Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
m
→Generell historie
| Linje 49: | Linje 49: | ||
Utover [[1300-talet|1300-]] og [[1400-talet]], da forholda vart stadig vanskelegare for [[jødar]] og [[muslimar]] på [[Den iberiske halvøya]], flytta mange jødar til [[Det osmanske riket]]. Denne [[migrasjon]]sbølgja kulminerte med utvisninga av jødane frå [[Andalucía]] og [[Castilla]] i august [[1492]]. Dei som flytta austover til området kring [[Istanbul]] var opphavet til dei [[osmanske sefardím]], medan dei som flytta til [[Maghreb]] var opphavet til de ymse gruppene av nordafrikanske sefardím. Andre att busette seg i andre delar av Midtausten og vart assimilert inn i ymse grupper av [[mizraḥím]], som i sin tur vart påverka kulturelt og religiøst av nykommarane. | Utover [[1300-talet|1300-]] og [[1400-talet]], da forholda vart stadig vanskelegare for [[jødar]] og [[muslimar]] på [[Den iberiske halvøya]], flytta mange jødar til [[Det osmanske riket]]. Denne [[migrasjon]]sbølgja kulminerte med utvisninga av jødane frå [[Andalucía]] og [[Castilla]] i august [[1492]]. Dei som flytta austover til området kring [[Istanbul]] var opphavet til dei [[osmanske sefardím]], medan dei som flytta til [[Maghreb]] var opphavet til de ymse gruppene av nordafrikanske sefardím. Andre att busette seg i andre delar av Midtausten og vart assimilert inn i ymse grupper av [[mizraḥím]], som i sin tur vart påverka kulturelt og religiøst av nykommarane. | ||
[[image:Levi - Form of Prayers III (5570) p. 14 (crop 2).jpg|thumb|300px|Bøn for ofra for inkvisisjonen frå ritualet for [[‘erev|ngereb]] [[jom kippúr|kippúr]] frå ei portugisarjødisk ''rezabok'' frå 1810. Bøna er på hebraisk med innslag av portugisisk.]] | |||
Ein del flytta vestover til [[Portugal]] og nordover til [[Aragón]], der jødar framleis kunne bu etter 1492. Da jødedommen vart forboden der òg i [[1497]], vart mange verande — nokre av fri vilje etter å ha gått over til [[kristendom]]men tidlegare, men mange òg fordi de vart nekta utreise og meir eller mindre tvangsdøypt av [[Den katolske kyrkja]]. Blant desse ''conversos'' (‘konvertittar’) eller ''cristianos nuevos''/''novos cristoens'' (‘nykristne’), som òg vart omtala med den nedsettande termen ''marranos'' (‘svin’) av lokale [[kristendom|kristne]], var det mange som heldt på jødisk tru og skikkar i hemmelegheit samtidig som dei levde kristne liv utvendig. | Ein del flytta vestover til [[Portugal]] og nordover til [[Aragón]], der jødar framleis kunne bu etter 1492. Da jødedommen vart forboden der òg i [[1497]], vart mange verande — nokre av fri vilje etter å ha gått over til [[kristendom]]men tidlegare, men mange òg fordi de vart nekta utreise og meir eller mindre tvangsdøypt av [[Den katolske kyrkja]]. Blant desse ''conversos'' (‘konvertittar’) eller ''cristianos nuevos''/''novos cristoens'' (‘nykristne’), som òg vart omtala med den nedsettande termen ''marranos'' (‘svin’) av lokale [[kristendom|kristne]], var det mange som heldt på jødisk tru og skikkar i hemmelegheit samtidig som dei levde kristne liv utvendig. | ||
Etter kvart som [[Den spanske inkvisisjonen]] og [[Den portugisiske inkvisisjonen]] vart stadig meir pågåande utover [[1500-talet]], begynte mange av dei conversos som heldt på jødiske tradisjonar i det skjulte å emigrere; nokre frå [[Spania]] og fleire frå [[Portugal]]. Hovudtendensen på 1500-talet var at dei busette seg i [[Italia]], og det oppstod snart ein blomstrande portugisarjødisk kultur der. | Etter kvart som [[Den spanske inkvisisjonen]] og [[Den portugisiske inkvisisjonen]] vart stadig meir pågåande utover [[1500-talet]], begynte mange av dei conversos som heldt på jødiske tradisjonar i det skjulte å emigrere; nokre frå [[Spania]] og fleire frå [[Portugal]]. Hovudtendensen på 1500-talet var at dei busette seg i [[Italia]], og det oppstod snart ein blomstrande portugisarjødisk kultur der. | ||