Skogssamar: Forskjell mellom sideversjoner

Linje 85: Linje 85:
=== Skogsreindrifta blir utvikla ===
=== Skogsreindrifta blir utvikla ===


På andre halvdelen av 1700-talet gjenomgikk det skogssamiske næringslivet ei grunnleggande endring. Da arkeologen Kjell-Åke Aronsson studerte pollenprøvar frå [[reinvoll]]ar i [[Arvidsjaurs kommun|Arvidsjaur]]s og [[Gällivare kommun|Gällivare]] kommunar kunne han sjå ei tydelig auka kulturpåverkning ein gang i løpet av andre halvdelen av 1700-talet. Artsamensetninga tyda på at reindrifta auka i omfang under denna perioden.<ref>{{bokref |efternamn=Aronsson |förnamn=Kjell-Åke |titel=Forest reindeer herding A.D. 1–1800 |serie=Archaeology and environment 10 |år=1991 |utgivare=Umeå universitet}}</ref>
På andre halvdelen av 1700-talet gjennomgikk det skogssamiske næringslivet ei grunnleggande endring. Da arkeologen Kjell-Åke Aronsson studerte pollenprøvar frå [[reinvoll]]ar i [[Arvidsjaurs kommun|Arvidsjaur]]s og [[Gällivare kommun|Gällivare]] kommunar kunne han sjå ei tydelig auka kulturpåverkning ein gang i løpet av andre halvdelen av 1700-talet. Artsamansettinga tyda på at reindrifta auka i omfang under denne perioden.<ref>{{bokref |efternamn=Aronsson |förnamn=Kjell-Åke |titel=Forest reindeer herding A.D. 1–1800 |serie=Archaeology and environment 10 |år=1991 |utgivare=Umeå universitet}}</ref>


Detta støtta konklusjonane som geografen [[Filip Hultblad]] tidligare hade gjort om [[Jokkmokks socken]] ut frå blant anna tingbøker og skattelistor. Frå midt på 1700-talet vart dokumentasjonen av skogsreindrift stadig klårare i tingbøkerne, medan fiske spela ein stadig mindre rolle i konfliktane. Fleire skogssamar begynte med reindrift og flokkane vart större.<ref name="Hultblad"/>
Dette støtta konklusjonane som geografen [[Filip Hultblad]] tidligare hadde gjort om [[Jokkmokks socken]] ut frå blant anna tingbøker og skattelister. Frå midt på 1700-talet vart dokumentasjonen av skogsreindrift stadig klårare i tingbøkene, medan fiske spela ein stadig mindre rolle i konfliktane. Fleire skogssamar begynte med reindrift og flokkane vart større.<ref name="Hultblad"/>


Bertil Marklund har følgt tilsvarande endringar innaför lappskattelandet Vuorbejaur i [[Malå]] &mdash; han òg med hjölp av tingbøker. Han har kunna vise at næringsverksamheita {{ått}} skogssamane der vart endra i retning mot aukande reinnomadisme i løpet av perioden 1770&mdash;1800. Marklund har òg beskreve de olike stega i endringa:
Bertil Marklund har følgt tilsvarande endringar innafor lappskattelandet Vuorbejaur i [[Malå]] &mdash; han òg med hjelp av tingbøker. Han har kunna vise at næringsverksamheita til skogssamane der vart endra i retning mot aukande reinnomadisme i løpet av perioden 1770&mdash;1800. Marklund har òg skildra dei ulike stega i endringa:
* Reinflokken vart större. Det vart bruka meir tid på reindrift og mindre tid på jakt og fiske.
* Reinflokken vart større. Det vart bruka meir tid på reindrift og mindre tid på jakt og fiske.
* Med aukande reinflokkar aukar konkurrensen mellom reineigarane, og beiteressursane må utnyttast meir effektivt.
* Med aukande reinflokkar aukar konkurransen mellom reineigarane, og beiteressursane må utnyttast meir effektivt.
* Når beitet ikkje strekkjer til lenger, blir det leita etter vinterbeite austover, nedaför [[lappmarksgrensa]].<ref>{{bokref |titel=Skogssamiska studier: möten i kultur och näringar 1650–1800 |efternamn=Marklund |förnamn=Bertil |år=1999 |serie=Kulturens frontlinjer, 16 |utgivningsort=Umeå }} </ref>
* Når beitet ikkje strekkjer til lenger, blir det leita etter vinterbeite austover, nedafor [[lappmarksgrensa]].<ref>{{bokref |titel=Skogssamiska studier: möten i kultur och näringar 1650–1800 |efternamn=Marklund |förnamn=Bertil |år=1999 |serie=Kulturens frontlinjer, 16 |utgivningsort=Umeå }} </ref>


=== Skogssamisk liv på 1800-talet ===
=== Skogssamisk liv på 1800-talet ===
Veiledere, Administratorer
114 951

redigeringer