Skribenter
1 565
redigeringer
m
Redigerar
m (Redigerar) |
|||
| Linje 7: | Linje 7: | ||
Årset notlag brukte not for siste gong sommaren 1963. Deretter vart brukbart utstyr selt, området på Aurstad rydda og laget avvikla som dei fleste andre store notlag langs fjordane her. | Årset notlag brukte not for siste gong sommaren 1963. Deretter vart brukbart utstyr selt, området på Aurstad rydda og laget avvikla som dei fleste andre store notlag langs fjordane her. | ||
Årset notlag er godt dokumentert gjennom notat og rekneskap tilbake til 1870-talet. [[Andreas Årsetøy]] f. 1902 har dokumentert drifta med: | Årset notlag er godt dokumentert gjennom notat og rekneskap tilbake til 1870-talet. [[Andreas Årsetøy]] f. 1902 har dokumentert drifta med:{{thumb|Setjing av Storenota AMU-0044 15.jpg|Setjing av Storenota}}Båtsamlinga til [[Sunnmøre Museum]] | ||
*Modellar om båtar, hus og nøter utstilt i Austefjord Museum, Årsetøysamlinga. | *Modellar om båtar, hus og nøter utstilt i Austefjord Museum, Årsetøysamlinga. | ||
*Film, 8 mm, frå 1950-talet. | *Film, 8 mm, frå 1950-talet. | ||
*Stykke i [[Kjeldearkiv:Om Aarset notlag|Årbok 1976 Sunnmøre Museum: Notlaget frå Austefjorden]]. | *Stykke i [[Kjeldearkiv:Om Aarset notlag|Årbok 1976 Sunnmøre Museum: Notlaget frå Austefjorden]]. | ||
Sunnmøre Museum har to båtar frå dette laget: den andre notbåten (brukt til «Lissjeveren» overtok nota 1937) og den gamle spelbåten, brukt til 1951. Desse syner korleis notbåt og spelbåt såg ut så lenge det var robåtar.</onlyinclude> | |||
==Båtar ein veit om:== | ==Båtar ein veit om:== | ||
{{thumb|Årset notlag Storenota går AMU-0044 02.jpg|Årset notlag Storenota går}} | |||
I stykket i ''Årbok 1976 Sunnmøre Museum'' seier Andreas at ein veit lite om dei fyrste båtane, men: | I stykket i ''Årbok 1976 Sunnmøre Museum'' seier Andreas at ein veit lite om dei fyrste båtane, men: | ||
| Linje 40: | Linje 41: | ||
==Naust og hengje:== | ==Naust og hengje:== | ||
Notanaustet på Årset: Grindbygg på Årset aust for «Tjørestøa» (der notlaget tok fram båtane for å «tjørebræde» dei). Nota vart teken inn ei dør på langsida, det vart brukt ein trekrok med tau i for å ta notbuktene opp så ein fekk trede «spjakar» under. Nota måtte oftast på hengje til helga, det var mest praktisk slik då den rotna fort om ein ikkje handterte turking på ein god måte. På dette nothengjet vart laga eit tilbygg på sida mot sjøen som naust for laget sine båtar. | {{thumb|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda AMU-0042 03.jpg|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda}}Notanaustet på Årset: Grindbygg på Årset aust for «Tjørestøa» (der notlaget tok fram båtane for å «tjørebræde» dei). Nota vart teken inn ei dør på langsida, det vart brukt ein trekrok med tau i for å ta notbuktene opp så ein fekk trede «spjakar» under. {{thumb|Årset notlag, Notakroken frå nothenget på Årset AMU-0055 10.jpg|Notakroken frå nothenget på Årset}}Nota måtte oftast på hengje til helga, det var mest praktisk slik då den rotna fort om ein ikkje handterte turking på ein god måte. På dette nothengjet vart laga eit tilbygg på sida mot sjøen som naust for laget sine båtar. | ||
Notahengjet på Aurstad: Grunnarbeidet gjort 1951, her var teke ut ein heil del fjell, brukt til å mure kai for å ha godt tilflot. Bygt ca. 1952 og ferdig til bruk i 1953. Det hadde gjesa (opa / god opning mellom borda) bordkledning for å få terre til nota. Bordkledninga skulle hindre inndrev. Der var elektrisk drift på notrullane, dette var ein leik å turke not i høve til det gamle hengjet. | {{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0049 07.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Notahengjet på Aurstad: Grunnarbeidet gjort 1951, her var teke ut ein heil del fjell, brukt til å mure kai for å ha godt tilflot. Bygt ca. 1952 og ferdig til bruk i 1953. Det hadde gjesa (opa / god opning mellom borda) bordkledning for å få terre til nota. Bordkledninga skulle hindre inndrev. Der var elektrisk drift på notrullane, dette var ein leik å turke not i høve til det gamle hengjet. | ||
Ved vestveggen var det bygt naust med framtrekk til begge notbåtane med elektrisk framtrekk. Før det nye nothengjet kom i drift var det leigt hengje i Holmen hos [[Holsvik notlag]]. | {{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0042 12.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Ved vestveggen var det bygt naust med framtrekk til begge notbåtane med elektrisk framtrekk. Før det nye nothengjet kom i drift var det leigt hengje i Holmen hos [[Holsvik notlag]]. | ||
Barkekaret, ved vestenden på nothengjet på Årset: Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m. Vedfyrt. Stod slik til at not kunne dragast i karet både frå bakre ende av nothengje. Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. «Lissjeveren» var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag. Blanding i barkekaret: Bork av bjørk, katiko (eit bekstoff / asfalt) og tjøre. Til garn som skulle setjast på djupt vatn vart det og tilsett såkalla «blåstein» (her er skrivaren sin kunnskap syltynn, nokon som kan hjelpe ?) | Barkekaret, ved vestenden på nothengjet på Årset: Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m. Vedfyrt. Stod slik til at not kunne dragast i karet både frå bakre ende av nothengje. Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. «Lissjeveren» var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag. Blanding i barkekaret: Bork av bjørk, katiko (eit bekstoff / asfalt) og tjøre. Til garn som skulle setjast på djupt vatn vart det og tilsett såkalla «blåstein» (her er skrivaren sin kunnskap syltynn, nokon som kan hjelpe ?) | ||
| Linje 51: | Linje 52: | ||
==Nøter== | ==Nøter== | ||
{{thumb|Årsetnota blir volla på Timbreberget på Årset AMU-0045 10.jpg|Årsetnota blir volla på Timbreberget på Årset}} | |||
Hugs at dette er hamp- eller bomullsnøter. For at nøtene ikkje skulle «gå varme» og byrja å rotne måtte dei hengjast til turk ofte. Hadde du fyrst «bløytt not» måtte du halde nota gjenomvåt til neste gong den skulle «hengjast». Sume tider ausa dei vatn på nota, andre gonger sette dei nota på langs etter «Svodagrynna» og let den stå over helga for å halde den våt. | Hugs at dette er hamp- eller bomullsnøter. For at nøtene ikkje skulle «gå varme» og byrja å rotne måtte dei hengjast til turk ofte. Hadde du fyrst «bløytt not» måtte du halde nota gjenomvåt til neste gong den skulle «hengjast». Sume tider ausa dei vatn på nota, andre gonger sette dei nota på langs etter «Svodagrynna» og let den stå over helga for å halde den våt. | ||
At det heile tida var bruk for nytt notlin grunna skadar og rote syner desse tala frå rekneskapen med tekst: Innkjøpt notlin: 1924, notbolk kr. 1308,62. 1925, not kr. 107. 1029, not til ny stengjenot kr. 700,00. 1935, litt not kr. 119,08. 1939, Spjelkavik Not og Garn kr. 657,13. 1942, not kr. 1000,00. 1948, not kr. 1188,49. 1949, Snøre – not kr. 693,63. | At det heile tida var bruk for nytt notlin grunna skadar og rote syner desse tala frå rekneskapen med tekst: Innkjøpt notlin: 1924, notbolk kr. 1308,62. 1925, not kr. 107. 1029, not til ny stengjenot kr. 700,00. 1935, litt not kr. 119,08. 1939, Spjelkavik Not og Garn kr. 657,13. 1942, not kr. 1000,00. 1948, not kr. 1188,49. 1949, Snøre – not kr. 693,63. | ||
| Linje 58: | Linje 61: | ||
Nota vart lagd på botnen bort for Stornesnaustet. Her er rein botn og her har alltid vore ein fiskerik plass. Når nota var komen på botnen byrja ein å «fly». Dette er å strø knust blåskjel eller småsild (agn / åte) på sjøen rett over nota. Dette sakk sakte mot sjøbotnen og då samla fisken seg for å ete rett over nota. Dei venta ei stund, etter gamal røynsle, så drog dei opp nota på signal. Alle hjørna måtte dragast på likt slik at det danna seg ein pose for samling av fisken. Ofte fekk dei svært mykje fisk. Dette var fisk laget delte og hadde med heim til helga som mat til familiane sine. Nota måtte naturlegvis hengjast opp til turk før ein gjekk heim. | Nota vart lagd på botnen bort for Stornesnaustet. Her er rein botn og her har alltid vore ein fiskerik plass. Når nota var komen på botnen byrja ein å «fly». Dette er å strø knust blåskjel eller småsild (agn / åte) på sjøen rett over nota. Dette sakk sakte mot sjøbotnen og då samla fisken seg for å ete rett over nota. Dei venta ei stund, etter gamal røynsle, så drog dei opp nota på signal. Alle hjørna måtte dragast på likt slik at det danna seg ein pose for samling av fisken. Ofte fekk dei svært mykje fisk. Dette var fisk laget delte og hadde med heim til helga som mat til familiane sine. Nota måtte naturlegvis hengjast opp til turk før ein gjekk heim. | ||
Bolkenota var landnota / storenota / jagenota på 60 famner som utvikla seg gjennom åra til 140 famner: Frå lydband etter Martinus Holsvik f. 1887: Partshavarane kjøpte bomull- eller hampetråd og batt nota sjølve. Så sette dei saman bolkane og laga på denne måten ei not. Kvar hadde bumerket sitt på korkane for sin bolk. | Bolkenota var landnota / storenota / jagenota på 60 famner som utvikla seg gjennom åra til 140 famner: Frå lydband etter Martinus Holsvik f. 1887: Partshavarane kjøpte bomull- eller hampetråd og batt nota sjølve. Så sette dei saman bolkane og laga på denne måten ei not. Kvar hadde bumerket sitt på korkane for sin bolk. | ||
| Linje 77: | Linje 81: | ||
==Bilde frå Årset notlag== | ==Bilde frå Årset notlag== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
Bilde:Sleping av steng AMU-0043 04.jpg|Sleping av steng | Bilde:Sleping av steng AMU-0043 04.jpg|Sleping av steng | ||
Bilde:Båtane ved nothengjet AMUg-2015.0035.jpg|Årset notlag sitt nothengje på Laberget på Aurstad | Bilde:Båtane ved nothengjet AMUg-2015.0035.jpg|Årset notlag sitt nothengje på Laberget på Aurstad | ||
</gallery> | </gallery> | ||