Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→Portugisarjødar i Danmark-Noreg: Overskrifta endra for å reflektere samfunnsforholda føre 1814; begynt på sjølve innhaldet
(→Portugisarjødar i Danmark-Noreg: Overskrifta endra for å reflektere samfunnsforholda føre 1814; begynt på sjølve innhaldet) |
|||
| Linje 33: | Linje 33: | ||
Forskaren [[Joseph Dan]] skil mellom «mellomaldersefardím» ([[osmanske sefardím]]) og «renessansesefardím» (portugisarjødar) ut frå kva tid kvart av desse samfunna hadde formativ kontakt med [[iberiske språk|iberisk språk]] og kultur. | Forskaren [[Joseph Dan]] skil mellom «mellomaldersefardím» ([[osmanske sefardím]]) og «renessansesefardím» (portugisarjødar) ut frå kva tid kvart av desse samfunna hadde formativ kontakt med [[iberiske språk|iberisk språk]] og kultur. | ||
== Portugisarjødar i Danmark-Noreg | == Portugisarjødar i Skandinavia == | ||
I [[Danmark-Noreg]] vart det generelt skilt mellom «portugis(ar)jødar» på den eine sida og «[[høgtyske jødar|(høg)tyske jødar]]» på den andre. Dei aller første jøden som fekk «[[beskyttelsesbrev]]» av kongen i [[København]] var portugisarjøden Albert Dionis kring [[1619]]. Nye beskyttelsesbrev vart gjevne til åtte jødar av uspesifisert opphav kring [[1620]], og til fire portugisiske kjøpmenn kring [[1621]]. I denne tida galdt alle beskyttelsesbrev for busetting i [[Glückstadt]], og med privilegia av [[19. juni]] [[1630]] vart det gjeve fritt leide til alle portugisarjødar som ville busette seg der. | |||
=== Trøndelag === | === Trøndelag === | ||
Gruvene ved [[Innset bergverk]] og [[Løkken verk]] var i [[Henrik Müller]] sitt eige frå [[1657]] av, og han hadde den portugisarjødiske [[Manuel Teixeira]] som hovudhandelspartner mot den europeiske marknaden. Manuel Teixeira overlét stort sett [[kopar]]handelen med Henrik Müller til sonen [[Samuel Teixeira]]. Da Müller fekk økonomiske problem i [[1680-åra]], fekk Manuel Teixeira part i Løkken og Innset bergverk, og i 1691 vart heile Müller sin part pantsett til Texeira. Teixeira tilsette først [[Hufred Bryghmann]] som forretningsførar, og deretter [[Magnus Gabriel]]. Gabriel viste seg å vera svært prosessglad og gjekk konkurs sjølv. Teixeira overlét så forretningsførselen til [[Jens Hansen Kollin]] fram til familien trekte seg ut av den norske marknaden i [[1703]]. | |||
=== Bergen === | === Bergen === | ||