Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 16: | Linje 16: | ||
Det er elles uklårt kva nøyaktig tyding eit eventuelt verb ''å naute'' skulle ha. | Det er elles uklårt kva nøyaktig tyding eit eventuelt verb ''å naute'' skulle ha. | ||
=== Naut-horn? === | |||
[[image:C00763 Nautann kanskje naut-honn.jpg|thumb|right|300px|«Naut-horn» sett vest- til nordvestfrå? {{byline|Olve Utne}}]] | |||
Når vi ser den ytste enden av åsrekkja, Trollskarhaugen–Nauthatten, frå Gullstein, Kalvika eller Elva, så ser vi ein kolle i midten som kan tolkast som toppen av eit hovud, og på kvar side bogar det seg opp ei li som kan tolkast som [[storfe|kuhorn]] — '''Nauthorn'''. Dei liknar ikkje noko særleg på dei brattboga horna til [[telemarksfe]] og andre hornute, norske kurasar av nyare dato, men heller på dei meir flatboga horna til [[skotsk høglandsfe]] — ein storferase som truleg ligg nærmare dei kyrne som fanst langs Norskekysten i mykje tidlegare tider. Om det eldre namnet var ''Nauthorn'', så ville den dialektrette uttalen bli ''Nöthåinn'' (IPA /"nʌ:tˌhɔɲ:/). Avstanden derifra er ikkje så stor til uttalen ''Nötainn'' (IPA /"nʌ:ta’ɲ:/), og overgangen frå ''-åinn'' (/-ɔɲ:/) til ''-ainn'' (/-aɲ:/) er kjent både frå [[Smøla kommune|Smøla]] og [[Golma (Aure)|Golma]] — om enn berre i dativ eintal av svake hokjønnsord, jf. herma ''“Ta va høvele ått loppainn!”'' frå Golma, der andre tustningar ville seie ''ått loppåinn''. | |||
[[image:C00770crj Highland cattle.jpg|thumb|left|Høglandsfe med karakteristisk, «flat» hornstilling.]] | |||
[[image:24048 Nautan - Navth.jpg|thumb|center|600px|Her ser vi utsikten frå midt i ''Nautsundet'' (no kalla Nordheimsundet) mot dei austlegaste husa på Nautan/Nordheim med dei to åsryggane på linje attom. (Attom åsane att ser vi elles fjella [[Storøra]] og [[Stabben (Aure)|Stabben]].) Åsryggane kan minne om skaft. {{byline|Olve Utne}}]] | [[image:24048 Nautan - Navth.jpg|thumb|center|600px|Her ser vi utsikten frå midt i ''Nautsundet'' (no kalla Nordheimsundet) mot dei austlegaste husa på Nautan/Nordheim med dei to åsryggane på linje attom. (Attom åsane att ser vi elles fjella [[Storøra]] og [[Stabben (Aure)|Stabben]].) Åsryggane kan minne om skaft. {{byline|Olve Utne}}]] | ||
| Linje 21: | Linje 26: | ||
=== Navth, eller ‘skafta’ === | === Navth, eller ‘skafta’ === | ||
Det er vel rimeleg å tru at namnet var karakteristisk for garden der han faktisk låg i eldre tid — i austhellinga av den karakteristisk lange, smale og bratte åsryggen som ligg som eit skaft frå rett nordom Bergskallen i sørkant av garden og heilt til Nauthatten vestom nordenden av vatnet. Og der ligg det ei fonetisk sett svært nærliggjande forklaring i ordet '''navte''' ({{pl.}} ''navth'') eller '''nåvte''' ({{pl.}} ''nåvth''). Dette [[sørsamisk]]e ordet tyder ‘langt skaft (på øks, slegge, grev, hakke; lengre enn ''nïrre'')’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> Semantisk føyer det seg fint inn blant andre topografiske namn i området, inkludert [[Litløra|Imarn]] (‘ima, grovnåla”) og Stabben (‘hoggstabben’). I dag er namnet først og fremst bevart i det samansette namnet [[Nauthatten]] heilt i nordenden av åsryggen. Nauthatten kan logisk settast i samanheng med hovudplagget ''hatt'', og dette passar rimeleg godt med forma. Samtidig gjer det dén tolkinga litt mindre sikker når vi veit Nauthatten er karakteristisk ved ''“den botnlause slukta”'',<ref>{{Roaldset 1986}}</ref> jf. sørsamisk ''haevtie'', som tyder ‘stort hull i berg eller sandjord’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> | Det er vel rimeleg å tru at namnet var karakteristisk for garden der han faktisk låg i eldre tid — i austhellinga av den karakteristisk lange, smale og bratte åsryggen som ligg som eit skaft frå rett nordom Bergskallen i sørkant av garden og heilt til Nauthatten vestom nordenden av vatnet. Og der ligg det ei fonetisk sett svært nærliggjande forklaring i ordet '''navte''' ({{pl.}} ''navth'') eller '''nåvte''' ({{pl.}} ''nåvth''). Dette [[sørsamisk]]e ordet tyder ‘langt skaft (på øks, slegge, grev, hakke; lengre enn ''nïrre'')’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> Semantisk føyer det seg fint inn blant andre topografiske namn i området, inkludert [[Litløra|Imarn]] (‘ima, grovnåla”) og Stabben (‘hoggstabben’). I dag er namnet først og fremst bevart i det samansette namnet [[Nauthatten]] heilt i nordenden av åsryggen. Nauthatten kan logisk settast i samanheng med hovudplagget ''hatt'', og dette passar rimeleg godt med forma. Samtidig gjer det dén tolkinga litt mindre sikker når vi veit Nauthatten er karakteristisk ved ''“den botnlause slukta”'',<ref>{{Roaldset 1986}}</ref> jf. sørsamisk ''haevtie'', som tyder ‘stort hull i berg eller sandjord’.<ref>{{Bergsland/Magga 1993}}</ref> | ||
== Fotnotar == | == Fotnotar == | ||