Skulane i Ål

Almuge- og folkeskulen

Frå 1742 var det omgangsskule i Ål prestegjeld. Av 3 lærarar var den eine meint for Hol som fyrst vart utskilt frå Ål prestegjeld i 1877. Etter kvart vart det fleire til å undervise. Frå 1807 vart det 12 lærarar, av desse fekk Hol 4. Frå 1828 var inndelinga av skuledistrika slik at dei 3 fyrste distrikta låg i Hol. Det 4. skuledistriktet inkluderte delar av Hol og gjekk vidare inn i Ål til Tunehagen, det 5. distriktet: Tune til Sundre, 6. distriktet: Øvre Ål og Kvinnegardslie, 7. distriktet: Frå Vats og Leveld til Medgarden, 8. distriktet: Frå Gudbrandsgard til Sel, 9. distriktet: Frå Bergsgard til Torpodelet og litt av Oppheimsgrenda, 10. distriktet: Øvre og Nedre Torpo. I 1857 vart kvart distrikt delt inn i 3 rotar mot tidlegare 4. Ål var både namnet på prestegjeldet og namnet til eit av sokna.

I 1859 var distrikta i Ål delte opp i 2 rotar. Omgangsskulen vart delt mellom 7 lærarar i Ål og 2 i Torpo.

• 1.-4. distrikt låg i Hol.
• 5. distrikt: 1: Reinton-Sandåker, 2: Sundbrei-Storeteig.
• 6. distrikt: 1: Skottebøl-Bakketeigen, 2: Rimejordet-Leksvol.
• 7. distrikt: 1: Varberg-Skalle, 2: Kolbjørnstølen-Myking.
• 8. distrikt: 1: Berg-Kjellargard, (gardane nord for Berg låg til Hol), 2: Dokken-Oleivsgard.
• 9. distrikt: 1: Lappegard-Løkensgard, 2: Springgarden-Bakke.
• 10. distrikt: 1: Sundre-Ulshagen, 2: Skrindo-Halvorsgard.
• 11. distrikt: 1: Gullhagen-Bæra, 2: Kvammen-Høgset.
• 12. distrikt: Øvre Torpo.
• 13.distrikt: Nedre Torpo.

(Dei to siste med to rotar kvar).

I 1861 var det vedteke å innføre fast skule i Nedre Ål, Satafjordungen, og Øvre Ål med Kvinngardslie. Motstanden mot fast skule kom mellom anna frå at det vart dyrare og gav permanent lang reiseveg for dei som budde ytst i krinsane. I 1862 vart det fast skule på Kvelprud for Liagardane, men det vart framleis omgangsskule for dei nedre gardane. I 1865 fekk Sando fast skule, men omgangsskulen vart innført på nytt i Liagardane. Kvinngardslie fekk omgangsskulen att nokre år frå 1871 grunna lang veg til Øvre-Ål. Ved enden av 1870-åra var det slutt med omgangsskulen i alle krinsane i Ål. Når Hol vart utskilt i 1877 var Nordre Vats lagt til Ål som eigen krins. Frå då av var det 11 krinsar i Ål sokn og 2 i Torpo. I Torpo vart det vedteke fast skule for Øvre Torpo og to halvfaste for Nedre Torpo i 1861. Omgangsskulen skulle likevel vare ei stund i Nedre Torpo.

Grendeskulane

Dei fleste skulekrinsane hadde todelt skule, eit par hadde udelt undervisning, medan Nedre Ål og Sando i ei tid hadde tredelt skule.

• Nedre Ål: Skulehus 1865. Nytt hus i 1925: To-delt. 1933: 7-delt. Ny halv lærarpost i lag med Kvinnegardslie til 1937, seinare delt med Leveld.
• Øvre Ål: Skulehus 1888.
• Kvinnegardslie: Skulehus i 1914. Same lærar som Øvre Ål til 1898, same som Nedre Ål småskule frå 1898-1907, som Øvre Ål 1907-1916.
• Breie: Skulehus i 1880.
• Skottbøl: Skulehus 1872. Nytt hus i 1921.
• Sando: Skulehus i 1872. Småskulen hadde i ei tid same lærar som Bergsgard, frå 1907 same lærar som Leveld.
• Bergsgard: Skulehus 1886. Ei klasse same lærar som Sando til 1899.
• Tveito: Fekk skulehus i 1878. 1879-1891 same lærar som småskulen i Skottebøl, 1884-1891 ei klasse same lærar som Bergsgard.
• Leveld: Skulehus i 1880. Nytt hus i 1910.
• Søre Vats: Skulehus i 1882. Nytt hus i 1921 på garden Fagertun. Småskulen hadde ei tid same lærar som Tveito.
• Nordre Vats: Skulehus i 1882. Nytt hus i 1921. Same lærar som Søre Vats til 1907.
• Nedre Torpo: To skulehus i 1878 for krinsane Skjerping og Bråten. Slegne i hop i 1890. Då vart skulestovene flytta og samanbygd på Hagamoen.
• Oppheim: Skulehus i 1878. Nytt hus i 1925.