Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''Anders (Andersson) Todal''' (fødd 12. november 1884 i [[Aure]], død | '''Anders (Andersson) Todal''' (fødd 12. november 1884 i [[Aure]], død 5. mars 1963 i [[Trondheim]]) var skolemann, arkivmann og lokalhistorikar, statsarkivar i Trondheim 1934-1954. | ||
| Linje 29: | Linje 29: | ||
*1934-1954: Statsarkivar i Trondheim. | *1934-1954: Statsarkivar i Trondheim. | ||
I perioden februar 1944 til mai 1945 var Todal mellombels beordra av [[Riksarkivaren]] til å vere sjef for Arkivkontoret i [[Kongens gruve]] på [[Kongsberg]]. Der var mykje av arkivmaterialet frå [[Arkivverket]] plassert for å unngå øydeleggjingar under krigen. Todal var en uttala motstandar av nazistyret, og okkupasjonsstyresmaktene ønskte å få han fjerna frå embetet. Riksarkivar [[Asgaut Steinnes]] frykta at Todal ville bli arrestert, og beordringa til Kongsberg vart løysinga på dette. | I perioden februar 1944 til mai 1945 var Todal mellombels beordra av [[riksarkivar|Riksarkivaren]] til å vere sjef for Arkivkontoret i [[Kongens gruve]] på [[Kongsberg]]. Der var mykje av arkivmaterialet frå [[Arkivverket]] plassert for å unngå øydeleggjingar under krigen. Todal var en uttala motstandar av nazistyret, og okkupasjonsstyresmaktene ønskte å få han fjerna frå embetet. Riksarkivar [[Asgaut Steinnes]] frykta at Todal ville bli arrestert, og beordringa til Kongsberg vart løysinga på dette. | ||
Særleg frå og med folkehøgskuletida dreiv Todal ei ivrig samfunnsengasjert foredragsverksemd på Nordmøre og i tilgrensande strok. Han agiterte for [[Venstre]], for fråhald og målsak. Dessutan heldt han ei mengd folkeopplysande foredrag om ymse emne. På grunnlag av etterlatne foredragsmanuskript oppsummerer Per Eilert Orten bodskapen i denne verksemda som ”nasjonal, demokratisk, kristeleg-moralsk (ikkje evangelisk), psykologisk og fornufts-vitskapleg”. | Særleg frå og med folkehøgskuletida dreiv Todal ei ivrig samfunnsengasjert foredragsverksemd på Nordmøre og i tilgrensande strok. Han agiterte for [[Venstre]], for fråhald og målsak. Dessutan heldt han ei mengd folkeopplysande foredrag om ymse emne. På grunnlag av etterlatne foredragsmanuskript oppsummerer Per Eilert Orten bodskapen i denne verksemda som ”nasjonal, demokratisk, kristeleg-moralsk (ikkje evangelisk), psykologisk og fornufts-vitskapleg”. | ||
| Linje 41: | Linje 41: | ||
Todal var styremedlem i [[Landslaget for lokalhistorie|Landslaget for bygde- og byhistorie]] 1934-1941 og 1945-1958. Han var aktiv i [[Trondheim historiske forening]]. | Todal var styremedlem i [[Landslaget for lokalhistorie|Landslaget for bygde- og byhistorie]] 1934-1941 og 1945-1958. Han var aktiv i [[Trondheim historiske forening]]. | ||
Frå 1929 stod Todal for eit årleg kurs i bygdebokskriving ved | Frå 1929 stod Todal for eit årleg kurs i bygdebokskriving ved Noregs lærarhøgskule. Han heldt fram med dette i mange år, også etter at vart statsarkivar i 1934. Undervisninga hans omfatta innføring i arkivarbeid, skrifttyding, disposisjon for handbøker i heimstadlære.<ref>Rapport i ''Heimen'' bd. VIII (1949-51) s. 216</ref> Kan hende kan dette reknast som starten på den særskilde vekta som har vorte lagt på lokalhistorie ved Historisk institutt ved Norges lærarskule/Universitetet i Trondheim. | ||
I 1947 tok Todal initiativ til eit bygdesogekurs i Trondheim. Det vart gjennomført året etter. Det vart halde på [[Katedralskolen i Trondheim|Katedralskulen]] og vara ei veke. Todal sjølv var blant kurslærarane saman med ei lang rad framståande akademikararsom var engasjerte i lokalhistorie som fag og rørsle, som historikarane [[Lars Reinton]] og [[Andreas Holmsen]], folkeminnegranskaren [[Svale Solheim]] og språkmannen [[Olav Beito]].<ref>''Bygdesogekurset i Trondheim'' 28. juni – 3. juli 1948. Foredrag. Nord-Trøndelag Historielag 1950.</ref> | I 1947 tok Todal initiativ til eit bygdesogekurs i Trondheim. Det vart gjennomført året etter. Det vart halde på [[Katedralskolen i Trondheim|Katedralskulen]] og vara ei veke. Todal sjølv var blant kurslærarane saman med ei lang rad framståande akademikararsom var engasjerte i lokalhistorie som fag og rørsle, som historikarane [[Lars Reinton]] og [[Andreas Holmsen]], folkeminnegranskaren [[Svale Solheim]] og språkmannen [[Olav Beito]].<ref>''Bygdesogekurset i Trondheim'' 28. juni – 3. juli 1948. Foredrag. Nord-Trøndelag Historielag 1950.</ref> | ||
| Linje 49: | Linje 49: | ||
Anders Todal gav ut ei rad bøker med institusjons- og lokalhistoriske emne, og eit stort tal artiklar i lokalhistoriske årsskrift o.l. Han skreiv mellom anna historia om det gamle herresetet [[Lade]] i Trondheim, staden der Noregs Lærarhøgskule, seinare [[Universitetet i Trondheim]], fekk tilhald. Boka kom i 1935. Eit hovudverk er ''Underoffiserskulen i Trondheim 1804-1930'', som kom i 1949. Den inneheld mykje om underoffisers-/befalsskuleutdanninga generelt, ikkje berre skulen i Trondheim. | Anders Todal gav ut ei rad bøker med institusjons- og lokalhistoriske emne, og eit stort tal artiklar i lokalhistoriske årsskrift o.l. Han skreiv mellom anna historia om det gamle herresetet [[Lade]] i Trondheim, staden der Noregs Lærarhøgskule, seinare [[Universitetet i Trondheim]], fekk tilhald. Boka kom i 1935. Eit hovudverk er ''Underoffiserskulen i Trondheim 1804-1930'', som kom i 1949. Den inneheld mykje om underoffisers-/befalsskuleutdanninga generelt, ikkje berre skulen i Trondheim. | ||
Som pensjonist tok | Som pensjonist tok Todal for alvor fatt som bygdebokforfattar. Det galdt [[gards- og slektshistorie]] for det gamle [[Aure prestegjeld]], dvs. dei tre herada [[Aure]], [[Stemshaug]] og [[Valsøyfjord]]. Desse bøkene vart utgjevne i åra 1964-1978, altså etter at han sjølv var gått bort. Todal legg her hovudvekta på gardens historie, mindre på folka på garden. [[Randi Bjørkvik]] gjev denne karakteristikken av Todals innsats på dette feltet: | ||
:«Som styremedlem i Landslaget, som kursinstruktør og som arkivar hører [Todal] til de fremste av dem som har kjempet fram den moderne gardshistorien fundert på bredt vitenskapelig grunnlag kombinert med lokalkjennskap»<ref>Randi Bjørkvik i Lokal historie i forskning og kulturarbeid gjennom 200 år, side 106</ref> | :«Som styremedlem i Landslaget, som kursinstruktør og som arkivar hører [Todal] til de fremste av dem som har kjempet fram den moderne gardshistorien fundert på bredt vitenskapelig grunnlag kombinert med lokalkjennskap»<ref>Randi Bjørkvik i Lokal historie i forskning og kulturarbeid gjennom 200 år, side 106</ref> | ||