Borsholm skule

Borsholm skule frå 1930 er plassert 60-70 meter frå vegen til Skiveneset i Hyllestad kommune. Det var skule på Borsholm i 35 år, frå 1930 til 1965. Skulen var i si levetid prega av store samfunnsendringar, krig, sentralisering og pedagogisk utvikling.

Skulekrinsen

Borsholm krins oppstod når det i 1929 vart fatta vedtak om å slå saman skulekrinsane Skivenes og Åsmul. Det vart strid mellom kretsane om kvar skulehuset skulle plasserast. På dette tidspunktet var det få vegar mellom gardane og grendene i dei to skulekrinsane. I juli månad i 1929 vart det bestemt at ein skulle finne midtpunktet for dei to skulekrinsane og plassere den nye skulen der. Vegen frå Skivenesvåg i eine enden til den nye bruket på Våge i andre enden var på 6,88 km. Midtpunktet var midt på utmarka for bruka på Borsholm. Her var det to mogelege tomter: ei som låg 70 meter aust for midtpunktet og ei som låg 150 meter mot vest. Åsmul og Skivenes had kvar sin favoritt. Ei ekstra utfordring kom då dei som budde på Hatløyna også ville vere med å bestemme kva som var midtpunktet i krinsen. Alle ønskjer kortast mogeleg veg for ungane sine. Krinsane vart ikkje eininga og måtte til slutt be heradsstyret om å fatte ei avgjerd. Denne saka finn ein i skulestyreprotokollen frå 12. desember 1929.

Frå 1930 til langt ut på 1950-talet var det same lærar som underviste 14 dagar på Borsholm skule og 14 dagar i Storakersund. Læraren tok med seg skulekista og anna utstyr og flytta mellom skulane.

Skulehuset

Skulen vart først bygd på Hatlem og fungerte som skulehus der frå 1907 til 1928. Etter dette vart skulehuset flytta til Borsholm. Skulehuset vart frakta med båt til Borsholm. Kvar planke var merka og skulehuset vart sett opp slik det hadde vore på Hatlem, men med kjellar i tillegg. På skuleplassen vart det også sett opp eit uthus på ca 18 m2. Det var eit nettinggjerde rundt skuletomta.

Huset hadde hovudetasje med skulestove og materialrom, kjellar og roteloft. Grunnflata var på til saman 60 m2. Det var vatn og ein vedkomfyr i kjellaren. I statren brukte ein parafinlamper, men i 1953/54 fekk skulen elektrisitet til lys. Oppvarming var vedfyring heilt til skulen vart lagt ned i 1965.

Skuledagen

Elevane gjekk på skule i to veker og hadde fri i to veker. Kvar dag starta med salmevers og vart avslutta med Fager kveldssol smiler. Det var mykje pugging i skulen på 30-talet og ein vart straffa med skammekrok eller opphald på gangen om ein ikkje kunne leksa. Ein fekk karakterar i alle fag frå første året på skulen. Dette endra seg gradvis over tid. I det lange friminuttet midt på dagen leika borna mellom anna slåball, hauk og due, siste par ut, sprette pinne og slå på ring.

Fram til 1951 var Borsholm skule samla. Frå 1951 til 1961 var han todelt, deretter samla fram til siste skuleåret, 1964/65, då den igjen var todelt. I 1961 vart 4. og 5. skuledag innført, og elevane fekk denne ekstra undervisninga ved Skifjord skule.

Lærarar

Etternamn	Fornamn	Føydd	Skule	Tilsett år	Slutta år	Utdanning frå	Merknad
Øen	Jens		Borsholm skule	1944	1945
Åsmul	Georg		Borsholm skule	1945	1946
Kvammen	Mateus		Borsholm skule	1946	1947
Kvamme	Alvhild		Borsholm skule	1947	1948
Tuland	Anne Lise		Borsholm skule	1948	1949
Bjelkerøy	Didrik		Borsholm skule	1949	1950
Rutle	Odd		Borsholm skule	1950	1951
Lunde	Njål G.		Borsholm skule	1951	1952
Holten	Oddlaug		Borsholm skule	1952	1955
Sørebø	Signy		Borsholm skule	1955	1956
Sørebø	Svanhild		Borsholm skule	1959	1961
Søfteland	Rune		Borsholm skule	1956	1958
Sørebø	Signy		Borsholm skule	1958	1959
Leirpold	Asbjørn		Borsholm skule	1961	1962
Bygnes	Per		Borsholm skule	1962	1963
Tonning	Sigbjørn		Borsholm skule	1963	1964
Bjergene	Kjellaug		Borsholm skule	1964	1965
Ytrefjord	Gjertrud		Borsholm skule	1937	1944
Risnes	S.E.		Borsholm skule	1933	1936		Gunnar Risnes (2012) Borsholm skule 1930-1965, Sogeskrift frå Hyllestad / Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
Øen	Finn		Borsholm skule	1936	1937		Gunnar Risnes (2012) Borsholm skule 1930-1965, Sogeskrift frå Hyllestad / Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Anna bruksområde

Skulehuset fungerte som samlingsstad i krinsen og vart nytta til juletrefestar, misjonsbasarar med meir. Det vart ofte dekka langbord og servert rømmegraut og lefse. På 80-talet var det ikkje lenger skule på Borsholm, men bygningen vart lånt ut til Folkeakademiet som blant anna hadde vevkurs i huset.

Gunnar Risnes kjøpte huset i 1969. Huset har vorte restaurert og gjort om til fritidsbustad.

Foto

• Europeana.eu: Skuleborn i Borsholm skule ca. 1954. Oddlaug Holten var lærar og tok biletet. Her er dei 8 borna oppstilte framfor skulehuset. Skulen vart nedlagd i fyrstninga av 60-åra. Kjelde: Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
• Europeana.eu: Skuleborn i Borsholm skule 1942-1943. Borna i dei eldste klassane hadde handarbeid. Desse jentene har sydd seg rutete kjolar og syntes dei var veldig fine. Då skulen var ferdig, hadde dei avslutning og tok bord og stolar ut for å kose seg. Lærar for både den vanlege skulen og syskulen var Gjertrud Ytrefjord. Guten som er med er Kåre Åsmul, bror til Kristin Åsmul. Kjelde: Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
• Europeana.eu: Gruppe, Borsholm 1952-1953. Borsholm skule på skuletur til Sakrisøyna. Elevane frå denne skulen var på tur til denne øya fleire gonger. Bondekona på øya serverte alltid rømmegraut når dei kom ut dit. Petter Sellevoll var fast skysskar og oftast var foreldre med. Her er borna, lærarinna, foreldre og fastbuande samla. Kjelde: Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
• Europeana.eu: Gruppe, Borsholm 1954-1955. Borsholm skule på skuletur til Ytre Skorpa i Storakersundet. Ei einsleg kvinne, Anna Skorpen, budde der. Ho sit heilt til høgre på biletet og snur seg bort. På sine eldre dagar vart ho folkesky og likte ikkje å bli fotografert. Borna syntes det var fint å kome ut der. Kjelde: Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane

Kjelder

• Per Bygnes (2010) Borsholm skule skuleåret 1962/1963. Sogeskrift frå Hyllestad 2010.
• Gunnar Risnes (2012) Borsholm skule 1930-1965. Sogeskrift frå Hyllestad 2012.
• Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane: Skulestyreprotokollar og skuledagbøker frå Hyllestad kommune.