Oscar Handeland: Forskjell mellom sideversjoner

Handeland skreiv artikkelen "Hundre års arv" då Brandtzæg var i [[Kina]]. Hadde han lest den på førehand, er det snaut den hadde blitt prenta. Og Brandtzæg har heilt sikkert sagt frå til Handeland om kva han meinte om artikkelen. Dette må ha gått inn på Handeland, for i arkivet etter Handeland i NLM-arkivet ligg eit utkast til oppseiing frå Handeland. Om han verkeleg sa opp som arbeidar i Kinamisjonsforbundet, veit eg ikkje. Men 25. juli gjorde fellestyret vedtak om at i ''Kineseren'' skulle det setjast inn at Brandtzæg var ansvarleg redaktør og Handeland redaksjonsskretær. Samstundes vart Handeland oppmoda om å gjere ei ny reise for å samle materiale til ei bok om [[Thormod Rettedal]]. "Hundre års arv" blei også drøfta på eit leiarmøte på Fjellhaug i 1918. Men eg har ikkje funne referat frå dette møtet.

== ”To Linor i norsk kyrkjepolitikk” ==

Naturleg nok var ikkje alle samde med Handeland korkje i hovudtrenden i ''Vårløysing'' eller i enkelte detaljspursmål. Han fekk både ros og ris. Forfattaren [[Ronald Fangen]] skreiv i ''Tidens Tegn'' at ”det kan ikke være tvil om at Oscar Handeland har gitt det norske kristenfolk et storverk i alle ordets betydninger. Den som vil vite noe intimt om kristendommens vei i vårt folk kan ikke komme denne boken forbi. En særlig honnør fortjener Handeland for sin rummelighet i synet, - han er ikke partitraver, han er ikke stengt verken av fordommer eller særinteresser. Han har et åpent blikk for alt som har menneskelig verdi og kristelig livskraft hvor han så støter på det. Dette er til syvende og sist det aller beste man kan si om hans bok: han skildrer norsk fromhetsliv og han har de indre forutsetninger som gjør ham adekvat med det.” Men elles kritiserer Fangen Handeland for å vere for detaljrik og for omstendeleg. ”Han forteller som om han satt i hyggelig lag foran peisen vinterskvelden om alle slags familieforhold, om alle slags møter og tildragelser rundt omkring i bygdene.” Fangen meiner denne måten å skrive historie på har sin charme, men det blir etter Fangens meining for mykje av det gode. Eg er ikkje samd med Fangen i hans kritikk her. Fylden i forteljinga, alle dømene han legg fram, gjer etter mi meining framstillinga berre rikare. Ein kjem i Handeland sine bøker verkeleg ”under huda” på lekmannsrørsla.  

== Korleis arbeidde Handeland som historikar? ==

Det er ein svakhet ved Handeland sine historiebøker at dei ikkje inneheld kjeldetilvisingar. Mange har nemnd nett det. Det hadde samanheng med at han ville bøkene skulle vere populære. Bøker med noteapparat fører ofte til at dei blir sett på som tunge å lese. Handeland nemner også, at han ikkje fekk inn noteapparat på grunn av mangel på tid. Men dette betyr ikkje at han ikkje arbeidde grundig, me kan seie historisk kritisk, med kjeldematerialet. For det gjorde han verkeleg. Han analyserte kjeldene, prøvde dei opp mot kvarandre. Og så drog han konklusjonen når han meinte han var komen fram til det rette. I NLM-arkivet ligg ei stor mengde korrespondanse som viser kva kjelder han brukte til fleire av bøkene sine. Dessutan reiste han mange stader for å samtale med folk. Då forstår ein betre det store arbeidet som ligg bak mange av bøkene og artiklane hans. Siste artikkelen han skreiv, om venen Nils Belland, mangeårig stortingsmann og mangeårig medlem av hovudstyret i NLM, ser eg i arkivet at til grunn for artikkelen som kom i ''Fast Grunn'' i [[1968]] då Handeland var død, at han hadde fått informasjon frå mange som kjende Belland.  

I [[1941]] då Det norske lutherske Kinamisjonsforbund (NLM) runda 50 år, skreiv Handeland jubileumsskriftet. Professor Andreas Seierstad skriv at Handeland med dette arbeidet ”har brote vegen for eit nytt slag organisasjonshistorie som skil seg tydeleg frå dei eldre jubileumsskriftene. Tidlegare jubileumshistorikk refererte helst berre protokollar frå skipingsmøtet og frå seinare periodar og tok sikte på å syna korleis organisasjonen hadde vakse frå tid til tid, trass i vanskelege tider. Misgrep som ein seinare vart klår over, eller indre brytingar innan organisasjonen høyrde ein lite om. Handeland fører oss inn i dei åndelege rørslene som gjorde at det nye tok form. Han ville ha tak i åndsstraumane som sette folk i sving, og dei førande personar som fekk mest å seia for utforminga av det ytre.” (''Dagen'', 12.4.1950)