Gabriel Lund (1773–1832): Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{Thumb|Lund, Gabriel eldre.jpg|Gabriel Lund. Kunstnar ukjend.}}'''[[Gabriel Lund (1773–1832)|Gabriel Jochumsen Lund]]'''<ref name=nbl>[https://nbl.snl.no/Jochum_Lund Jochum Lund] i [[Norsk biografisk leksikon]]</ref> (fødd i [[Farsund]] 4. oktober 1773, død i [[Trondheim]] 2. november 1832) var forretningsmann, konsul og postmeister, [[eidsvollsmann]] og stortingsmann, og hadde også teologiske studiar bak seg i ungdomen. Han tilhøyrde eit dominerande forretningsdynasti i fødebyen, og Gabriel Lund sjølv var den fyrste som budde i den kjende patrisiarbustaden [[Husan]].</onlyinclude>

{{Thumb|Lund, Gabriel ungdom.jpg|Gabriel Lund i studietida, visstnok frå opphaldet i Frankrike 1795. Kunstnar ukjend.}}Gabriel tok studenteksamen 1792 etter å ha gått latinskulen på [[Kongsberg]]. Schnitler (1914) og Koht (1938) opplyser at Lund tok teologisk embetseksamen i København i 1795. I den nyare byhistoria er det derimot framhalde at han aldri avslutta studiane i København. I København vart han iallfall studiekamerat og ven med [[Jacob Aall]], som tilhøyrde det same sosiale sjiktet og den same landsdelen som Lund, og som jo vart ein frontfigur på Eidsvoll 1814. Etter studietida i København hadde Lund fleire opphald i utlandet, i revolusjonens Frankrike, i Skottland, England og Italia. På folketeljingstidspunktet 1801 budde Gabriel saman med foreldra og broren Ebbe i Farsund. Gabriel er der framleis titulert «studiosus», medan broren har rokke å ta handelsborgarskap.

Lund var 1. delegerte frå [[Lister amt]] til Riksforsamlinga på Eidsvoll. Sosialt tilhøyrde han storborgarskapet eller patrisiatet, dvs. dei storkjøpmennene, bruks- og godseigarane som dreiv si verksemd i ly av det gamle samfunns privilegielovgjeving. Representantane frå Lister amt utgjorde tilsaman ein fin illustrasjon av dei sosiale hovudgruppene som Riksforsamlinga gjerne blir inndelt i. [[Teis Jacob Torkildsson Lundegaard|Theis Lundegaard]]d var storbonde og forretningsdrivande med økonomiske interesser stikk i strid med privilegiesamfunnets næringslovgjeving og altså med Lund-familiens private interesser. [[Jens Erichstrup]] var fut på Lista og representerte såleis den sivile embetsstanden som kunne heve seg over dei økonomiske interessemotsetnadene mellom storborgarskap, småborgarskap og bønder. Tek vi med den representanten for Vesterlenske infanteriregiment, som også hadde budd i Farsund og var Lunds svoger [[Just Henrik Ely]], får vi jamvel den høgare militære stand med i biletet. Det same biletet blir nær komplett om vi tøyer geografien litt og tek med [[Even Thorsen (1778–1867)|Even Thorsen]] frå [[Dypvåg]] (nå [[Arendal kommune]]), husmannsgut og småbrukar, sjømann og matros.

Denne sosialgruppa som Gabriel Lund tilhøyrde, utgjorde kjernen i [[Unionspartiet]] i Riksforsamlinga. Lund skilde moglegvis lag med standsfellene politisk. Iallfall meiner Koht meiner at han «efterhånden» slutta seg til [[Sjølvstendepartiet]]. Han var medlem i finanskomiteen. Han markerte seg elles ikkje i debattane bortsett frå i vernepliktdebatten, der han liksom venen Jacob Aall gjekk mot allmenn verneplikt. Det høver godt med standsinteressene til det gamle samfunns privilegerte borgarskap, som jo både Aall og Lund sjølve tilhøyrde, og som elles utgjorde kjernen i Unionspartiet. Men vi kjenner ikkje til korleis Lund røysta i spørsmåla om næringsfridom, adelsprivileg osv, altså dei spørsmåla som sette det gamle standssamfunnet under debatt.

[[Kategori:Handelsfolk]]