276 671
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Portal
(Ny side: <onlyinclude>{{thumb|segleaattring1.jpg|unnmørsåttringen til Sunnmøre museum under segl i juni 2005.|Andreas Vartdal}} '''Sunnmørsbåt''' er fellesnemninga for den gamle bruksb...) |
m (Robot: Endrer mal: Portal) |
||
| (22 mellomliggende versjoner av 7 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|segleaattring1.jpg| | {{forside|sunnmørsbåter}} | ||
'''Sunnmørsbåt''' er fellesnemninga for den gamle bruksbåten på [[Sunnmøre]] og delar av [[Romsdal]]. Som havbåt var han i bruk fram til om lag [[1880]]. Mindre båtar vart bygde inn på [[1900-talet]]. Sunnmørsbåtane er [[ | <onlyinclude>{{thumb|segleaattring1.jpg|Sunnmørsåttringen til [[Sunnmøre museum]] under segl i juni [[2005]].|Andreas Vartdal}} | ||
'''[[Sunnmørsbåt]]''' er fellesnemninga for den gamle bruksbåten på [[Sunnmøre]] og ytre og sørvestre delar av [[Romsdal]]. Som havbåt var han i bruk fram til om lag [[1880]]. Mindre båtar vart bygde inn på [[1900-talet]]. Sunnmørsbåtane er [[Klinkbygging|klinkbygde]] og har både [[årar]] og [[segl]]. Dei er særleg kjenneteikna av skroget, som mesta alltid er [[snidbetna]], og [[asymmetrisk råsegl|det asymmetriske råseglet]].</onlyinclude> | |||
==Historikk== | ==Historikk== | ||
[[image:Naustvegg_av_aattringsside.jpg|thumb|left|250px|Naust på [[Hareid]] med side av gamal sunnmørsåttring til vegg. {{byline|Andreas Vartdal}}]] | [[image:Naustvegg_av_aattringsside.jpg|thumb|left|250px|Naust på [[Hareid]] med side av gamal sunnmørsåttring til vegg. {{byline|Andreas Vartdal}}]] | ||
Dei eldste fysiske spora etter sunnmørsbåten har vore å finne på gamle hus – på [[naust]], [[løe]]r og andre [[uthus]]. Båtmateriala har vorte brukte på nytt etter at båten ikkje lenger kunne brukast på sjøen. Rekonstruksjon og oppmåling av båtdeler viser lita endring i byggjemåte og skrogform fram mot dei siste båtane som vart bygde. Båtbord og innved frå gamle hus har vorte brukte til å byggje oppatt båtar. [[Saxe Bjørkedal]] har rekonstruert både [[fjørefar]], [[sunnmørsåttring|åttring]] og [[jekt]] på dette viset. Av originale storbåtar fins det berre ein åttring. Han står no på [[Ålesund museum]]. At han er i så god stand har vorte tolka som at det har vore ein dårleg sjøbåt som har vorte lite brukt. Skapen, serleg på bakenden, kan òg tyde på det. | Dei eldste fysiske spora etter sunnmørsbåten har vore å finne på gamle hus – på [[naust]], [[løe]]r og andre [[uthus]]. Båtmateriala har vorte brukte på nytt etter at båten ikkje lenger kunne brukast på sjøen. Rekonstruksjon og oppmåling av båtdeler viser lita endring i byggjemåte og skrogform fram mot dei siste båtane som vart bygde. Båtbord og innved frå gamle hus har vorte brukte til å byggje oppatt båtar. [[Saxe Bjørkedal]] har rekonstruert både [[fjørefar]], [[sunnmørsåttring|åttring]] og [[Leksikon:jekt|jekt]] på dette viset. Av originale storbåtar fins det berre ein åttring. Han står no på [[Ålesund museum]]. At han er i så god stand har vorte tolka som at det har vore ein dårleg sjøbåt som har vorte lite brukt. Skapen, serleg på bakenden, kan òg tyde på det. | ||
To åttringar err i ettertid vorte bygde med utgangspunkt i oppmålingar av gamle båtbord på naustvegg. Av dei mindre båtane fins det fleire gode eksemplar. | To åttringar err i ettertid vorte bygde med utgangspunkt i oppmålingar av gamle båtbord på naustvegg. Av dei mindre båtane fins det fleire gode eksemplar. | ||
[[image:Fjørefar teikna av Hans Strøm.jpg|thumb|right|250px|Fjørefar teikna av Hans Strøm.]] | [[image:Fjørefar teikna av Hans Strøm.jpg|thumb|right|250px|Fjørefar teikna av Hans Strøm.]] | ||
| Linje 11: | Linje 12: | ||
== Storleikar == | == Storleikar == | ||
[[ | [[bilde:1504 Alesund komm.png|thumb|left|125px|Byvåpenet til Ålesund]] | ||
Med utgangspunkt i Hans Strøm sine skrifter og i framleis eksisterande båtar, kan vi setje opp dette oversynet over ulike storleikar på sunnmørsbåtane. Ein del båtar passar ikkje inn i dette skjemaet. Brukaren tinga sin båt som han ville ha han, og båtbyggjaren bygde han. | Med utgangspunkt i Hans Strøm sine skrifter og i framleis eksisterande båtar, kan vi setje opp dette oversynet over ulike storleikar på sunnmørsbåtane. Ein del båtar passar ikkje inn i dette skjemaet. Brukaren tinga sin båt som han ville ha han, og båtbyggjaren bygde han. | ||
| Linje 30: | Linje 31: | ||
=== [[Fjørefar]] === | === [[Fjørefar]] === | ||
Storbåt. Brukt til havfiske. Fire rom og fire røde. Seks mann. Snidbetning. Rigga med asymmetrisk råsegl. Omtale og illustrasjonar hjå Hans Strøm. Det kan tyde på at dette var vanlegaste storbåten på [[1700-talet]]. | Storbåt. Brukt til havfiske. Fire rom og fire røde. Seks mann. Snidbetning. Rigga med asymmetrisk råsegl. Omtale og illustrasjonar hjå [[Hans Strøm]]. Det kan tyde på at dette var vanlegaste storbåten på [[1700-talet]]. | ||
=== [[Åttring]] === | === [[Åttring]] === | ||
| Linje 43: | Linje 44: | ||
=== [[Jekt]] === | === [[Jekt]] === | ||
Den største av sunnmørsbåtane. Omtale og illustrasjon hjå Hans Strøm. Fraktebåt. 10–30 lestar. 1 årepar. 8–10 mann. Framdrift: For det meste segl. Beingangar. (Ikkje snedbetning.) Ei jekt «Anna Olava» vart bygd i 2000, etter modell laga av Saxe Bjørkedal, ut frå båtmaterial som vart funne i ei sjøbu på Håkonsholmen i [[Ulstein]]. | Den største av sunnmørsbåtane. Omtale og illustrasjon hjå [[Hans Strøm]]. Fraktebåt. 10–30 lestar. 1 årepar. 8–10 mann. Framdrift: For det meste segl. Beingangar. (Ikkje snedbetning.) Ei jekt «Anna Olava» vart bygd i 2000, etter modell laga av [[Saxe Bjørkedal]], ut frå båtmaterial som vart funne i ei sjøbu på Håkonsholmen i [[Ulstein]]. | ||
{{ | {{F1}} | ||
{{ | {{Forside|Sunnmøre}} | ||
{{ | {{Wikipedia|nn}} | ||
[[ | [[Kategori:Sunnmørsbåter| ]] | ||
[[ | [[Kategori:Klinkbygging]] | ||
{{nn}}{{ikke koord}} | |||