Dialektordliste frå Austevoll

Dialektordliste fra Austevoll

Dette er en påbegynt ordliste over ord og uttrykk fra Austevoll samlet inn av Johan Tufteland. Han fikk ikke kopmletert den og den trnger en del redigering.

A absolutt - absolutt - sikkert absorbera - ta til seg ablegøye fl.t. - pretter, moro affekt - å bli opphissa adle - adle saman age - ta age,læra folkeskikk agaløysa - utange, urokråke akta seg vel - skikka seg alder - «Da æ alder so gale, ate da ikje æ godt for noke». adlesta - «Han va adlesta framme». adlehanda - allslags adnege - ivrige, annsam ad undas - da gjekk gale agnvand - om fisk som ikkje bit på agnet aksling - på motor, propellaksling. Og på slipestein o. likn. akkedera - diskutera noko akkurat - nøye på eit hår akterut - bak på farty akkord - akkedera avtale agaløysa - uvøra, utan age agn n. - agn på angelen, lokkemat agnhald - mothake på angel * agneste-kjede - flaskekjede aldrast - å bli gammal alebeist - dyr som vert sett på alfareveg - vegen der alle ferdast agjera - gjera seg te[[Kategori:]] alboga - bryta seg fram al m - i furetre, veden innom geita-veden akta seg vel - passa seg almendela - vanleg andlåt - siste andedrag anfall - brå sjukdom anfares - alle saman anføtes - å liggja motsett ans m - omtanke ansla v - driva på med noko atte - han sa ate han sku koma alda f - bølgja, aldena alt og eder - alt saman alra - heilt, det siste året – alra siste alur - svært bråk og spetakkel alder gå vel - «datta kan alder gå vel» all sen dag - heile livet almendela - vanleg alt fort - etter kvart ans m - omtanke alterert adj - forvirra – foransla oppskaka ambolt - ste i smia amla n - masa amper - hissig av seg andakt - bøn, møte andra - da andra andror - å ro mot vinden andøva - halda båten i mèdet angje - ein pigg ank - uro, vera redd ankerspel - til å hiva opp eit anker all si levetid - så lenge ein lever almendele langebrød stomp alelamb - som går ved huset altergjest - den som går til alters alvskot - beintæring ana ana v. - om dyr som trår heimatte. «Det anar heim.» andast v - å døy anlegg n - verksemd, ta sikte, gode evner ap n - ha nokon til narr, driva ap med, apast med nokon anfares - å ta alt med, ikkje springa forbi noko angjelast - krangla andpusten - oppjaga andedrag anker - også vasstønne eller vinanker àn kom seg te manns vart rik anmars - kjem, er ventande an-negle - skin ovom neglene ansla v - driva på - - antrast - kjeklast ans - omsut for noko andsloppen - etter hardt sprang àn vart heta tå da - fekk meir enn nok àn va´kje tye - arg, sinna apa ette - herma armo - fattigdom asjelæ - underleg arvasvakhet - spedalsk sjuke apa seg - fara med fjas armakrekjen - i albogen arta seg - te seg arbei - arbeid asa på - maksla assagai - monstrum asma - sjukdom atterbera f - bakevja asver - uver as - mas arbeidsvelde - reiskapar arbeia i ein - gå i tankar arbeia seg fram - bli noko arm - fattig armaskap - fattigdom «asketapp» - ein frå Askøy asjelæ - nokså mykje assistanse - hjelp, støtte attehalde - atterhald «Når vesalmann får velder æ da ikkje attehelde.» att og fram - «att og fram æ lika langt» auka - veksa «han auka på mæ venden» ausa n ausa båten med auskjær. Da ausa ned – rigne svært* ausfat - i båten til å kasta ut austeren med avbrot - stans – avbrot i arbeidet avendsauga - avundsykja aventas - hyggeleg å arbeida med noko attehelde n - atterhald «Dar va korkje vet elde attehelde.» atteknappa - utan ord, tagal attlagd - gløymd attom - bakom attslegen - slo botn i tønna attåt - tillegg att på kjøpet - hos handelsmann attelega - attlagd åker attersett - om båt som har last bak attevenda - når noko ikkje kan gjerast godt att, e da ikkje attevenda med da atti - baki, båten, i bakskuten attimødle - innimellom attelete - klinka til å stengja – lata att dør med attpåsleng - barn etter dei andre attepålur - liten blund til slutt på natta attlengjes - falla attover attpåsnakk - koma med ord etterpå attra seg - dra seg attende att å bak - Gygra sleit kjettingen, og raus att og bak så det syner* augnekast - sjå snøgt til sides augnamål - ta mål etter synet aula - kry fram aurgolv - golv av tein og sand i eldhus auskjær - ausfat i båt til å ausa med austlandsplint - tater frå austlandet auster - vatn i båt, som må ausast ut avdagseld - kveldsrode avdrift - farty som driv under seglas avdanka - sliten, for gammal avferd - restar av døde dyr i marka avferd - også om ein som er andast augna n - å sjå, kunne ikkje augna da, så fort gjekk da avdaga - om kvelden avdrått - avling avdag - kveldstund aventas - vera oppteken med noko avhenda - skilja seg men noko, selja det avleggs - avleagt, utslite avhodna - klypa hodna av unge kyr aventas - å ha tolmod med noko, ta seg av det avhol - avsides stad avleies - gå seg vilt avkrok - avsides avla v - få noko t.d. fisk «Han avla ikkje rått!» avliden - om ein død avloa - ta livet av dyr avskapleg - usjåeleg avskræmd - frå sans og samling avveg - galen lei avåt - grønlus som et opp død fisk på garnet avslappa - utkvild avfidna seg - finna seg i det, gje seg på det avtala n - verta samd om

B

babla - badnaprat, babl badnalæ - barnsleg bakdør - dør på baksida bakstekone - bakstedeia baksa v - hardt strev bakskut m - akter i båten baksnakk - snakka stygt om nokon badn -badne - bodn badnarævæ - «kveldsklåren er som badnarævæ, held seg ikkje lengje» vadnatale - «når badnatale vekse, vert ein også meir tjukkøyrde!» band n - hatleband til stavakjerald og teiner bansdakrakk - til å smia band på bandalaust - om kjerald som vantar band bandasmiing - å laga band, fire band i ei kringle og 10 kringler i ein bunt. Bunt er 40 band. bar m - kant t.d. på rommakolla. «Eta frå bar`n!» bakke m - - tallerk på farty. Dei skal «bakka opp maten,»heitte det baklengs - attra seg bakehus - eldhuset der dei bakte bakedag og snakedag «Etter ein bakedag kjem det gjedna ein snakedag.» bakevja - motstraum, seglfarty låg i bakevja, og fekk ekkje fart, om det ikkje kom litt vind baklest - last for langt akteropver bakstebord - til å baka på bakste-fløy - nytta til å venda flatbrødet med under bakinga * baktofte - tofte bakerst i båten, framtofte eller segltofte framme bal n - strev – møda bala v - tungt arbeid baldra v - snakka tull balesamt - mødesamt balstyren - ustyrleg unge ballast - stein eller sand i seglfarty, for å gjera dei stødige for segl balje m - stamp av tre – og nytta i sildebåt banjer m - rom i større farty mellom lugar og lasterom ballade m - bråk, ståk, spetakkel bandajadn n - tønneband av jadn, som dei nagla saman og banka rek, så det passa til tønna bar fort i veg - dei kom seg fort fram. «Det ber fort i veg med dei.» barkebrødåret - hungersåret 1913 beig m - sjukdom, overferd, magesykja beinhardt - noko svært vanskeleg bera hardt i veg - busa på, ta det alvorleg bleiefall - dei som gjekk til alters og låg saman kring altarringen blåe m - ei mengd med sild i sjøen t.d. blåster m - uro, ståk. «Han skapte blåster kring seg.» brik f - kant låvebrika brot n - - boabrot, brot på god folkeskikk, t.d. bandastokk m - stokkane i tverrveggene i ei gammaldags tømre

P padle - flate, ein gard har åkeren «Gardspadlen» padnestein - gamle hollandske padner til taktekking paff - han vart pass, mållaus, slyen pakkenellik m - liten fin pakke pant - settja noko i pant par n - to saman passande - høveleg pale - småsei, ca 1 kg palesei - 2-3 kg pal - roleg .»Han sat pal og venta.» paligs - å ta te palings og springa pfifta f - ei fløyte, han sette i å pfifta pakk - om fantar, dei vart kalla fantapakk parera v - å avverja partnar m - medspelar passa n - ta vare på, ta mål av klede, ta seg i vare «du må passa pengar - av pecus, pecuniær, myntar pengeknipa - pengelens passa seg - ta seg i vare parfolk n - ektefolk passa smogo - nytta godt høve,t.d. med turrhøyet palings - ta til palings, springa fort prøvelse - påkjenning passa - ta vare på, ta mål av klede «Du må bere passa deg.» passa på - ta vare på lite barn pfifta f - lita fløyte parafin - lampeolja parafinlampe - lampe som brenner med parafin(olje) passeleg - høveleg pause - pause i arbeie, kvilestune «pust i bakken» pal - roleg «Han sat pal og venta.» parfolk - mann og kone, ektefolk pargas n - alt ein har med seg på reis pass n - sjøpass, grenseboarbevis pass - passeleg – «da va nett te pass åt han» passa smøgo - nytta da retta høve, medan veret var stilt «passa seg» - ta vare på seg pel - rommål ¼ potte =0,242 l penibel - pinleg, plagsomt patina - gamalt preg paure - kjelenamn på verlamb peika - visa til, peika på peisa på - hanga hart i me eit arbeid pela n - skunda seg «Sjå å pela deg vekk!» pempa - drikka mykje. «Han sat der berre og pempa i seg.» pengegras n - plante «engkall» penn m - kvassenden av hummaren – framme penna - smeden «penna ut» jarnest som var for smalt pennefrø - om ein som var skrivekyndig pepling - vesalmann pera - berre pirka borti – vera vand, peren på maten om eit «perevette.» pers - han måtte endeleg til pers persok - 29.juni «Petersmesse» per varmstein - 22.febr. Peterstol-dagen pesa - å vera svært anpusten pest - pest -basillen vart oppdaga 1894. Byllepest Svartedauden, lungepest peis - t.d. «kolapeis», svart flekk i ansiktet penibel - pinleg, plagsom, vanskeleg situasjon padda - flat stein som kvernkallen står på parera - avverja parsell - stykke av gardsbruk perelæ adj - elendig, knaskje, vesalt peren - å vera peren på maten, vand, kresen perlesaum m - laga av glasperler i ymse fargar t.d. på bringeklut pet m - liten stav peta v - å flytta seg fort, småspringa petla v - plukka noko opp piggtråd m - nytta i gjerde pikhuva - strikka huve med spiss pikka f - lita hakke pikkande - liten, han var pikkande liten piken m - ytste enden av seglgaffelen, der var også pikfallet pilt m - liten gutunge pille m - medisin pinclus - gniar pidning m - små steinfliser og kilar sette inn i ein steinmur piggsett m - steinhammar, nytta ved muring. Sette piggen mot steinkant, og slo på med feisel eller slegge pilk m - gamal pilk, støypt av bly og med to anglar i utretta svenskepilk kom i 40 åra * pikk n - illhug «Han bar på eit pikk til naboen.» pinerenna - å lata det renna svært seint pinnaur m - hardpakka småstein nede i jorda pilsbukse f - bukse med trangt «ifar» smale bein point m - eit rommål 0,568 liter pioner m - føregangsmann pipe n - stor tønne 465 liter tok to oksehoder eller 3 amer pipe f - vak på line, truleg skotsk, kom rekande over havet pipe f - tobakkspipe av krit, tre eller merskum pina v - spara, vera prakkjen pinalæ adj - sparsam pinnfast - urikkeleg pirka v - tepa litt borti noko, å terga nokon piskri n - skrømt, noko overnaturleg pistra v - veikt mæle pjank n - pargas ein skal ha med seg pjarr n - inkjevetta plagg n - «handaplagg» som konene la over skautet når det regna. Lite klede. «Ho hadde ikkje skjikkelæ plagg å ha på seg». plank m - treplank, vel 2 toms tjukn og 8-10 toms breidde. Pløgd plank til hustømra. Ca 1910 3 toms furuplank med to pløyingar plenta f - solid tau som støttar av not, plentekagge pla v - «me pla alltid gjera da på dedna måten» plaga f - noko vondt, ei landeplage plan m - regel, byggjeplan, planløysing planta n - settja ut nye planter plassfolk - husmannsfolk som hadde eit lite plass plassmann m - husmann plaster n - plasterlapp på eit sår t.d. plate n - ei dyne på senga platting m - sementplate og kledning for seg på bomløfte* og kalla lusaplatting plombe f - tetta hol i ei vond tann plukka poteter - petla opp potetene frå åkeren plundra v - kava og maksla keiveleg med eit arbeid pløya - «pløya åker» pløya bord eller plank, laga «rift» i planken og «fjør» som skal passa inn i «rifta». pløyingshøvel - den kan «atellast» og laga pløyingar i plank eller bord porla f - liten motorsykkel potetesø n - vatn dei koka potetene i, «eg bryr meg ikkje meir om kaffien enn om potetesøet» -mann i 1800-åra prakkarskap m - pineskap, gjerrig,»nei dei folkje e alti so fudle i prakkars pratløysa f - ho hadde alti møkje å tafla om og var laus på munntyet prikkfri - utan noko lyte prikkervera v - å gjera noko, dei måtte prikkevera den ferske fisken* prat f - snakk, ein pratmaker for med mykje snakk og vas primus - tyder «den første» kokeapparat i heim og farty før elektrisiteten kom i 1950 prisonen en - 1810 – 14 fengsel i gamle engelske krigsskip under krigen med England, eit var «Errisistible» i Temsen pryl - juling, deng, overhaling prins f - ei skreppe til å bera på ryggen pukkstein - nytta i vegarbeid pundar m - gamal vekt av tre, vog 24 merker eller 6 kg punga v - han måtte punga ut, betala skuld pur - reinhekla, «å halda ein for pure narr» purra v - minna om, «basen purra oss ut kl. 5 om morgonen» pusla v - små – arbeid pusling m - vesalkryp putl n - småarbeid, småborna putla seg og leika fint saman putlo - muslukka «da gjekk opp i putlo for oss» prøva v - freista, prøva skeisene prøve m - den første prøven prius f - ei skreppe t.d. av skinn putleskjeling m - litt pengar ein har til overs, til å putla seg med pynt n - stas, «ei vene jente treng ingen pynt» på-akta - vørd, akta høgt, lagd merke til pågåande - djerv, ein som held seg frampå, drivande gut på loana - boren på hendene, har alltid hatt det sutalaust pøs m - trebøtte, helst nytta i farty pøyk m - gutladd pysja n - kviskra, snakka lågt, hemmeleg pytt m - liten vassdam pøyla f - søledam pæsa v - å driva det for hardt – blio anpusten på ein kant - litt drukken, på ein snur