Skribenter
125
redigeringer
Har begynt å legge inn delen "Folk på Åmland"
m (Korrektur) |
(Har begynt å legge inn delen "Folk på Åmland") |
||
| Linje 47: | Linje 47: | ||
== Livsgrunnlag == | == Livsgrunnlag == | ||
[[Fil:Åmlandshuset.jpg|miniatyr|537x537pk|Åmlandshuset kom opp på Fjotland bygdemuseum i 1997]] | [[Fil:Åmlandshuset.jpg|miniatyr|537x537pk|Åmlandshuset kom opp på Fjotland bygdemuseum i 1997]] | ||
Sjølv om garden i 1723 blei omtala som «tungvunnen», blei Åmland rekna for ein god korngard.<ref>Johan Jerstad, ''Fjotland: sogebok'', 1949 [https://www.nb.no/items/43d66012a932c40a204942723facb991?searchText= Digital versjon] på [[Nettbiblioteket]], s. 130</ref> Same år – og i 1661 – hadde dei i følgje den offisielle verdsetjinga, skog nok til oppvarming og matlaging, men ikkje for sal. Dei hadde heller ingen støl. Dette kan sjølvsagt i røynda ha vore annleis. Vidare blei garden registrert med ei flaumkvern i 1661 og i 1723, men utan skatteverdig uttak av fisk frå elv og tjern. Garden vart i 1802, i likskap med dei fleste andre gardane i Fjotland, verdsett til 420 riksdalar pr. hud. | Sjølv om garden i 1723 blei omtala som «tungvunnen», blei Åmland rekna for ein god korngard.<ref>Johan Jerstad, ''Fjotland: sogebok'', 1949 [https://www.nb.no/items/43d66012a932c40a204942723facb991?searchText= Digital versjon] på [[Nettbiblioteket]], s. 130</ref> Same år – og i 1661 – hadde dei i følgje den offisielle verdsetjinga, skog nok til oppvarming og matlaging, men ikkje for sal. Dei hadde heller ingen støl. Dette kan sjølvsagt i røynda ha vore annleis. Vidare blei garden registrert med ei flaumkvern i 1661 og i 1723, men utan skatteverdig uttak av fisk frå elv og tjern. Garden vart i 1802, i likskap med dei fleste andre gardane i Fjotland, verdsett til 420 riksdalar pr. [[Leksikon:Hudlag|hud]]. | ||
Det var ein auke på omkring det dobbelte i det som blei sådd ut i dei to hundreåra frå 1665 til 1865, frå 3 ¾ tønner til 8 ¾ tønner korn. Folltalet blei i 1802 rekna til 5, noko som relativt sett var bra samanlikna med dei andre gardane i Fjotland. Enno betre var formeringa av jordeple, her nådde ein eit folltal på mellom 7 og 8. Auken i jordeplesettinga var også stor, frå 9 tønner i 1802 til 19 tønner i 1865. Med eit folltal på 8 kan ein rekna ei auke frå 72 tønner til 152 tønner innhausta jordeple, samstundes med at folketalet heldt seg nærast uendra. Denne perioden er særmerkt på grunn av dei store endringane som skjedde i jordbruket over heile landet, med nye dyrkingsmetodar og nye reiskapar. | Det var ein auke på omkring det dobbelte i det som blei sådd ut i dei to hundreåra frå 1665 til 1865, frå 3 ¾ tønner til 8 ¾ tønner korn. Folltalet blei i 1802 rekna til 5, noko som relativt sett var bra samanlikna med dei andre gardane i Fjotland. Enno betre var formeringa av jordeple, her nådde ein eit folltal på mellom 7 og 8. Auken i jordeplesettinga var også stor, frå 9 tønner i 1802 til 19 tønner i 1865. Med eit folltal på 8 kan ein rekna ei auke frå 72 tønner til 152 tønner innhausta jordeple, samstundes med at folketalet heldt seg nærast uendra. Denne perioden er særmerkt på grunn av dei store endringane som skjedde i jordbruket over heile landet, med nye dyrkingsmetodar og nye reiskapar. | ||
| Linje 68: | Linje 68: | ||
|<nowiki>-</nowiki> | |<nowiki>-</nowiki> | ||
|<nowiki>-</nowiki> | |<nowiki>-</nowiki> | ||
|19 | |19 t | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| Linje 110: | Linje 110: | ||
|} | |} | ||
== Kulturminne == | == Kulturminne == | ||
På Fjotland bygdemuseum står det gamle gardshuset på bruk 1, det såkalla [[Åmlandshuset]]. Huset blei mest truleg reist etter brannen i 1768, i tida då Jesper Knutsson og Ingeborg Didriksdotter heldt til her. Ein del av tømmeret kan ha stamma frå det huset som brann og kan vera mykje eldre. Huset er eit eksempel på ein midtkammerbygning i renessansestil, som blei vanleg i Noreg utover på 1700-talet. Ein kjem inn i ein trappegang som har eit rom på kvar side (stove og kjøkken) og trapp opp til andre | På Fjotland bygdemuseum står det gamle gardshuset på bruk 1, det såkalla [[Åmlandshuset]]. Huset blei mest truleg reist etter brannen i 1768, i tida då Jesper Knutsson og Ingeborg Didriksdotter heldt til her. Ein del av tømmeret kan ha stamma frå det huset som brann og kan vera mykje eldre. Huset er eit eksempel på ein midtkammerbygning i renessansestil, som blei vanleg i Noreg utover på 1700-talet. Ein kjem inn i ein trappegang som har eit rom på kvar side (stove og kjøkken) og trapp opp til andre etasje. | ||
Huset blei innvigd på Fjotland bygdemuseum i 1997 og markerte med det opninga av museet. | Huset blei innvigd på Fjotland bygdemuseum i 1997 og markerte med det opninga av Fjotland bygdetun som var ein utviding av museet. | ||
Den gamle kyrkje- og ridevegen frå Helle til Fjotland gjekk over Åmland mellom Homme og Åsen. Han blei rusta opp då Fjotland kyrkje stod ferdig i 1670. Vegen er også ein del av kulturminnet og vandreruta «Kvinesdalsvegen som rideveg». Vegen blei lagd ned i 1908, og så nytta som lokal gardsveg fram til 1954. Mellom Saurfid og Åmland kryssa vegen Saurfidbekken over Rasmusbrauna. Brukara står framleis i dag. Det kom også ein veg frå Knibestøl over Sandvik og Åmland inn på den gamle kyrkjevegen til Fjotland. | Den gamle kyrkje- og ridevegen frå Helle til Fjotland gjekk over Åmland mellom Homme og Åsen. Han blei rusta opp då Fjotland kyrkje stod ferdig i 1670. Vegen er også ein del av kulturminnet og vandreruta «Kvinesdalsvegen som rideveg». Vegen blei lagd ned i 1908, og så nytta som lokal gardsveg fram til 1954. Mellom Saurfid og Åmland kryssa vegen Saurfidbekken over Rasmusbrauna. Brukara står framleis i dag. Det kom også ein veg frå Knibestøl over Sandvik og Åmland inn på den gamle kyrkjevegen til Fjotland. | ||
| Linje 215: | Linje 215: | ||
[[Kategori:Kvinesdal kommune]] | [[Kategori:Kvinesdal kommune]] | ||
[[kategori:Fjotland]] | [[kategori:Fjotland]] | ||
== Folket på Åmland == | |||
'''Den udelte garden''' | |||
''Folka ikring 1600'' | |||
* '''Øyu Tjølsson Åmland (n. 1594-1628)''' | |||
* '''[ukjent]''' | |||
** Barbro (-1669) | |||
Øyu selde halvparten av Engedal til Øystein Olsson i 1604. Då blei det nemnt at han hadde samtykkje frå svigersonen Orm. | |||
* '''Barbro Øyusdotter (-1669)''' | |||
'''g1.''' | |||
* '''Orm Persson Veggeland (d. ca. 1620)''' | |||
* '''Knut Ormsson (1604-n. 1669) Sjå Knut Ormssons gard nedanfor''' | |||
** Sigbjørn (1612-1679) Sjå Valdro | |||
** Helga (n. 1669) g. m. Jo Knutsson Homme (1608-n. 1669) Sjå Homme | |||
** Åsa (d. f. 1669) g. m. Annbjørn Larsson (1614-). Sjå lnr. 657 nedanfor | |||
** Gro (d. f. 1669) g. m. Osmund Hermundsson. Sjå [[Galdal (Kvinesdal gnr. 216)|Galdal]] | |||
{{nn}}{{Kvinesdal bygdebok nn}} | {{nn}}{{Kvinesdal bygdebok nn}} | ||
<references /> | <references /> | ||