjeve på [[Norsk Musikforlag]]. | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --><small>(6)</small> | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --><small>(7)</small> | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->8 | |||
| <!-- namn -->''2 Klaverstykker'' («Barcarole», «Stemning») | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->[[Oluf By's Musikforlag|Oluf By]] | |||
| <!-- dato -->1906 | |||
| <!-- sider-->9 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --><small>(9)</small> | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->10 | |||
| <!-- namn -->''Capriccio'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1908 | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->11 | |||
| <!-- namn -->''3 Klaverstykker'' (Ved Afskeden, Sang uden Ord, Idyl) | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1908 | |||
| <!-- sider-->9 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->12 | |||
| <!-- namn -->''Vuggevise'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1909 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->13 | |||
| <!-- namn -->''Gavotte'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1909 | |||
| <!-- sider-->5 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->14 | |||
| <!-- namn -->''Serenade'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1911 | |||
| <!-- sider-->5 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->15 | |||
| <!-- namn -->''6 melodiske Klaverstykker'' («Sehnsucht», «Impromptu», «Kinderspiele», «Nocturne», «Walzer», «Schmetterlinge») | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1912 | |||
| <!-- sider-->8+8 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->16 | |||
| <!-- namn -->''3 Præludier'' («Nr. 1 A[s]<small>?</small>-Dur», «Nr. 2 Fis-Mol», «Nr. 3 E-Dur (Religioso)») | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1914 | |||
| <!-- sider-->nr. 1 (1914): 7; nr. 3 (1917): 3 | |||
| <!-- komm -->Kjeldene er ueinige om 1. preludiet er i A-dur eller Ass-dur. | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->17 | |||
| <!-- namn -->''Vaarvise'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1915 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->18 | |||
| <!-- namn -->''Allegretto gracioso'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1915 | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->19 | |||
| <!-- namn -->''I tanker'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1915 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->20 | |||
| <!-- namn -->''Romance i B-Dur'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1920 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->21 | |||
| <!-- namn -->''Resignation'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->1920 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->22 | |||
| <!-- namn -->''Livsglæde'' | |||
| <!-- stad -->Kristiania | |||
| <!-- utg. -->Oluf By | |||
| <!-- dato -->192? | |||
| <!-- sider-->5 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --><small>(23)</small> | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --><small>(24)</small> | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->25 | |||
| <!-- namn -->''Rondo'' | |||
| <!-- stad -->Milano | |||
| <!-- utg. -->Carisch | |||
| <!-- dato -->1923 | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->26 | |||
| <!-- namn -->''Valse Caprice'' | |||
| <!-- stad -->Milano | |||
| <!-- utg. -->Carisch | |||
| <!-- dato -->1923 | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->27 | |||
| <!-- namn -->''I gammel Stil'' | |||
| <!-- stad -->København | |||
| <!-- utg. -->Wilhelm Hansen | |||
| <!-- dato -->1925 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->28 | |||
| <!-- namn -->''Vemod'' | |||
| <!-- stad -->København | |||
| <!-- utg. -->Wilhelm Hansen | |||
| <!-- dato -->1925 | |||
| <!-- sider-->3 | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus -->29 | |||
| <!-- namn -->''Scherzino'' | |||
| <!-- stad -->København | |||
| <!-- utg. -->Wilhelm Hansen | |||
| <!-- dato -->1925 | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|- valign="top" | | |||
| <!-- opus --> – | |||
| <!-- namn --> | |||
| <!-- stad --> | |||
| <!-- utg. --> | |||
| <!-- dato --> | |||
| <!-- sider--> | |||
| <!-- komm --> | |||
|} | |||
== Politikken == | == Politikken == | ||
<!-- Her må det inn stoff om kvinnerettigheitskamp og kampen mot antisemittisme/rasisme --> | <!-- Her må det inn stoff om kvinnerettigheitskamp og kampen mot antisemittisme/rasisme --> | ||
== Fotnotar == | |||
<references /> | |||
== Kjelder == | == Kjelder == | ||
* [[:wikipedia:no:Mathilde_Berendsen_Nathan|«Mathilde Berendsen Nathan»]] på bokmålsutgåva av [[Wikipedia]] | * [[:wikipedia:no:Mathilde_Berendsen_Nathan|«Mathilde Berendsen Nathan»]] på bokmålsutgåva av [[Wikipedia]] | ||
* Singer, Isidore; Nathensen, L.: [http://www.jewishencyclopedia.com/articles/2411-ballin-joel «Ballin, Joel»] på Jewishencyclopedia.com | * Singer, Isidore; Nathensen, L.: [http://www.jewishencyclopedia.com/articles/2411-ballin-joel «Ballin, Joel»] på Jewishencyclopedia.com | ||
* [https://www.nb.no/items/452c5ba4bd248c9ee9ca46fca473a38d?page=23&searchText=%22Mathilde%20Berendsen%22 «Mathilde Berendsen-Nathan»] i Lindhjem, Anna: ''Kvinnelige komponister og musikk-skole-utgivere i Skandinavien''. Fredrikstad Centraltrykkeri, 1931. | |||
* [https://www.myheritage.com/names/esther_berendsen «Esther Berendsen»] - namnesøk på MyHeritage.com | * [https://www.myheritage.com/names/esther_berendsen «Esther Berendsen»] - namnesøk på MyHeritage.com | ||
{{DEFAULTSORT:Nathan, Mathilde Berendsen}} | {{DEFAULTSORT:Nathan, Mathilde Berendsen}} | ||
[[ | [[Kategori:Personer]] | ||
[[ | [[Kategori:Fødsler i 1857]] | ||
[[ | [[Kategori:Dødsfall i 1926]] | ||
[[ | [[Kategori:Komponister]] | ||
[[ | [[Kategori:Danmark]] | ||
[[ | [[Kategori:Oslo kommune]] | ||
[[Kategori:Jødisk historie og kultur]] | |||
{{kvinner i lokalhistoria}} | {{kvinner i lokalhistoria}} | ||
{{F2}} | |||
{{nn}} | {{nn}} |