Elias Blix: Forskjell mellom sideversjoner

← Forrige endring

Elias Blix (vis kilde)

Sideversjonen fra 4. mar. 2024 kl. 14:39

745 byte lagt til , 4 mars

m

Robot: Endrer mal: Thumb høyre

Chris Nyborg (botkonto) (Cnyborgbot)

Roboter, Administratorer

276 671

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
 <onlyinclude>{{thumb|Elias Blix.jpg|Elias Blix}}
-'''[[Elias Blix]]''' (fødd [[24. februar]] [[1836]], død [[1902]]) var forfattar, professor, lærar, [[målmann]] og politikar. Han blei fødd på [[Våg i Gildeskål|Våg]] i [[Gildeskål]] i [[Salten]] i [[Nordland]] den [[24. februar]] [[1836]] og døydde i heimen sin i Kristiania ([[Oslo]]) den [[17. januar]] [[1902]]. </onlyinclude> Han blei gravlagt på [[Vår Frelsers Gravlund]] i Kristiania.
+'''[[Elias Blix]]''' (fødd [[24. februar]] [[1836]] i [[Gildeskål kommune|Gildeskål]], død 17. januar [[1902]] i [[Kristiania]]) var forfattar, professor, lærar, [[målmann]] og politikar. Han vert særleg hugsa som salmediktar, og som omsetjar av Bibelen til [[landsmål]]. </onlyinclude>
-* I [[1862]] var Blix med på å stifte «[[Den nordlandske Forening]]» og var første formannen i organisasjonen.
+==Slekt og familie ==
-* Han tok teologisk embetseksamen i [[1866]].
+Han var son av småbrukar og fiskar Peder Christophersen (1804–1839) og Margrethe Christophersdotter (1808–1857). Namnet Blix er eit døypenamn som Elias fekk etter ein etter onkel som nyleg hadde døydd. Elias tok altså seinare dette til etternavn.
-* I [[1868]] var han med på å stifte «[[Det norske Samlaget]]», som fekk til oppgåve å gje ut nynorske skrifter.
-* Professor i teologi [[1878]].
-* Statsråd i [[Kyrkjedepartementet]] frå [[26. juni]] [[1884]] til [[23. februar]] [[1888]]. Som statsråd greidde han å få oppretta eit professorat i norsk folkemål ved universitetet. I [[1885]] gjorde [[Stortinget]] vedtak om at [[landsmål]]et skulle vere jamstilt med [[riksmål]]et, det såkalla [[Jamstellingsvedtaket]]. Som politikar representerte Blix partiet [[Venstre]].
-<onlyinclude>Blix oppdaga [[landsmål]]et då han gjekk på lærarskole i [[Tromsø]] i [[1850-åra]]. Han tok kontakt med målrørsla då han kom til [[Kristiania]] og blei knytt til [[Aasmund Olavsson Vinje]] og [[vekeblad]]et ''[[Dølen]]''. Han besøkte Gildeskål sommaren [[1866]] og bad om løyve til å preike i [[Gildeskål gamle kyrkje|Gildeskålkyrkja]], men på grunn av Blix sitt arbeid som målmann ville ikkje soknepresten gje løyve. </onlyinclude> Blix hadde nettopp tatt [[teologisk embetseksamen]]. Hendinga i Gildeskål blir sagt å vere grunnen til at han ikkje blei prest og at han aldri kom tilbake til Gildeskål.
+I 1871 gifta Blix  seg med Emma Alvilde Marie Hansen (fødd 20. april 1849, død 16. juli 1927). Ho var dotter av snekkarmeister Hans Mathias Hansen og Marie Saxen.
-Blix var med på arbeidet med å omsette [[Bibelen]] og [[Luthers litle katekisme]] til [[landsmål]]. Elias Blix blir rekna som ein stor salmediktar. Han har skrive meir enn 200 salmar. Det var først i [[1892]] at det blei lov å synge [[Nokre Salmar|salmane hans]] i kyrkja. I ''[[Norsk Salmebok]]'' er det tatt med 71 salmar av Blix.
+==Liv og virke==
+Blix var fødd og oppvaksen i folkelege kår i eit bygdemiljø prega av jordbruk og fiske, på garden Volden i Våg på [[Sandhornøya]] i Gildeskål.
-Blant hans mest kjende salmar er «No Livnar det i Lundar» og fedrelandssalmen «Gud signe vårt dyre fedreland», den første tonsatt av [[Ludvig Mathias Lindeman]].
+I 1862 var Blix med på å stifte «[[Den nordlandske Forening]]» og var første formannen i organisasjonen.
-== Ettermæle ==
+Han tok teologisk embetseksamen i 1866.
-{{thumb høyre|Elias Blix gravminne.JPG|Elias Blix er gravlagt på [[Vår Frelsers gravlund]] i Oslo.  |[[Bruker:Stigrp|Stig Rune Pedersen]] (2015)}}
+<onlyinclude>Blix oppdaga [[landsmål]]et då han gjekk på lærarskole i [[Tromsø]] i 1850-åra. Han tok kontakt med målrørsla då han kom til [[Kristiania]] og blei knytt til [[Aasmund Olavsson Vinje]] og [[vekeblad]]et ''[[Dølen]]''. Han besøkte Gildeskål sommaren [[1866]] og bad om løyve til å preike i [[Gildeskål gamle kyrkje|Gildeskålkyrkja]], men på grunn av Blix sitt arbeid som målmann ville ikkje soknepresten gje løyve.  Blix hadde nettopp tatt [[teologisk embetseksamen]]. Hendinga i Gildeskål blir sagt å vere grunnen til at han ikkje blei prest og at han aldri kom tilbake til Gildeskål. I 1868 var han med på å stifte «[[Det norske Samlaget]]», som fekk til oppgåve å gje ut nynorske skrifter.</onlyinclude>
+I 1878 vart han professor i teologi ved [[Det Kgl. Frederiks Universitet]].
+Blix var statsråd i [[Kyrkjedepartementet]] frå 26. juni 1884 til 23. februar 1888. Som statsråd greidde han å få oppretta eit professorat i norsk folkemål ved universitetet. I 1885 gjorde [[Stortinget]] vedtak om at [[landsmål]]et skulle vere jamstilt med [[riksmål]]et, det såkalla [[jamstellingsvedtaket]]. Som politikar representerte Blix [[Venstre]].
+<onlyinclude>Blix var med på arbeidet med å omsette [[Bibelen]] og [[Luthers litle katekisme]] til landsmål. Elias Blix blir rekna som ein stor salmediktar. Han har skrive meir enn 200 salmar. Det var først i 1892 at [[Nokre Salmar|salmane hans]] vart godkjende for bruk i kyrkja. I ''[[Norsk Salmebok]]'' er det tatt med 71 salmar av Blix. Blant hans mest kjende salmar er «No Livnar det i Lundar» og fedrelandssalmen «Gud signe vårt dyre fedreland», den første tonsett av [[Ludvig Mathias Lindeman]].</onlyinclude>
+Han  døydde i heimen sin i [[Briskebyveien (Oslo)|Briskebyveien]] 11.
+==Ettermæle ==
+{{Thumb|Elias Blix gravminne.JPG|Elias Blix er gravlagt på [[Vår Frelsers gravlund]] i Oslo.  |[[Bruker:Stigrp|Stig Rune Pedersen]] (2015)}}
 Aftenposten refererte i aftenutgåva si den 21. januar 1902 frå minnetala til stortingspresident [[Edvard Liljedahl]] over Blix i Stortinget same dag, som stortingsrepresentantane tradisjonen tru påhøyrde ståande (utdrag):
@@ Linje 23: / Linje 33: @@
 Elias Blix er gravlagd på [[Vår Frelsers gravlund]] i Oslo. Gravminnet er ein høg bautastein med Blix sitt portrettrelieff i bronse.
-Fleire veger og gater i landet har namn etter Elias Blix, til dømes i Oslo, der [[Elias Blix' gate (Oslo)|Elias Blix' gate]] på Ila vart namngjeven i 1934.
+Fleire veger og gater i landet har namn etter Elias Blix, til dømes i Oslo, der [[Elias Blix' gate (Oslo)|Elias Blix' gate]] på Ila vart namngjeven i 1934. Også i [[Harstad]] finner vi ham igjen; i [[Professor Blix' gate (Harstad)|Professor Blix' gate]].
 ==Kjelder==
-* [http://nn.wikipedia.org/wiki/Elias_Blix «Elias Blix»] på [[Nynorsk Wikipedia]]
+*{{WP-lenke|Elias Blix|nn}}.
-* Bolling, Reidar: [http://www.saltenmuseum.no/artikler/blix.htm «Elias Blix»] på [[Salten Museum]] sin nettstad
+*Bolling, Reidar: [http://www.saltenmuseum.no/artikler/blix.htm «Elias Blix»] på [[Salten Museum]] sin nettstad
-* {{hbr1-1|pf01052055053830|Elias Blix}}.
+*Bull, Tove: artikkel om Blix i [https://nbl.snl.no/Elias_Blix ''Norsk biografisk leksikon'', digital utgåve.]
+*{{hbr1-1|pf01052055053830|Elias Blix}}.
-== Lenkjer ==
+==Lenkjer==
+*[http://www.eliasblix.no/]
 *[http://blixblog.blogspot.com/ Weblogg om forsking på Blix]
 *[http://www.nb.no/nbsok/search?action=search&mediatype=b%C3%B8ker&format=Digitalt%20tilgjengelig&searchString=creator:blix,elias Digitaliserte bøker av Blix] på Nasjonalbiblioteket
-{{Wikipedia|nn|Elias Blix}}
 {{F1}}
 {{DEFAULTSORT:Blix, Elias}}
 [[Kategori:Statsråder]]
-[[kategori:Diktere]]
+[[Kategori:Diktere]]
-[[kategori:Forfattere]]
+[[Kategori:Forfattere]]
-[[kategori:venstrepolitikere]]
+[[Kategori:Venstrepolitikere]]
-[[kategori:Personer]]
+[[Kategori:Personer]]
 [[Kategori:Gildeskål kommune]]
-[[kategori:fødsler i 1836]]
+[[Kategori:Fødsler i 1836]]
-[[kategori:dødsfall i 1902]]
+[[Kategori:Dødsfall i 1902]]
-[[Kategori:målfolk]]
+[[Kategori:Målfolk]]
 [[Kategori:Oslo kommune]]
 {{nn}}