Veiledere, Administratorer
173 321
redigeringer
→Eidsvoll 1814 - for ei sterk kongemakt?
({{nn}}) |
|||
| Linje 41: | Linje 41: | ||
Holck var aktiv i Riksforsamlinga med standpunkt for sjølvstendelinja. Under debatten om fyrste grunnsetninga for grunnlova den 16. april, fremja Holck det forslaget som skapte den fyrste tydelege delinga mellom [[Sjølvstendepartiet]] og [[Unionspartiet]]. Til [[Christian Magnus Falsen|Falsens]] formulering om at Noreg skulle vere eit innskrenka og arveleg monarki, fekk Holck fleirtal for tillegget om at rikets regent skulle heite konge. Dette vart tolka som at rikssjølvstendet dermed var fastslått. | Holck var aktiv i Riksforsamlinga med standpunkt for sjølvstendelinja. Under debatten om fyrste grunnsetninga for grunnlova den 16. april, fremja Holck det forslaget som skapte den fyrste tydelege delinga mellom [[Sjølvstendepartiet]] og [[Unionspartiet]]. Til [[Christian Magnus Falsen|Falsens]] formulering om at Noreg skulle vere eit innskrenka og arveleg monarki, fekk Holck fleirtal for tillegget om at rikets regent skulle heite konge. Dette vart tolka som at rikssjølvstendet dermed var fastslått. | ||
Han deltok aktivt i fleire debattar. Som dei fleste andre offiserane på Eidsvoll gjekk Holck sterkt inn for allmenn verneplikt. Særleg sterkt markerte han seg som forsvarar av odelsretten. Han hadde ei tydeleg nasjonaldemokratisk grunngjeving for dette standpunktet.<ref>Sjå innlegget hans om odelsretten sitert hjå Fure, E. 1989:241-243</ref> Jamført med bønder i mange andre land var den norske bonden prega mellom anna av «mere følelse for Frihed, og større Kjerlighed til Fædrenelandet». Holck meinte at desse eigenskapane botna i «Landets borgerlige Indretninger der sikre Bonden sit Værd, som fri Statsborger». Odelsretten utgjorde ein viktig del av desse «innretningane», og må behaldast, da bonden ikkje kan vere fri statsborgar der «Herremænd, Forvaltere, Ladefogder etc, dagligen lade ham see og føle deres private Vælde over ham». Dette fell godt saman med Holcks klåre standpunkt mot adel og standsprivileg (trass i at han sjølv tilhøyrde ei adelsslekt). Han er openbert klar over odelsrettens preg av standsprivilegium, men forsvarar den likevel av di den sikra bøndenes rett «uden at gjøre et altfor voldsomt Indgreb i Eiendomsrettene». {{thumb|Minnesstein O.E Holck.JPG|Bautastein over O.E. Holck reist i [ | Han deltok aktivt i fleire debattar. Som dei fleste andre offiserane på Eidsvoll gjekk Holck sterkt inn for allmenn verneplikt. Særleg sterkt markerte han seg som forsvarar av odelsretten. Han hadde ei tydeleg nasjonaldemokratisk grunngjeving for dette standpunktet.<ref>Sjå innlegget hans om odelsretten sitert hjå Fure, E. 1989:241-243</ref> Jamført med bønder i mange andre land var den norske bonden prega mellom anna av «mere følelse for Frihed, og større Kjerlighed til Fædrenelandet». Holck meinte at desse eigenskapane botna i «Landets borgerlige Indretninger der sikre Bonden sit Værd, som fri Statsborger». Odelsretten utgjorde ein viktig del av desse «innretningane», og må behaldast, da bonden ikkje kan vere fri statsborgar der «Herremænd, Forvaltere, Ladefogder etc, dagligen lade ham see og føle deres private Vælde over ham». Dette fell godt saman med Holcks klåre standpunkt mot adel og standsprivileg (trass i at han sjølv tilhøyrde ei adelsslekt). Han er openbert klar over odelsrettens preg av standsprivilegium, men forsvarar den likevel av di den sikra bøndenes rett «uden at gjøre et altfor voldsomt Indgreb i Eiendomsrettene». {{thumb|Minnesstein O.E Holck.JPG|Bautastein over O.E. Holck reist i [[Alværa]] i samband med grunnlovsmarkeringa i 1914.|Atle Råsberg}} | ||
Holcks nasjonaldemokratiske synsmåtar let seg vanskelegare foreine med det standpunktet han etter seiande hadde til styreforma i den nye staten. I følgje historikaren [[Knut Mykland]] utarbeidde Holck eit grunnlovsutkast etter at han var vald av regimentet sitt. Der gjekk han inn for kongeleg einevaldsmakt.<ref>Mykland, K. 1980:331-332.</ref> Han skal så ha sendt dette på høyring til dei andre offiserane i regimentet, med oppmoding om å seie frå dersom dei ikkje delte hans syn. Det framgår av dagboka til Holck under 3. mars 1814 at han hadde vendt seg til «mine samtlige Herrer Regimentskammerater» vedrørande hans oppdrag på Eidsvoll, men det framgår ikkje noko saksstandpunkt der. Berre ein av offiserane, kaptein [[Peter Nicolai Aarestrup|(Peter Nicolai) Aarestrup]], gav uttrykk for usemje, skriv Mykland. I følgje same historikar skreiv Holck ei tale til riksforsamlinga der også konklusjonen var at eineveldet var den gunstigaste styreforma. Men talen vart ikkje halden, og det framgår ikkje av riksforsamlinga sine forhandlingar at Holck faktisk gjekk inn for ei anna statsform enn det som vart vedteken. Opplysningar om dette skal i følgje Mykland finnast i «Holcks arkiv», men kan ikkje sjåast å inngå i arkivmaterialet i privatarkiva etter Holck korkje i Riksarkivet eller ved Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane . | Holcks nasjonaldemokratiske synsmåtar let seg vanskelegare foreine med det standpunktet han etter seiande hadde til styreforma i den nye staten. I følgje historikaren [[Knut Mykland]] utarbeidde Holck eit grunnlovsutkast etter at han var vald av regimentet sitt. Der gjekk han inn for kongeleg einevaldsmakt.<ref>Mykland, K. 1980:331-332.</ref> Han skal så ha sendt dette på høyring til dei andre offiserane i regimentet, med oppmoding om å seie frå dersom dei ikkje delte hans syn. Det framgår av dagboka til Holck under 3. mars 1814 at han hadde vendt seg til «mine samtlige Herrer Regimentskammerater» vedrørande hans oppdrag på Eidsvoll, men det framgår ikkje noko saksstandpunkt der. Berre ein av offiserane, kaptein [[Peter Nicolai Aarestrup|(Peter Nicolai) Aarestrup]], gav uttrykk for usemje, skriv Mykland. I følgje same historikar skreiv Holck ei tale til riksforsamlinga der også konklusjonen var at eineveldet var den gunstigaste styreforma. Men talen vart ikkje halden, og det framgår ikkje av riksforsamlinga sine forhandlingar at Holck faktisk gjekk inn for ei anna statsform enn det som vart vedteken. Opplysningar om dette skal i følgje Mykland finnast i «Holcks arkiv», men kan ikkje sjåast å inngå i arkivmaterialet i privatarkiva etter Holck korkje i Riksarkivet eller ved Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane . | ||