Ambrosius Rhodius: Forskjell mellom sideversjoner

Kjelder
Ingen redigeringsforklaring
(Kjelder)
Linje 16: Linje 16:
== Stadsfysikus og professor i Christiania ==
== Stadsfysikus og professor i Christiania ==


I 1637 takka Rhodius ja til stillinga som professor i matematikk og fysikk ved det nye [[Christiania gymnas|gymnaset i Christiania]]. Det var fastslått i fundasen for skulen at dette professoratet skulle fyllast av ein [[medicus]]. Rhodius skulle samstundes vere stadsfysikus i byen. Han fekk også ei tid ansvaret for det medisinske utstyret til hæren, som var under oppbygging i 1640-åra.  
I mai 1637 fekk statthaldaren i Noreg stadfesting frå kongen på at dei kunne ta Rhodius inn i stillinga som professor i matematikk og fysikk ved det nye [[Christiania gymnasium|gymnaset i Christiania]].<ref>[http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=riksreg7&sideid=170&innhaldid=2&storleik= NRR VII side 337 (14.05.1637).]</ref> Det var fastslått i fundasen for skulen at dette professoratet skulle fyllast av ein [[medicus]]. Rhodius skulle samstundes vere stadsfysikus i byen. Han fekk også ei tid ansvaret for det medisinske utstyret til hæren, som var under oppbygging i 1640-åra.  


Som ein hovuddel av avlønninga vart Rhodius tillagd ei av godssamlingane som låg til [[Leksikon:Domkapitel|domkapitelet i Christiania]]. Samlinga bestod av ei lang rad gardar og gardpartar spreidd over store delar av det sentrale [[Austlandet]], og som han altså fekk leigeinntektene av. Iallfall ein av gardane, [[Grorud gård|Grorud]] nær Christiania, kan det ut frå ei innførsel i [[skattematrikkelen 1647]]<ref>[http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=skattakershus1647&sideid=34&innhaldid=2&storleik= Skattematrikkelen 1647, Akershus side 68]</ref> sjå ut til at Rhodius dreiv for eiga rekning som [[Leksikon:Avlsgård|avlsgård]. Han budde sikkert ikkje der, men hadde heller leigde folk til å drive gardsbruket. Det er kjent at Rhodius hadde urtehage for å dyrke planter til medisinsk bruk. Ein avlsgard som Grorud kan sjølvsagt ha vore nytta til det føremålet. Meir sannsynleg er det likevel at urtehagen låg på ei av løkkene rett ved byen, og at gardsbruket på Grorud heller vart drive for å forsyne doktorens hushald i Christiania med kjøt, korn og mjølk til dagleg bruk.
I 1647 vart Rhodius tillagd ei av godssamlingane som låg til [[Leksikon:Domkapitel|domkapitelet i Christiania]].<ref>[http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=riksreg8&sideid=260&storleik= NRR VIII side 517-518 (9.6.1647.]</ref> Samlinga bestod av ei lang rad gardar og gardpartar spreidd over store delar av det sentrale [[Austlandet]], og som han altså fekk leigeinntektene av. Iallfall ein av gardane, [[Grorud gård|Grorud]] nær Christiania, kan det ut frå ei innførsel i [[skattematrikkelen 1647]]<ref>[http://da2.uib.no/cgi-win/WebBok.exe?slag=lesside&bokid=skattakershus1647&sideid=34&innhaldid=2&storleik= Skattematrikkelen 1647, Akershus side 68]</ref> sjå ut til at Rhodius dreiv for eiga rekning som [[Leksikon:Avlsgård|avlsgård]. Han budde sikkert ikkje der, men hadde heller leigde folk til å drive gardsbruket. Det er kjent at Rhodius hadde urtehage for å dyrke planter til medisinsk bruk. Ein avlsgard som Grorud kan sjølvsagt ha vore nytta til det føremålet. Meir sannsynleg er det likevel at urtehagen låg på ei av løkkene rett ved byen, og at gardsbruket på Grorud heller vart drive for å forsyne doktorens hushald i Christiania med kjøt, korn og mjølk til dagleg bruk.


Rhodius var ein sentral person i det vesle lærde miljøet som var sentrert rundt domkyrkja og katedralskulen i Christiania på denne tida. Han hadde direkte kontakt med vitskapsfolk i fleire europeiske land, og han hadde det som venteleg var den største boksamlinga i Noreg i si tid, 357 band.  
Rhodius var ein sentral person i det vesle lærde miljøet som var sentrert rundt domkyrkja og katedralskulen i Christiania på denne tida. Han hadde direkte kontakt med vitskapsfolk i fleire europeiske land, og han hadde det som venteleg var den største boksamlinga i Noreg i si tid, 357 band.  
Linje 38: Linje 38:


== Kjelder og litteratur ==
== Kjelder og litteratur ==
*[[Norske Rigs-Registranter]]
*[http://www.snl.no/.nbl_biografi/Ambrosius_Rhodius Roggen, Vibeke: Artikkel om Rhodius i ''Norsk biografisk leksikon'']
*Sprauten, Knut: ''Byen ved festningen. Oslo bys historie 2'', Cappelen, Oslo 1992.
Veiledere, Administratorer
9 136

redigeringer