Friskular i Gausdal: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Johannes Skar 1864.png|Johannes Skar, som dreiv den fyrste friskulen i Gausdal.|1864 (''Frå Maal og Minne 1914'')}}

'''[[Friskular i Gausdal|Friskulane i Gausdal]]''' var private barneskular drivne i [[folkehøgskolar|folkehøgskulens]] ånd, jf. [[Friskolar|utdjupande artikkel om friskulane]]. Det var tre slike i Gausdal. Den fyrste var driven av [[Johannes Skar]] i dei to skuleåra 1871-1873. Den andre var [[Olav Åsmundstad]] sin skule som heldt på frå 1873 til 1891 med eit par avbrot. Det var direkte kontinuitet mellom Skars og Åsmundstads skular. Til desse kom den friskulen som [[Ivar Blekastad]] dreiv i tjueårsbolken 1875-1895. Alle dei tre lærararane hadde gått på folkehøgskulen til Christopher Bruun i Sel, og friskulane vart drivne etter prinsipp sterkt påverka av [[grundtvigianisme|grundtvigianismen]] og Bruuns idear. Det var dessutan eit tett hopehav mellom dei tre friskulelærarane og Bruuns folkehøgskule i same bygda.</onlyinclude>

Skar var den fyrste som starta friskule etter at ideen om slike skular vart oppglødd lansert på Sel. Etter eit studieopphald ved [[Askov]] i Danmark sommaren 1871 starta Skar opp med friskulen i Gausdal i november det same året. Truleg var Christopher Bruun og bonden [[Per Bø]] sterkt medverkande til initiativet. Det var 10 born ved skulen det fyrste året, frå gardane Skard (Øyer), Bø og Borge, og dessutan ungane til [[Kristofer Janson]]. Skulen heldt etter alt å dømme hus på Kristofer og Drude Jansons stad [[Solbakken]] rett nedanfor [[Aulestad]]. Hovudfaga ved skulen var historie, kristendom og norsk. «Me hadde Bibelsoga og Noregssoga til kvar dag, islandssoge og norrøn gudelære, forutan  dei vanlege skulefaga - og mykje song, og dei eldste hadde gamelnorsk um eftan», minnes ein som var elev hjå Skar.<ref>Sitert frå Haugen, R. 1980 side 48.</ref> Skar la vekt på at elevane skulle lære dei vanlege skulefaga. Skilnaden frå den offentlege allmugeskulen viste seg fyrst og fremst i vekta som vart lagt på munnleg formidling og fråveret av pugg.