Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→[[Portugisisk]]: skore ned på internlenkjene
(→Hebraisk: teke ut lenkjer til artiklar som ikkje vil bli relevante her) |
(→[[Portugisisk]]: skore ned på internlenkjene) |
||
| Linje 51: | Linje 51: | ||
[[Kastiljansk]] (spansk) vart bruka som daglegspråk blant dei som kom rett frå [[Spania]] i dei første få generasjonane. Dei som kom frå Portugal rekna kastiljansk som litteraturspråket sitt, på same vis som portugisarana generelt gjorde på den tida. I løpet av relativt kort tid kom ''kastiljansk [[ladino]]'' til å innta ei rolle som liturgisk språk, og teologiske verk så vel som ''r<u>e</u>zabøker'' ([[siddúr|siddurím]]) vart ofte skrivne på kastiljansk heller enn på portugisisk. Medlemmer av Amsterdam-samfunnet fortsette å bruke kastiljansk som litteraturspråk, og dei etablerte klubbar og bibliotek for studiet av moderne spansk litteratur, slik som ''[[Academia de los Sitibundos]]'' (grunnlagt [[1676]]) og ''[[Academia de los Floridos]]'' ([[1685]]). I dag er det ikkje lenger nokon levande tradisjon for bruk av kastiljansk i dei fleste portugisarjødiske meinigheitene anna enn songen «[[Bendigamos]]», den kastiljanske omsettinga av [[Tenákh]]-avsnitta i bøneboka for [[tisjngá beáb]] og i visse tradisjonelle helsingar. | [[Kastiljansk]] (spansk) vart bruka som daglegspråk blant dei som kom rett frå [[Spania]] i dei første få generasjonane. Dei som kom frå Portugal rekna kastiljansk som litteraturspråket sitt, på same vis som portugisarana generelt gjorde på den tida. I løpet av relativt kort tid kom ''kastiljansk [[ladino]]'' til å innta ei rolle som liturgisk språk, og teologiske verk så vel som ''r<u>e</u>zabøker'' ([[siddúr|siddurím]]) vart ofte skrivne på kastiljansk heller enn på portugisisk. Medlemmer av Amsterdam-samfunnet fortsette å bruke kastiljansk som litteraturspråk, og dei etablerte klubbar og bibliotek for studiet av moderne spansk litteratur, slik som ''[[Academia de los Sitibundos]]'' (grunnlagt [[1676]]) og ''[[Academia de los Floridos]]'' ([[1685]]). I dag er det ikkje lenger nokon levande tradisjon for bruk av kastiljansk i dei fleste portugisarjødiske meinigheitene anna enn songen «[[Bendigamos]]», den kastiljanske omsettinga av [[Tenákh]]-avsnitta i bøneboka for [[tisjngá beáb]] og i visse tradisjonelle helsingar. | ||
=== | === Portugisisk === | ||
Ettersom relativt mange av emigrantane frå Den iberiske halvøya kom via Portugal, snakka fleirtalet av portugisarjødane på [[1500-talet|1500-]] og [[1600-talet]] [[portugisisk]] som førstespråk. Portugisisk vart først og fremst bruka i dagleg kommunikasjon i dei første generasjonane, og det var det brukelege språket i offisielle dokument som synagoge-ordensreglar. Derfor har tillitsverv i portugisarjødiske meinigheiter framleis ofte portugisiske titlar, slik som ''Parnas dos Cautivos'' og ''Thesoreiro do Heshaim''. | Ettersom relativt mange av emigrantane frå Den iberiske halvøya kom via Portugal, snakka fleirtalet av portugisarjødane på [[1500-talet|1500-]] og [[1600-talet]] [[portugisisk]] som førstespråk. Portugisisk vart først og fremst bruka i dagleg kommunikasjon i dei første generasjonane, og det var det brukelege språket i offisielle dokument som synagoge-ordensreglar. Derfor har tillitsverv i portugisarjødiske meinigheiter framleis ofte portugisiske titlar, slik som ''Parnas dos Cautivos'' og ''Thesoreiro do Heshaim''. | ||
Som akademisk grunnspråk vart portugisisk bruka i verk som den [[halakhá|halakhiske]] manualen '' | Som akademisk grunnspråk vart portugisisk bruka i verk som den [[halakhá|halakhiske]] manualen ''Thesouro dos Dinim'' av [[Menasseh Ben Israel]]. Portugisisk blir òg bruka — nokre gonger i rein form, andre gonger blanda med [[kastiljansk]] og [[hebraisk]] — i samband med kunngjeringa av miṣvót (utføring av gudsteneste-element) i [[esnoga]]en, i samband med ''Mi sjebberákh''-bøna, og så vidare. Den [[jødeportugisisk]]e dialekten blir framleis bruka i visse dokumenttypar, men som daglegspråk er jødeportugisisk utdødd. Språket har til ein viss grad påverka dialekten ''bagitto'', den jødeitalienske dialekten i [[Livorno]] i [[Italia]]. | ||
== Portugisarjødar i Skandinavia == | == Portugisarjødar i Skandinavia == | ||