Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→Opprinnelig fiskarar og jegarar
| Linje 69: | Linje 69: | ||
=== Opprinnelig fiskarar og jegarar === | === Opprinnelig fiskarar og jegarar === | ||
Grunnen til at ''granlappar'' og ''fjellappar'' betalte | Grunnen til at ''granlappar'' og ''fjellappar'' betalte ulike typar skatt på 1600-talet var at dei hadde ulike forsørgingsmønster. Granlappane var berre i liten grad reineigarar. Da [[lappfut]]en Karl Unesson gjennomførte ei detaljert gransking av ume- og ångermannalappane (som da utelukkande var skogssamar) i [[1602]], hadde dei to rikaste hushalda 40 reinar, medan medianverdien var 13.<ref name="Gustafsson">{{Tidskriftsref |författare=Gustafsson, Gustaf |rubrik=Ångermanlands lappmark |år=1979 |tidskrift=Ångermanland |utgivare=Ångermanlands Hembygdsförbund |nummer=14 }}</ref> | ||
I 1670-åra erklærte Samuel Rheen at granlappane i [[Jokkmokk]] levde hovudsaklig av fisk og vilt. Nicolaus Lundius, som skildra forholda i [[Ume lappmark]] kring | I 1670-åra erklærte Samuel Rheen at granlappane i [[Jokkmokk]] levde hovudsaklig av fisk og vilt. Nicolaus Lundius, som skildra forholda i [[Ume lappmark]] kring same tida, bidrog med opplysninga at granlappane ikkje var så rike som fjellappane. Granlappane hadde | ||
{{sitat|stor maga, i det de äta eij så mycket ost och kiött, utan allenast fisk som dåck utan salt är.}} | {{sitat|stor maga, i det de äta eij så mycket ost och kiött, utan allenast fisk som dåck utan salt är.}} | ||
Rettnok eigde | Rettnok eigde dei reinsdyr, men berre eit lite tal. Derimot jaga dei villrein, noko som òg vart skildra av Johannes Tornæus i spørsmål om [[Torne lappmark]].<ref name="Berättelser"> </ref> | ||
Enkelte skogssamar kunne likevel | Enkelte skogssamar kunne likevel vera store reineigarar endatil på 1600-talet. Av ein tingrettsprotokoll frå [[1699]] framgår det for eksempel at Ture Turesson, innehavar av Stångbergslandet kring noverande [[Rusksele]], da hadde omkring 100 reinsdyr. Han vart rekna å vera den rikaste samen i Ume lappmark.<ref>{{bokref |efternamn=Egerbladh |förnamn=Ossian |titel=Rusksele: Lycksele sockens äldsta by|år=1963|utgivare=Bokförlaget Bothnia|utgivningsort=Umeå|sid=17 }} </ref> | ||
Så seint som i 1740-åra skildra [[Pehr Högström]] i alle fall skogssamane på liknande vis som 1600- | Så seint som i 1740-åra skildra [[Pehr Högström]] i alle fall skogssamane på liknande vis som 1600-talsforfattarane. Han kalla dei for fiskar-, gran- eller skogslappar og konstaterte at dei levde mest av fisk, fugl og dyr, og om sommaren av mjølk og ost frå dei fåtalige reinane sine.<ref> {{bokref |efternamn=Högström |förnamn=Pehr|titel=Beskrifning öfwer de til Sweriges krona lydande lapmarker|origår=1747|år=1980 |utgivare=Två förläggare bokförlag |utgivningsort=Umeå|sid=85}}</ref> | ||
Såvel i løpet av 1600-talet som på første halvdelen av 1700-talet vart skogssamane altså først og fremst skildra som | Såvel i løpet av 1600-talet som på første halvdelen av 1700-talet vart skogssamane altså først og fremst skildra som fiskarar og fangstmenn. Rettnok eigde deifleste skogssamane reinsdyr, men desse var transportmiddel og mjølkedyr, ikkje kjøttdyr. Reinkjøtt og reinskinn fikk dei gjennom villreinjakt eller gjennom å byte til seg slaktereinar. | ||
=== Skogsreindrifta blir utvikla === | === Skogsreindrifta blir utvikla === | ||