Årset notlag: Forskjell mellom sideversjoner

Årset notlag (vis kilde)

Sideversjonen fra 2. nov. 2010 kl. 22:06

736 byte lagt til , 2. nov. 2010

m

Redigering

Oddvar Høydalsvik

Skribenter

1 565

redigeringer

@@ Linje 12: / Linje 12: @@
 *Stykke i [[Kjeldearkiv:Om Aarset notlag|Årbok 1976 Sunnmøre Museum: Notlaget frå Austefjorden]].
-Båtsamlinga til [[Sunnmøre Museum]] har to båtar frå dette laget: den andre notbåten (brukt til «Lissjeveren» overtok nota 1937) og den gamle spelbåten, brukt til 1951. Desse syner korleis notbåt og spelbåt såg ut så lenge det var robåtar.</onlyinclude>
+Båtsamlinga til [[Sunnmøre Museum]] har to båtar frå dette laget: "Storenotabåten" (brukt til «Lissjeveren» overtok nota 1937) og den gamle spelbåten, brukt til 1951. Desse syner korleis notbåt og spelbåt såg ut så lenge det var robåtar.</onlyinclude>
 ==Båtar ein veit om:==
@@ Linje 24: / Linje 24: @@
 *[[«Litleveiren» M 20 VA]]. Klinkerbygd gavlbåt bygd på [[Bjørkedalen]] i 1937 av Jon J. Bjørkedal. Størrelse 29,0 / 9,6 / 4,4 engelske fot.
-*[[«Trygve» M 18 VA]] eller «Gamlesvarten»: Klinkerbygd kutter i tre. Bygd i 1909 med desse måla: 32,1 / 11,3 / 5,1 fot. Motor: Kampen 10 -12 HK, 4-takt, semidiesel (glødehaud- eller oppfyringsmotor) frå 1920.
+*[[«Trygve» M 18 VA]] eller «Gamlesvarten», leigd av Ola J. Årseøy: Klinkerbygd kutter i tre. Bygd i 1909 med desse måla: 32,1 / 11,3 / 5,1 fot. Motor: Kampen 10 -12 HK, 4-takt, semidiesel (glødehaud- eller oppfyringsmotor) frå 1920.
 *[[MB «Joffre» M 13 VA]] eller «Stylkå / Joffå»: Klinkerbygd kutter i tre. Bygd i 1914 med desse måla: 37,5 / 11,6 / 5,5 fot. Motor: Volda 18 HK, 4-takt, semidiesel (glødehaud- eller oppfyringsmotor) frå 1914. Kjøpt av Årset notlag 3. jan 1952.
@@ Linje 32: / Linje 32: @@
 *«Spelbåten», robåt med eit årepar, brukt saman med «Storenota» (landnot), sterkbygd gavlbåt med rull og spel. Hang ved bruk i enden på landnota og vart sleppt med notenden og ein mann ved årane når nota skulle setjast. Størrelse 18 fot. Ut av drift 1951 ved bygging av ny spelbåt.
-*«Spelbåten», seinare «[[Øyrebåt]] til snurpenota», bygd i 1951 av Rasmus H. Høydalsvik. Materialen var teken i i skogen til Kaspar Årset og skoren på hans sag. Der var særs mykje frisk kvist i båteborda og dette synte seg å vere fortreffeleg til ein slik bruksbåt, bordinga er like heil framleis (2010). Robåt med eit årepar, brukt fyrste året saman med «Landnota» (140 famner), seinare som øyrebåt på snurpenota ved fjordfiske, sterkbygd gavlbåt med rull og spel. Hang ved bruk i enden på snurpenota, var festa slik at den la seg på tvert (90 grader på) nota og vart sleppt med notenden ved setjing. Størrelse 18 fot. Ein mykje stautare båt enn forgjengaren.
+*«Spelbåten», seinare «[[Øyrebåt]] til snurpenota», bygd i 1951 av Rasmus H. Høydalsvik. Materialen var teken i skogen til Kaspar Årset og skoren på hans sag. Der var særs mykje frisk kvist i båteborda og dette synte seg å vere fortreffeleg til ein slik bruksbåt, bordinga er like heil framleis (2010). Robåt med eit årepar, brukt fyrste året saman med «Landnota» (140 famner), seinare som øyrebåt på snurpenota ved fjordfiske, sterkbygd gavlbåt med rull og spel. Hang ved bruk i enden på snurpenota, var festa slik at den la seg på tvert (90 grader på) nota og vart sleppt med notenden ved setjing. Størrelse 18 fot. Ein mykje stautare båt enn forgjengaren.
 *«Færing», bygd i 1954 av Rasmus H. Høydalsvik. Materialen var teken i skogen til Kaspar Årset og skoren på hans sag. Det var ein "alminneleg staut" 9-alna færing.
-*«Loddebåten / Lettbåten». Den fyrste lettbåten med motor var ein sterkbygd båt med stamn i begge endar, ca. 20 fot, [[Sleipner]] ca. 5 HK motor med rask omstyring, den typa med ein tung spak ein slo bakover og framover, hadde Simrad elektrisk ekkolodd. Leigd av Andreas Aarset, Stadtlandet (loddebåten normalt brukt saman med «Bror I» i notlaget til Andreas Aarset).
+*«Loddebåten / Lettbåten». Den fyrste lettbåten med motor var ein sterkbygd båt med stamn i begge endar, ca. 20 fot, [[Sleipner]] ca. 5 HK motor med rask omstyring, den typa med ein tung spak ein slo bakover og framover, hadde Atlas elektrisk ekkolodd med turt papir. Leigd av Andreas Aarset, Stadtlandet (loddebåten normalt brukt saman med «Bror I» i notlaget til Andreas Aarset).
 *«Loddebåten / Lettbåten» (brukte «Joffre» sitt reg.nr.) M 13 VA, sterkbygd, kjøpt brukt hos Vartdal fiskeriselskap på Vartdal, ca. 20 fot, Marna 8 – 11 motor med rask omstyring, den typa med ein tung spak ein slo bakover og framover, hadde Simrad elektrisk ekkolodd med vått papir.
 ==Naust og hengje:==
-{{thumb|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda AMU-0042 03.jpg|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda}}Notanaustet på Årset: Grindbygg på Årset aust for «Tjørestøa» (der notlaget tok fram båtane for å «tjørebræde» dei). Nota vart teken inn ei dør på langsida, det vart brukt ein trekrok med tau i for å ta notbuktene opp så ein fekk trede «spjakar» under. {{thumb|Årset notlag, Notakroken frå nothenget på Årset AMU-0055 10.jpg|Notakroken frå nothenget på Årset}}Nota måtte oftast på hengje til helga, det var mest praktisk slik då den rotna fort om ein ikkje handterte turking på ein god måte. På dette nothengjet vart laga eit tilbygg på sida mot sjøen som naust for laget sine båtar.
+{{thumb|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda AMU-0042 03.jpg|Årset notlag sitt nothengje litt aust for Tjørestøda}}Notanaustet på Årset: Grindbygg på Årset aust for «Tjørestøa» (der notlaget tok fram båtane for å «tjørebræde» dei). Nota vart teken inn ei dør på langsida. Det vart brukt ein trekrok (notakroken) med tau over ei blokk som vart hengd i strenglykkjer i sperrene over notspjakane for å ta notbuktene opp så ein fekk trede «spjakar» under. Blokka vart flytt frå sperre til sperre etter kvart nota fyllte opp hengjet bakfrå. {{thumb|Årset notlag, Notakroken frå nothenget på Årset AMU-0055 10.jpg|Notakroken frå nothenget på Årset}}
-{{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0049 07.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Notahengjet på Aurstad: Grunnarbeidet gjort 1951, her var teke ut ein heil del fjell, brukt til å mure kai for å ha godt tilflot. Bygt ca. 1952 og ferdig til bruk i 1953. Det hadde gjesa (opa / god opning mellom borda) bordkledning for å få terre til nota. Bordkledninga skulle hindre inndrev. Der var elektrisk drift på notrullane, dette var ein leik å turke not i høve til det gamle hengjet.
+Hamp- og bommullsnot hadde lett for varmgang i notdungane. Dei måtte anten turkast eller bløytast. Ofte vart dette handtert praktisk på den måten at dei hengde nota til tur om helga. Sume gonger sette dei ut nota på langs etter land for å halde den våt og for å få den eten rein for netjasild av småseien og annan småfisk. Årset notlag brukte Svodagrynna til dette.
-{{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0042 12.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Ved vestveggen var det bygt naust med framtrekk til begge notbåtane med elektrisk framtrekk. Før det nye nothengjet kom i drift var det leigt hengje i Holmen hos [[Holsvik notlag]].
+På Årset-nothengjet vart laga eit tilbygg på sida mot sjøen som naust for "Litleveiren".
-Barkekaret, ved vestenden på nothengjet på Årset: Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m. Vedfyrt. Stod slik til at not kunne dragast i karet både frå bakre ende av nothengje. Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. «Lissjeveren» var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag. Blanding i barkekaret: Bork av bjørk, katiko (eit bekstoff / asfalt) og tjøre. Til garn som skulle setjast på djupt vatn vart det og tilsett såkalla «blåstein» (her er skrivaren sin kunnskap syltynn, nokon som kan hjelpe ?)
+Barkekaret, ved vestenden på nothengjet på Årset: Eit støypt kar ca. 2 x 2 x 2 m med avtappingspør og plugg i botnen. Stod slik til at not kunne dragast i karet frå bakre ende av nothengje. Borka vart kokt på fem vedfyrte gruer i koparkeilar (kvar heil lut hadde si grue).
-Framtrekk for «Joffre» og «Lissjeveren»: På nothengjet på Aurstad vart laga eit tilbygg på sida mot sjøen som naust for laget sine båtar.
+Barka i koparkeilane: Bork av bjørk, katiko (eit bekstoff/asfalt) og tjøre. Til garn som skulle setjast på djupt vatn vart det og tilsett såkalla «blåstein».
+Dei sila frå utkokt bork med sildehåvane og slo så borka over den turre nota som låg i barkekaret. Dei sirkulerte borka på den måten at dei tok ut botnpluggen i karet, tappa i bytter og slo innhaldet i byttene på toppen av nota att.
+Når barkinga av nøtene i fellesskapen var ferdig brukte dei restane av barka til private ting som som til dømes garn, snøre og jutesekkar.
+Då barkekaret vart for lite kjøpte notlaget ein stor koparkjel med skraphandlar Holck, skar ut eine enden og skøytte den til tidlegare betongkar. Dette var ein isolert tank for flybensin frå krigen. «Lissjeveren» var til Ålesund og henta ein slik til Årset notlag og ein til Holsvik notlag.
+{{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0049 07.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Notahengjet på Aurstad: Grunnarbeidet gjort 1951, her var teke ut ein heil del fjell, brukt til å mure kai for å ha godt tilflot. Bygt 1952 og ferdig til bruk i 1953. Det hadde gjesa (opa / god opning mellom borda) bordkledning for å få terre til nota. Bordkledninga skulle hindre inndrev. Der var elektrisk drift på notrullane, det vart som ein leik å turke not i høve til det gamle henget.
+{{thumb|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad AMU-0042 12.jpg|Årset notlag nothengje på Laberget på Aurstad}}Ved vestveggen var det bygt naust med elektrisk drive framtrekk til begge notbåtane.
+Før det nye nothengjet kom i drift var det leigt hengje til snurpenota i Holmen hos [[Holsvik notlag]].
 ==Nøter==