276 462
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Thumb høyre
m (Teksterstatting – «[[kategori:» til «[[Kategori:») |
m (Robot: Endrer mal: Thumb høyre) |
||
| (Én mellomliggende revisjon av samme bruker vises ikke) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{ | <onlyinclude>{{Thumb|Høgåsen 1928.jpg|<small>Martinus Høgåsen (midten) på arbeidarstemne på Hundorp i 1928. Dei to andre på biletet er [[Hans Baukhol]] og [[O.Broløkken]]</small>|[[Pål Kluften]].}}'''[[Ola Martinus Høgåsen]]''' (fødd 2. august [[1900]] i [[Grue kommune|Grue]], død [[1964]] i [[Vågå]]) var lærar, politikar, folkeminnesamlar, lokalhistorikar, nynorskforkjempar, diktar og sakprosaforfattar. Han blir oftast omtala berre som Martinus Høgåsen. </onlyinclude> | ||
<onlyinclude> | <onlyinclude> | ||
| Linje 9: | Linje 9: | ||
Ola Martinus voks opp i ein politisk engasjert og kulturelt interessert familie. Det var mykje forteljing og song i heimen. Både faren Anton og farfaren Martinus var radikale venstremenn. | Ola Martinus voks opp i ein politisk engasjert og kulturelt interessert familie. Det var mykje forteljing og song i heimen. Både faren Anton og farfaren Martinus var radikale venstremenn. | ||
{{ | {{Thumb|Høgåsen v skrivebordet.jpg|<small>Høgåsen ved skrivebordet i familiens heim Grindstugu i Vågå, tidleg på 1960-talet</small>|[[Ole Arnfinn Torgersrud]].}} | ||
Etter [[Folkeskole|folkeskule]] og [[framhaldsskule]] arbeidde Høgåsen tre vintrar i skogen, før han gjekk toårig lærarskule i Oslo. Han tok lærareksamen i 1921. Han hadde før det byrja på underoffiserskule, men slutta der etter kort tid. Vinteren 1926-1927 tok han vidareutdanning ved [[Noregs lærarhøgskule]] i Trondheim. | Etter [[Folkeskole|folkeskule]] og [[framhaldsskule]] arbeidde Høgåsen tre vintrar i skogen, før han gjekk toårig lærarskule i Oslo. Han tok lærareksamen i 1921. Han hadde før det byrja på underoffiserskule, men slutta der etter kort tid. Vinteren 1926-1927 tok han vidareutdanning ved [[Noregs lærarhøgskule]] i Trondheim. | ||
| Linje 39: | Linje 39: | ||
=== Gymnassaka === | === Gymnassaka === | ||
{{ | {{Thumb|Høgåsen maleri Ofossen.jpg|<small>Høgåsen var ein habil amatørmålar. Her eit motiv frå Skjåk, Ofossen mølle. Det er måla i 1944.</small>|Kristian Hosar.}} | ||
Frå 1920-åra, kanskje før, hadde det vore arbeidd for skipe eit [[landsgymnas]] i [[Hamar bispedøme]]. Som formann i [[Gudbrandsdal gymnaslag]] fekk Høgåsen i slutten av 1930-åra i gang eit samarbeid mellom 13 kommunar om dette. I 1946 kunne [[Gudbrandsdal offentlege landsgymnas]] ta til med verksemda på [[Vinstra (tettstad)|Vinstra]] i Nord-Fron. Høgåsen var i mange år medlem i forstandarskapet for gymnaset. | Frå 1920-åra, kanskje før, hadde det vore arbeidd for skipe eit [[landsgymnas]] i [[Hamar bispedøme]]. Som formann i [[Gudbrandsdal gymnaslag]] fekk Høgåsen i slutten av 1930-åra i gang eit samarbeid mellom 13 kommunar om dette. I 1946 kunne [[Gudbrandsdal offentlege landsgymnas]] ta til med verksemda på [[Vinstra (tettstad)|Vinstra]] i Nord-Fron. Høgåsen var i mange år medlem i forstandarskapet for gymnaset. | ||
| Linje 52: | Linje 52: | ||
== Målreising, lokalhistorie og anna kulturengasjement == | == Målreising, lokalhistorie og anna kulturengasjement == | ||
{{ | {{Thumb|Høgåsen og Ørjasæter.jpg|<small>Høgåsen og Tore Ørjasæter på ferja i Geirangerfjorden etter ein stemnetur på Vestlandet, tidleg på 1960-talet.</small>|[[Ole Arnfinn Torgersrud]].}} | ||
{{ | {{Thumb|Høgåsen og Holt.jpg|<small>Høgåsen og [[Åsta Holth]] på Hovden-stemna i Ørsta i 1960.</small>|[[Ole Arnfinn Torgersrud]].}} | ||
Målmann fortel Høgåsen sjølv at han hadde vore frå gutedagane. I 1938 vart han nestformann i [[Austmannalaget]]. Det var eit nytt styre med [[Håvard Skirbekk]] som formann. Det gjekk inn for austlandske eller samnorske former i den rettskrivingsdebatten som pågjekk nett da. Det nye styret vart valt i opposisjon til det førre som kjempa for den høgnorske linja ([[Ivar Aasen]]s i-mål-former). | Målmann fortel Høgåsen sjølv at han hadde vore frå gutedagane. I 1938 vart han nestformann i [[Austmannalaget]]. Det var eit nytt styre med [[Håvard Skirbekk]] som formann. Det gjekk inn for austlandske eller samnorske former i den rettskrivingsdebatten som pågjekk nett da. Det nye styret vart valt i opposisjon til det førre som kjempa for den høgnorske linja ([[Ivar Aasen]]s i-mål-former). | ||
| Linje 69: | Linje 69: | ||
== Motstandsmannen 1940-1945 == | == Motstandsmannen 1940-1945 == | ||
{{ | {{Thumb|Radiolytting Skjaak 3.jpg|<small>Fotografert ved det illegale radioapparatet i maidagane 1945. Høgåsen ståande nr. 2 frå venstre. Sitjande til høgre fremst er [[Kristen Aanstad]], som var husvert for familien Høgåsen under eksilet i Skjåk. Høgåsen og Aanstad var hovudmenn i spreiinga av illegale aviser i Skjåk under krigen.</small>|[[Kristian Stakston]].}} | ||
Under krigshandlingane i april 1940 organiserte Høgåsen eit frivilllig heimevern i [[Ottadalen|Ottadalsbygdene]]. Den 15. april fekk han ein «militær telefon» med oppmoding til dette. Bakgrunnen var landinga av tyske fallskjermsoldatar på [[Dombås]] nett da kongen og delar av regjeringa var i området, i fleire dagar nettopp i Vågå. Høgåsen sette seg straks i samband med lensmenn, skyttarlagsformenn og lærarar i [[Skjåk]], [[Lom]] og [[Sel]], og sette seg sjølv i spissen for tiltaka i Vågå. Det vart organisert vakthald ved bruer og etablert meldingsteneste. Mange titals frivillige menn stilte opp og vart væpna. NS-folk vart i følgje Høgåsens rapport «skygga dag og natt», og somme av dei vart arresterte. | Under krigshandlingane i april 1940 organiserte Høgåsen eit frivilllig heimevern i [[Ottadalen|Ottadalsbygdene]]. Den 15. april fekk han ein «militær telefon» med oppmoding til dette. Bakgrunnen var landinga av tyske fallskjermsoldatar på [[Dombås]] nett da kongen og delar av regjeringa var i området, i fleire dagar nettopp i Vågå. Høgåsen sette seg straks i samband med lensmenn, skyttarlagsformenn og lærarar i [[Skjåk]], [[Lom]] og [[Sel]], og sette seg sjølv i spissen for tiltaka i Vågå. Det vart organisert vakthald ved bruer og etablert meldingsteneste. Mange titals frivillige menn stilte opp og vart væpna. NS-folk vart i følgje Høgåsens rapport «skygga dag og natt», og somme av dei vart arresterte. | ||
| Linje 100: | Linje 100: | ||
{{DEFAULTSORT:Høgåsen, Ola Martinus}} | {{DEFAULTSORT:Høgåsen, Ola Martinus}} | ||
{{F2}} | |||
{{nn}} | |||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori:Grue kommune]] | [[Kategori:Grue kommune]] | ||
| Linje 116: | Linje 118: | ||
[[Kategori:Fødsler i 1900]] | [[Kategori:Fødsler i 1900]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1964]] | [[Kategori:Dødsfall i 1964]] | ||
[[Kategori:Skogfinsk historie og kultur]] | [[Kategori:Skogfinsk historie og kultur]] | ||