Frederik Schmidt: Forskjell mellom sideversjoner

Frederik Schmidt (vis kilde)

Sideversjonen fra 10. mar. 2014 kl. 17:46

1 465 byte lagt til , 10. mar. 2014

ingen redigeringsforklaring

Hans P. Hosar

Veiledere, Administratorer

9 136

redigeringer

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
-{{Under arbeid}}
 {{thumb høyre|Schmidt, Fr (1771-1840) farge.jpg|Frederik Schmidt. Maleri av [[C.P.Meidell]], 1860.|}}'''[[Frederik Schmidt]]''' (fødd i Asminderød på Sjælland [[27. mai]] [[1771]], død [[16. februar]] [[1840]] i Himmelev, også på Sjælland), var teolog, forfattar, [[eidsvollsmann]] og [[stortingsmann]]. Han var oppvaksen i Noreg, og verka mellom anna som sokneprest på [[Eiker]] i drygt tjue år før han flytta til Danmark, der han også var fødd og hadde studert. Han var sterkt knytta til Danmark og den danske embetsmannskulturen, høgkulturelt interessert, rasjonalistisk orientert og litterært aktiv. Alt dette let seg tidstypisk godt sameine med ein romantisk inspirert Noregs-patriotisme. Han var sterkt oppteken av allmugens kulturelle og materielle framgang, og politisk sett var han ein nasjonaldemokratisk innstilt folkets ven.
@@ Linje 12: / Linje 11: @@
 Frederik Schmidt fekk privatundervisning i heimen, derunder i musikk, fram til 14-årsalderen. Da byrja i øvste klassen på [[Christiania Katedralskole]], og vart student i 1787. Han tok [[anneneksamen]] ved universitetet i København i året etter, og drog så heim att og las til fagstudiet teologi der. I 1790 var han attende i København og tok embetseksamen hausten 1791.
-Allereie i juni 1792 fekk han prestestilling ved [[Christiania Tukthus|Tukthuset i Christiania]]. Frå 1797 til 1820 var han sokneprest i Eiker, og frå 1808 også prost i [[Kongsberg prosti]]. Han søkte og fekk avskil frå kallet i Eiker for å flytte til Danmark. Han heldt avskilspreika si i bygda den 24. september 1820. Da hadde han fått nytt prestekall i Danmark, som sokneprest til Himmelev og Roskilde adelege jomfrukloster. Frå 1822 til 1832 var han dessutan styrar ved stiftsbiblioteket i Roskilde.
+Allereie i juni 1792 fekk han prestestilling ved [[Christiania Tukthus|Tukthuset i Christiania]]. Frå 1797 til 1820 var han sokneprest i Eiker, og frå 1808 også prost i [[Kongsberg prosti]]. Han søkte og fekk avskil frå kallet i Eiker for å flytte til Danmark. At han flytta frå Noreg har vore forklart ved at han var vonbroten over unionen med Sverige, men Koht er også inne på at det kan ha spela inn at han ikkje fekk bispembetet i Bergen som han søkte om i 1817.
+Han heldt avskilspreika si i Eiker den 24. september 1820. Da hadde han fått nytt prestekall i Danmark, som sokneprest til Himmelev og Roskilde adelege jomfrukloster. Frå 1822 til 1832 var han dessutan styrar ved stiftsbiblioteket i Roskilde.
 I 1826 tok han teologisk doktorgrad ved Universitetet i København på ei avhandling om paulisianarane, ei kjettersk kristen sekt i det bysantinske riket frå 600- til 900-talet.
@@ Linje 26: / Linje 27: @@
 == 1814 ==
-I Riksforsamlinga på Eidsvoll var Schmidt blant dei mest overtydde [[Sjølvstendepartiet|sjølvstendemennene]], og Halvdan Koht omtalar han som ein av «de mest demokratiske». Han hadde frå før vore mot at Christian Frederik skulle ta i mot den norske trona i kraft av arveretten. Schmidt tala ivrig mot adelskap, rang og titlar. Han ville ha eit eittkammersystem i Stortinget, men da dette ikkje fekk fleirtal, fremja han det forslaget som vart vedteke, at når Odelstinget og Lagtinget tok ulike standpunkt, skulle saka avgjerast med 2/3 fleirtal i samla storting. Frederik Schmidt var medlem i [[Konstitusjonskomiteen]], dvs. det utvalet som utforma grunnsetningane for Grunnlova.
+I Riksforsamlinga på Eidsvoll var Schmidt blant dei mest overtydde [[Sjølvstendepartiet|sjølvstendemennene]], og Halvdan Koht omtalar han som ein av dei «mest demokratiske». Han hadde heilt frå fyrst av vore mot at [[Christian Frederik]] skulle ta i mot den norske trona i kraft av arveretten. Schmidt tala ivrig mot adelskap, rang og titlar. Han ville ha eit eittkammersystem i Stortinget, men da dette ikkje fekk fleirtal, fremja han det forslaget som vart vedteke, at når Odelstinget og Lagtinget tok ulike standpunkt, skulle saka avgjerast med 2/3 fleirtal i samla storting. Frederik Schmidt var medlem i [[Konstitusjonskomiteen]], dvs. det utvalet som utforma grunnsetningane for Grunnlova.
+Frederik Scmidt vart også vald til [[omframstortinget]] på hausten 1814. Han markerte seg der som ein sterk talsmann for at grunnlova og det nasjonale sjølvstendet skulle stå så sterkt som råd var i den da uungåelege unionen med Sverige.
+== Dikting og faglitterært forfattarskap ==
+Schmidt var kjend som diktar, mest leilighetsdikting og i den lettare sjanger. I samband med Riksforsamlinga på Eidsvoll har han vore omtala som «selvstendighetspoeten». To gonger fekk han utgjeve sine dikt i samling, i 1811 (København) og i 1835 (Roskilde).
+Ei rekkje preiker og taler vart fekk han trykt dels i tidsskrift, dels som småskrift. Det var gjerne til bestemte høve og føremål, som for eksempel «Prædiken paa Allehelgensdag 1807. Indtægten anvendes til Understøttelse for de udkommanderede Norske Tropper».
+Medan han var tukthusprest i Christiania redigerte Schmidt i to år (1795-1797) tidsskriftet [[Hermoder]], som hadde eit blanda skjønnlitterært og faglitterært innhald.
-== Dikting og faglitterært forfattarskap ==
+Det er kjent at han samla materiale til Christianias historie, men om dette vart utgjeve, har det i alle høve ikkje kome med i den detaljerte bibliografien i Halvorsens forfatterleksikon.
-== Bibliografi ==
+Han vart også kjend for sine omsetjingar av klassiske diktarar - Ovid, Tasso, Dante og Petrarca m.fl.
 == Kjelder og litteratur ==
 *Bjarnar, Ove: ''Elvekulturen. Eikers historie bd. III.'' Øvre og Nedre Eiker kommunar 1994.
+*Halvorsnes forfatterleksikon
 *Koht, Halvdan: Artikkel om Schmidt i ''Norsk biografisk leksikon'' (1954)