Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→Namnet «Nautan»: Lagar rom for enda ein hypotese: naut-horn
(→Namnet «Nautan»: Lagar rom for enda ein hypotese: naut-horn) |
|||
| Linje 4: | Linje 4: | ||
== Namnet «Nautan» == | == Namnet «Nautan» == | ||
[[image:5859j Nordheimsetra.jpg|thumb|right|300px|Her låg det opprinnelege tunet. Vi ser bl.a. Trollskaret og Trollskarhaugen i bakgrunnen. {{byline|Olve Utne}}]] | [[image:5859j Nordheimsetra.jpg|thumb|right|300px|Her låg det opprinnelege tunet. Vi ser bl.a. Trollskaret og Trollskarhaugen i bakgrunnen. {{byline|Olve Utne}}]] | ||
Det har vore gjort ymse forsøk på å forklara namnet Nautan. Ei heller vidløftig historie hevdar at namnet opprinneleg var ''Noatun'' fordi Noahs ark skal ha stranda der. Noko meir jordnært er det vel å tenkje seg ein samanheng med ordet [[naut]]. I eldre tider skal garden ha lege der Nordheimssetra ligg i dag — ved vestbredda av Sagvikvatnet, rett ved Seterholmen og ved foten av lia. Det blir sagt at garden skal ha vorte kalla ''Lystad'' på den tida, og at namnet ''nautan'' kjem av at dei «nauta» feet lengre unna, der Nordheimsgrenda ligg i dag. [[Olav Rygh]] har lite tru på ei forklaring med usamansett ''naut'' som stadnamn:<ref>[http://www.dokpro.uio.no/perl/navnegransking/rygh_ng/rygh_visetekst.prl?s=n&Vise=Vise&KRYSS219878%4048843=on ''Norske Gaardnavne''] b. 13, s. 457.</ref> | Eldre skrivemåtar nemnt av Rygh er: ''Nøuthe'' (1559, 1590), ''Nøutte'' (1643), ''Nøte'' (1667) og ''Nouten'' (1723).<ref name="Rygh"/> Skrivemåten ''Nouten'' blir òg bruka av [[Hans Grøn Bull]] (1817). Det har vore gjort ymse forsøk på å forklara namnet Nautan. | ||
=== Noatun === | |||
Ei heller vidløftig historie hevdar at namnet opprinneleg var ''Noatun'' fordi Noahs ark skal ha stranda der. | |||
=== Å «naute» krøttera? === | |||
Noko meir jordnært er det vel å tenkje seg ein samanheng med ordet [[naut]]. I eldre tider skal garden ha lege der Nordheimssetra ligg i dag — ved vestbredda av Sagvikvatnet, rett ved Seterholmen og ved foten av lia. Det blir sagt at garden skal ha vorte kalla ''Lystad'' på den tida, og at namnet ''nautan'' kjem av at dei «nauta» feet lengre unna, der Nordheimsgrenda ligg i dag. [[Olav Rygh]] har lite tru på ei forklaring med usamansett ''naut'' som stadnamn:<ref name="Rygh">[http://www.dokpro.uio.no/perl/navnegransking/rygh_ng/rygh_visetekst.prl?s=n&Vise=Vise&KRYSS219878%4048843=on ''Norske Gaardnavne''] b. 13, s. 457.</ref> | |||
{{sitat| | {{sitat| | ||
Gaardens virkelige Navn, Nautan, findes ikke andensteds. Jeg kjender ikke noget andet Ord, hvormed det kunde sættes i Forbindelse, end naut n., Hornkvæg, som findes brugt i mange sms. Navne. Men usms. synes det lidet skikket til Navn. | Gaardens virkelige Navn, Nautan, findes ikke andensteds. Jeg kjender ikke noget andet Ord, hvormed det kunde sættes i Forbindelse, end naut n., Hornkvæg, som findes brugt i mange sms. Navne. Men usms. synes det lidet skikket til Navn. | ||
}} | }} | ||
=== Navte, eller ‘skaftet’ === | |||
Det er vel rimeleg å tru at namnet var karakteristisk for garden der han faktisk låg i eldre tid — i austhellinga av den karakteristisk lange, smale og bratte åsryggen som ligg som eit skaft frå rett nordom Bergskallen i sørkant av garden og heilt til Nauthatten vestom nordenden av vatnet. Og der ligg det ei fonetisk sett svært nærliggjande forklaring i ordet '''navte''' eller ''nåvte''. Dette [[sørsamisk]]e ordet tyder ‘langt skaft (på øks, slegge, grev, hakke; lengre enn ''nïrre'')’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> Semantisk føyer det seg fint inn blant andre topografiske namn i området, inkludert [[Litløra|Imarn]] (‘ima, grovnåla”) og Stabben (‘hoggstabben’). I dag er namnet først og fremst bevart i det samansette namnet [[Nauthatten]] heilt i nordenden av åsryggen. Nauthatten kan logisk settast i samanheng med hovudplagget ''hatt'', og dette passar rimeleg godt med forma. Samtidig gjer det dén tolkinga litt mindre sikker når vi veit Nauthatten er karakteristisk ved ''“den botnlause slukta”'',<ref>{{Roaldset 1986}}</ref> jf. sørsamisk ''haevtie'', som tyder ‘stort hull i berg eller sandjord’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> | Det er vel rimeleg å tru at namnet var karakteristisk for garden der han faktisk låg i eldre tid — i austhellinga av den karakteristisk lange, smale og bratte åsryggen som ligg som eit skaft frå rett nordom Bergskallen i sørkant av garden og heilt til Nauthatten vestom nordenden av vatnet. Og der ligg det ei fonetisk sett svært nærliggjande forklaring i ordet '''navte''' eller ''nåvte''. Dette [[sørsamisk]]e ordet tyder ‘langt skaft (på øks, slegge, grev, hakke; lengre enn ''nïrre'')’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> Semantisk føyer det seg fint inn blant andre topografiske namn i området, inkludert [[Litløra|Imarn]] (‘ima, grovnåla”) og Stabben (‘hoggstabben’). I dag er namnet først og fremst bevart i det samansette namnet [[Nauthatten]] heilt i nordenden av åsryggen. Nauthatten kan logisk settast i samanheng med hovudplagget ''hatt'', og dette passar rimeleg godt med forma. Samtidig gjer det dén tolkinga litt mindre sikker når vi veit Nauthatten er karakteristisk ved ''“den botnlause slukta”'',<ref>{{Roaldset 1986}}</ref> jf. sørsamisk ''haevtie'', som tyder ‘stort hull i berg eller sandjord’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> | ||
=== Naut-horn? === | |||
== Fotnotar == | == Fotnotar == | ||