Skribenter
95 088
redigeringer
Asjkenaziske jødar: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (6 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Synagoge Kurkliai.JPG|[[Lafteverk|Lafta]] asjkenazisk ''sjul'' ([[synagoge]]) i ''Kurkle'' ([[jiddisch]]; litauisk ''Kurkliai'') i [[Litauen]].|Hagen Pelka, 2004}} | <onlyinclude>{{thumb|Synagoge Kurkliai.JPG|[[Lafteverk|Lafta]] asjkenazisk ''sjul'' ([[synagoge]]) i ''Kurkle'' ([[jiddisch]]; litauisk ''Kurkliai'') i [[Litauen]].|Hagen Pelka, 2004}} | ||
'''[[Asjkenaziske jødar]]''' eller '''asjkenazím''', òg kalla ('''høg''')'''tyske jødar''' og '''austjødar''', er den gruppa av [[jødar]] som tradisjonelt har [[jiddisch]] til morsmål og som dei siste kring 1000 åra har heldt til i Sentral- og Aust-Europa. Asjkenazim hadde i nokre kortare periodar innreiserett til Noreg føre 1814, vanligvis med [[leidebrev]]splikt. I [[1851]] fikk asjkenaziske jødar full innreise-, busettings- og arbeidsrett i Noreg. Fleirtalet av dei norske jødane i dag er asjkenaziske. </onlyinclude> | '''[[Asjkenaziske jødar]]''' eller '''asjkenazím''', òg kalla ('''høg''')'''tyske jødar''' og '''austjødar''', er den gruppa av [[jødar]] som tradisjonelt har [[jiddisch]] til morsmål og som dei siste kring 1000 åra tradisjonelt har heldt til i Sentral- og Aust-Europa. Asjkenazim hadde i nokre kortare periodar innreiserett til Noreg føre 1814, vanligvis med [[leidebrev]]splikt. I [[1851]] fikk asjkenaziske jødar full innreise-, busettings- og arbeidsrett i Noreg. Fleirtalet av dei norske jødane i dag er asjkenaziske. </onlyinclude> | ||
== Omgrep == | |||
== Språk == | |||
== Musikk == | |||
== Generell historie == | |||
== Asjkenazim i Skandinavia == | |||
{{thumb|13821 synagogen i Bergstien i Oslo.jpg|[[Synagogen i Bergstien i Oslo]], innvigd i 1919.|Olve Utne}} | |||
Frå [[kristendommen]] vart innført på [[1000-talet]] fram til midten av [[1800-talet]] var asjkenaziske jødar stort sett utelukka frå [[Noreg]] anna enn etter spesiell søknad om [[leidebrev]]. Etter [[Grunnloven|grunnlovsendringa]] i [[1851]] fekk dei asjkenaziske jødane innreise-, bu- og arbeidsrett, og ei moderat innvandring i dei neste tiåra førte til etablering av mosaiske trussamfunn i [[Det mosaiske trossamfund i Oslo|Kristiania]] og [[Det jødiske samfunn i Trondheim|Trondheim]]. Grunnstammen i desse trussamfunna er askenasím — hovudsakleg frå [[Sverige]], [[Danmark]], [[Tyskland]], [[Polen]], [[Estland]], [[Latvia]] og [[Litauen]]. Mindre busetnader av asjkenazim fanst òg i [[Bergen]], [[Kristiansund]], [[Drammen]], [[Narvik]], [[Tromsø]] og andre stader, men dei fleste av desse jødiske samfunna vart meir eller mindre utsletta under [[andre verdskrigen]]. | |||
== Fotnotar == | |||
{{reflist|1}} | |||
== Lenkjer == | |||
== Sjå òg == | == Sjå òg == | ||
* [[portugisarjødar]] | * [[portugisarjødar]] | ||
* [[sefardiske jøder]] | |||
[[ | [[Kategori:jødisk historie og kultur]] | ||
{{f0}} | {{f0}} | ||
{{nn}} | |||