Gjerden (Bykle gnr 15): Forskjell mellom sideversjoner

| bgfarge      =  

| navn          = Gjerden

| førstnevnt    =  

| ryddet        = fyre 1350

| sokn          = [[Bykle sokn|Bykle]]

| kommune      = [[Bykle kommune|Bykle]]

| gnr          = 15

| bnr          =  

| postnr        =  

}}

'''[[Gjerden (Bykle gnr 15)|Gjerden]]''' er ein [[matrikkelgard]] i [[Bykle]]. Dei gamle gardane i [[Bykle|Kyrkjebygdi]] er [[Byklum (Bykle gnr 14)|Byklum]], [[Mosdøl (Bykle gnr 13)|Mosdøl]] og Gjerden. Av desse er Byklum, som ligg i midten, klårt den eldste, medan Mosdøl i vest og Gjerden i nordaust er sekundære i høve til denne.  

   

Denne tolkinga virkar innlysande rett, så me skriv under på henne utan vidare.  

I fyrste helvta av 1600-talet er garden som regel oppførd med ei landskyld på 2 1/2 huder eller 30 skinn. Eit par avvik frå dette (1624, 1649) meiner me er feilføringar. Ved matrikkelrevisjonen i 1668 vart skylda redusert til 1 hud (12 skinn), og på det nivået heldt ho seg. I 1838 vart den gamle skylda omrekna til 3 dalar 1 ort og 4 skilling (= 316 skilling) , og i 1886 revidert til 2,96 skyldmark.  

|-

|104  

|Bnr 13  

|1985  

|-  

|106  

|Bnr 1

|1996<br/>1991

==Den udela garden==

Gjerden er fyrst omtala i eit diplom frå 1482, der det går fram at Bjørn Jonsson det året kaupte denne garden saman med ein eigedom som vert kalla Kylendet av ein Tallak Olavsson for 4 merkar gull. Tallak veit me ingenting om, og ikkje har me stort å melde om Bjørn Jonsson heller, men sannsynlegvis er det same mannen som er noko omtala i bolken om Byklum.  

Etter at Tarjei var borte overtok sonen garden. Han heitte Åvold Tarjeisson. Me kjem attende til familien hans i bolken om [[Der Inne (Bykle gnr 15/3)|Der Inne]]. Åvold er oppførd som eigar av 2 huder i garden i odelsmanntalet frå 1624. Han åtte også 1 1/2 kalveskinn i [[Hoslemo (Bykle gnr 4-5)|Hoslemo]], står det. Men Gjerden var på 2 1/2 hud, og det tilseier at her skulle vera 6 skinn til, som då var på andre hender. Merkeleg nok gjev den nemnde kjelda i staden opp 16 1/2 skinn til som skal høyre under denne garden. Av desse åtte Håvard [Torjusson] Holum i Valle 15 skinn, står det, og Torjus Holum 1 1/2 skinn. Men at Gjerden på denne tid skulle ha ei skyld på 40 1/2 skinn må vera ei rein feilføring. Me trur heller ikkje at holumbøndene åtte noko her, dei 16 1/2 skinna deira låg nok ein annan stad. Åvold og far hans hadde medeigarar, men dei budde ikkje i [[Holum (Valle)|Holum]].  

På 1620-talet låg Åvold i rettssaker, fyrst med vallepresten, og sidan med Kjetil Byklum, morbror sin, om bruken av kyrkjejorda i Byklum. Dette har me fortalt om i kapittelet om [[Byklum (Bykle gnr 14)|den udela Byklumgarden]], der det også går fram at Åvold tapa mot presten, men etterpå vann att det tapte frå morbroren. Men her var det tale om pengar, ikkje om gardpartar som skifte hender, og det ser ut til at Åvold heldt fram med å bruke dei 6 kalveskinna med jord i Byklum som høyrde kyrkja til etter dei nemnde rettssakene.  

Dei fleste av dei nemnde eigarane kjenner me frå fyrr, men Ingebjørg Harstad lyt identifiserast. Ho heitte Ingebjørg Gjermundsdotter, og var frå [[Rike (Valle)|Rike]]. Tarand Borgarsdotter, dotter hennes, var gift med Tarjei Auversson Kyrvestad i [[Nordtveiti (Bykle gnr 11/2)|Nordtveiti]], som åtte ein part i Gjerden kring 1630 (jfr. ''Valle'' IV, 53, sjå også bolken om [[Nordtveiti (Bykle gnr 11/2)|Nordtveiti]], gnr 11, bnr 2). Men i tida mellom 1647 og 1649 har då Rike-ervingane auka eigardelen sin frå 12 kalveskinn til 15. Om det var Åvold eller Rygnestad-ervingane som hadde avgjeve dei 3 skinna, går ikkje fram, men me vil helst tru at det var Åvold, som i så fall i 1649 sat att med eigedomsretten til berre 4 1/2 skinn. Men han bruka 15 skinn, og har då leigd 11 1/2 skinn av medeigarar.  

[[Kategori:Garder]]

[[Kategori:Bykle kommune]]