Gerson Karpol: Forskjell mellom sideversjoner

'''[[Gerson Karpol]]''' (f. [[27. januar]] [[1865]] i noverande [[Litauen]]; d. 1947), òg skrive ''Gerson Karpel'', ''G. Karpohl'' og ''Gernos Karpol'', var ein [[Litauen|litauisk]]-fødd, [[jødedom|jødisk]] handelsmann og gardbrukar som kom til [[Norge]] i [[1890-åra]] og er nemnt i [[Den israelitiske menighed]]s protokoll i [[1897]]. Under anleggstida til [[Raumabanen]] frå 1913 av dreiv Gerson ein butikk i [[Verma]] øvst i [[Romsdalen]]. Frå [[1918]] til [[andre verdskrigen]] dreiv han og familien eit gardsbruk på [[Harpefoss]] i [[Sør-Fron kommune]] i [[Gudbrandsdalen]]. Gerson og kona Jette overlevde krigen, men alle dei tre borna deira vart deporterte og drepne av nazistane vinteren 1942/43. Gerson og Jette døydde i 1947 og vart gravlagde på [[Helsfyr gravlund]] i [[Oslo kommune|Oslo]]. </onlyinclude>

Gerson Karpol vart fødd den [[27. januar]] [[1865]] i [[Litauen]] &mdash; Mendelsohn oppgjev ''Plomjan, Ploians''.<ref>S. 421 i {{Mendelsohn 1969}}</ref> Fødselsåret er oppgjeve til 1860, 1862, 1864, 1865 og 1870 i ulike kjelder. Han gifta seg med [[Jette Karpol|Jette Wald]] (f. [[26. januar]][[1873]] i Klikol i Litauen).

Gerson og Jette flytta til [[Oslo kommune|Kristiania]] ca. 1896/97 og er nemnt i protokollen til [[Den israelitiske menighed]] i 1897. Gerson er der oppgjeven å vera ''handlende''. I [[folketeljinga 1900]] budde dei i [[Rådhusgata (Drammen)|Raadhusgaden 78]] i [[Drammen kommune|Drammen]], og i [[folketeljinga 1910]] var dei busett i Kristiania att &mdash; no i [[Wilses gate (Oslo)|Wilsesgate 6]]. Under folketeljinga er Gerson oppgjeven til stades både der og, som ''reisende handelsmand'', på [[Hotel Polfos]] i [[Skjåk kommune|Skjåk]].

Samuel og foreldra dreiv garden fram til [[deportasjonen av jødene|arrestasjonane og deportasjonane]] i [[1942]]. Samuel vart arrestert i oktober og Klara og Esther tidleg i november. Alle borna vart deporterte med [[SS «Donau»]] den [[26. november]] [[1942]] og drepne der same vinteren. Gerson og Jette vart òg arrestert i januar 1943. På grunn av helsa &mdash; Jette var senil alt i 1940, og Samuel hadde kraftig isjas og ein fot med frostsår som det gjekk koldbrann i &mdash; vart begge først innlagt på [[Ullevål sykehus|Ullevål]] da dei kom til Oslo, men Gerson vart overført til [[Bredtvedt]] da han kom seg noko. Seinare vart dei sendt til kaia for deportasjon med [[SS «Donau»]], men ein tysk oberst protesterte fordi han meinte dei ikkje hadde helse til reisa. Dei vart etterkvart sendt til gamleheimen på Hundorp, der dei overlevde krigen. Jette og Gerson Karpol døydde i [[1947]] og vart gravlagt på [[Helsfyr gravlund]] i [[Oslo kommune|Oslo]]. Garden vart seld av [[Oslo skifterett]] i 1948 sidan det ikkje fanst att arvingar.