Haraldshaugen (Haugesund): Forskjell mellom sideversjoner
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 5: | Linje 5: | ||
Harald Hårfagre døydde på kongsgarden [[Avaldsnes]]. Kongesagaen [[Ågrip]] frå slutten av 1100-talet fortel at han vart hauglagd på ''Haugar opp frå Hasseløysund''. Snorre går grundigare til verks, noko som har bakgrunn i at han sjølv oppheldt seg ved [[Karmsundet]] på reisene sine i 1218-20, og då søkte grava til den første rikskongen. I følgje Snorre blei Harald ''hauglagd på Haug ved Karmsmund. I Haugesund står det ei kyrkje, og ved sjølve kyrkjegarden i nordvest er haugen til Harald Hårfagre. Men vestafor kyrkja ligg gravsteinen til kong Harald, som låg over grava hans i haugen''. [[Skåre kyrkje]] stod på [[Haugå]] (Hauge/Haugar), og den vanlege oppfatninga var lenge at det var denne kyrkja Snorre sikta til. Ved kyrkja låg tre gravhaugar, og den eine av desse blei kalla Haraldshaugen. | Harald Hårfagre døydde på kongsgarden [[Avaldsnes]]. Kongesagaen [[Ågrip]] frå slutten av 1100-talet fortel at han vart hauglagd på ''Haugar opp frå Hasseløysund''. Snorre går grundigare til verks, noko som har bakgrunn i at han sjølv oppheldt seg ved [[Karmsundet]] på reisene sine i 1218-20, og då søkte grava til den første rikskongen. I følgje Snorre blei Harald ''hauglagd på Haug ved Karmsmund. I Haugesund står det ei kyrkje, og ved sjølve kyrkjegarden i nordvest er haugen til Harald Hårfagre. Men vestafor kyrkja ligg gravsteinen til kong Harald, som låg over grava hans i haugen''. [[Skåre kyrkje]] stod på [[Haugå]] (Hauge/Haugar), og den vanlege oppfatninga var lenge at det var denne kyrkja Snorre sikta til. Ved kyrkja låg tre gravhaugar, og den eine av desse blei kalla Haraldshaugen. | ||
==Frå Haugå til Gardå== | |||
Mellom dei som seinare søkte grava til den første rikskongen, var [[Tormod Torfæus]], busett på garden [[Stangaland]] på [[Karmøy]]. Han var kongeleg historieskrivar. Då Torfæus i [[1685]] leitte etter grava, synte ein bonde på Gardå han ei helle som låg framfor døra til eit hus på garden. Storleiken til hella stemde godt med dei måla Snorre hadde oppgitt på gravhella til kongen. Dessutan kunne bonden fortelja at det hadde stått ei kyrkje på garden. I det store verket sitt, ''Historia rerum Norvegicarum'', lanserte difor Torfæus Gardå som Harald Hårfagre sin gravstad. | Mellom dei som seinare søkte grava til den første rikskongen, var [[Tormod Torfæus]], busett på garden [[Stangaland]] på [[Karmøy]]. Han var kongeleg historieskrivar. Då Torfæus i [[1685]] leitte etter grava, synte ein bonde på Gardå han ei helle som låg framfor døra til eit hus på garden. Storleiken til hella stemde godt med dei måla Snorre hadde oppgitt på gravhella til kongen. Dessutan kunne bonden fortelja at det hadde stått ei kyrkje på garden. I det store verket sitt, ''Historia rerum Norvegicarum'', lanserte difor Torfæus Gardå som Harald Hårfagre sin gravstad. | ||
Haraldshaugen og ein av dei andre gravhaugane ved Skåre kyrkje blei undersøkte i første del av 1800-talet, utan at det kom for dagen funn som kunne knyttast til Harald Hårfagre. I staden auka interessa for Gardå, der det kunne påvisast spor etter ei steinkyrkje frå 1100-talet. Dei fleste som tok opp dette spørsmålet utover 1800-talet, var eige om at Gardå måtte vera staden. Snorre si stadfesting til Haugå vart forklara med at Gardå på denne tida truleg var del av ein storgard ved namn Haugar. | Haraldshaugen og ein av dei andre gravhaugane ved Skåre kyrkje blei undersøkte i første del av 1800-talet, utan at det kom for dagen funn som kunne knyttast til Harald Hårfagre. I staden auka interessa for Gardå, der det kunne påvisast spor etter ei steinkyrkje frå 1100-talet. Dei fleste som tok opp dette spørsmålet utover 1800-talet, var eige om at Gardå måtte vera staden. Snorre si stadfesting til Haugå vart forklara med at Gardå på denne tida truleg var del av ein storgard ved namn Haugar. På Gardå fanst ein liten gravhaug, som etterkvart blei utpeikt som Haralds grav. | ||
==Ivar Aasen gjer Haraldshaugen kjent== | ==Ivar Aasen gjer Haraldshaugen kjent== | ||
I 1852 besøkte Ivar Aasen den gamle kongegrava. Her vart han inspirert til å skriva om Haraldshaugen : ''Her ser eg Haralds haug fyre augom''. Diktet stod på trykk både i "Folkevennen", "Illustreret Nyhedsblad" og det kom med i P.A. Jensen si "Læsebog for folkeskolen og Folkehjemmet" (1863). Dermed var Haraldshaugen sikra ein plass i den nasjonale mytologien som blomstra i denne nasjonsbyggingsfasen. | I 1852 besøkte Ivar Aasen det folk antok var den gamle kongegrava på Gardå. Her vart han inspirert til å skriva om Haraldshaugen : ''Her ser eg Haralds haug fyre augom''. Diktet stod på trykk både i "Folkevennen", "Illustreret Nyhedsblad" og det kom med i P.A. Jensen si "Læsebog for folkeskolen og Folkehjemmet" (1863). Dermed var Haraldshaugen sikra ein plass i den nasjonale mytologien som blomstra i denne nasjonsbyggingsfasen. | ||
==Fortidsminneforeininga kjøper ein gravhaug== | ==Fortidsminneforeininga kjøper ein gravhaug== | ||
Foreningen til norske Fortidsmindesmærkers Bevaring, stifta av malaren J.C. Dahl i 1844, fatta også interesse for Haraldshaugen. Foreininga knytta kontakt med magistrat Martin Nielsen i Haugesund. I 1863 fekk han flytta gravhella til det ein antok var kongegrava. Nokre år seinare kjøpte han tomta, som vart skilt ut under namnet "Kong Harald Haarfagers Gravhøi". Av kjøpesummen på 70 spesidalar betalte interesserte haugesundarar 42 dalar og Fortidsminneforeininga 28. Foreininga blei ståande som eigar. Ein steinkross frå den første kristne tida hadde stått i nærleiken av haugen. Krossen, som | Foreningen til norske Fortidsmindesmærkers Bevaring, stifta av malaren J.C. Dahl i 1844, fatta også interesse for Haraldshaugen. Foreininga knytta kontakt med magistrat Martin Nielsen i Haugesund. I 1863 fekk han flytta gravhella til det ein antok var kongegrava på Gardå. Nokre år seinare kjøpte han tomta, som vart skilt ut under namnet "Kong Harald Haarfagers Gravhøi". Av kjøpesummen på 70 spesidalar betalte interesserte haugesundarar 42 dalar og Fortidsminneforeininga 28. Foreininga blei ståande som eigar. Ein steinkross frå den første kristne tida hadde stått i nærleiken av haugen. Krossen, som var knekt i to, vart klinka saman og gjenreist like sør for Haraldshaugen på Gardå i 1869. | ||
==Jubileumskomiteen i arbeid== | |||
Sideversjonen fra 4. jun. 2008 kl. 14:35
Det har trolig ikke vært gjort noen endringer på artikkelen den siste uka. I så fall kan denne markeringa fjernes, men sjekk redigeringshistorikken og eventuelt diskusjonssida først.
Haraldshaugen ligg på garden Gardå (Gard) i Haugesund kommune. I 1872, til 1000-års jubileet for slaget i Hafrsfjord, blei det på Haraldshaugen reist eit riksmonument over Harald Hårfagre og rikssamlinga.
Kvar vart Harald Hårfagre gravlagt?
Harald Hårfagre døydde på kongsgarden Avaldsnes. Kongesagaen Ågrip frå slutten av 1100-talet fortel at han vart hauglagd på Haugar opp frå Hasseløysund. Snorre går grundigare til verks, noko som har bakgrunn i at han sjølv oppheldt seg ved Karmsundet på reisene sine i 1218-20, og då søkte grava til den første rikskongen. I følgje Snorre blei Harald hauglagd på Haug ved Karmsmund. I Haugesund står det ei kyrkje, og ved sjølve kyrkjegarden i nordvest er haugen til Harald Hårfagre. Men vestafor kyrkja ligg gravsteinen til kong Harald, som låg over grava hans i haugen. Skåre kyrkje stod på Haugå (Hauge/Haugar), og den vanlege oppfatninga var lenge at det var denne kyrkja Snorre sikta til. Ved kyrkja låg tre gravhaugar, og den eine av desse blei kalla Haraldshaugen.
Frå Haugå til Gardå
Mellom dei som seinare søkte grava til den første rikskongen, var Tormod Torfæus, busett på garden Stangaland på Karmøy. Han var kongeleg historieskrivar. Då Torfæus i 1685 leitte etter grava, synte ein bonde på Gardå han ei helle som låg framfor døra til eit hus på garden. Storleiken til hella stemde godt med dei måla Snorre hadde oppgitt på gravhella til kongen. Dessutan kunne bonden fortelja at det hadde stått ei kyrkje på garden. I det store verket sitt, Historia rerum Norvegicarum, lanserte difor Torfæus Gardå som Harald Hårfagre sin gravstad.
Haraldshaugen og ein av dei andre gravhaugane ved Skåre kyrkje blei undersøkte i første del av 1800-talet, utan at det kom for dagen funn som kunne knyttast til Harald Hårfagre. I staden auka interessa for Gardå, der det kunne påvisast spor etter ei steinkyrkje frå 1100-talet. Dei fleste som tok opp dette spørsmålet utover 1800-talet, var eige om at Gardå måtte vera staden. Snorre si stadfesting til Haugå vart forklara med at Gardå på denne tida truleg var del av ein storgard ved namn Haugar. På Gardå fanst ein liten gravhaug, som etterkvart blei utpeikt som Haralds grav.
Ivar Aasen gjer Haraldshaugen kjent
I 1852 besøkte Ivar Aasen det folk antok var den gamle kongegrava på Gardå. Her vart han inspirert til å skriva om Haraldshaugen : Her ser eg Haralds haug fyre augom. Diktet stod på trykk både i "Folkevennen", "Illustreret Nyhedsblad" og det kom med i P.A. Jensen si "Læsebog for folkeskolen og Folkehjemmet" (1863). Dermed var Haraldshaugen sikra ein plass i den nasjonale mytologien som blomstra i denne nasjonsbyggingsfasen.
Fortidsminneforeininga kjøper ein gravhaug
Foreningen til norske Fortidsmindesmærkers Bevaring, stifta av malaren J.C. Dahl i 1844, fatta også interesse for Haraldshaugen. Foreininga knytta kontakt med magistrat Martin Nielsen i Haugesund. I 1863 fekk han flytta gravhella til det ein antok var kongegrava på Gardå. Nokre år seinare kjøpte han tomta, som vart skilt ut under namnet "Kong Harald Haarfagers Gravhøi". Av kjøpesummen på 70 spesidalar betalte interesserte haugesundarar 42 dalar og Fortidsminneforeininga 28. Foreininga blei ståande som eigar. Ein steinkross frå den første kristne tida hadde stått i nærleiken av haugen. Krossen, som var knekt i to, vart klinka saman og gjenreist like sør for Haraldshaugen på Gardå i 1869.