Hemsedal: Forskjell mellom sideversjoner

Geografisk fell kommunen saman med mesteparten av Hemsedalen, som er ein sidedal til Hallingdalen. Hemsedalen har også ein del sidedalar, og ved [[Tuv]] deler dalen seg i [[Grøndalen]] og [[Mørkedalen]]. Her renn [[Grøndøla]] og [[Mørkedøla]] saman og dannar [[Hemsil]]. Ifylgje ''[[Store norske leksikon]]'' er det ''Hemsa'', eit eldre namn på Hemsil, som har gjeve dalen og kommunen namnet sitt - medan [[Sophus Bugge]] utleda namnet frå ''hemsa'', ''hefnsa'', ''hofn'', som tyder «hamnegang».<ref>Flaten 1914, side 6.</ref> Lokalt kallast Hemsil også ''Åné''. Ved grensa åt Gol kommune ligg Hemsil på om lag 550 meter over havet, og dette er det lågaste punktet i kommunen. Hemsedal er elles ei utprega fjellbygd, åtti prosent av arealet ligg over 900 meter over havet. Høgste punktet i kommunen er Høgeloft, på 1920 meter over havet, andre høge fjell er Raudebergnuten og Skogshorn (''Skogshødn'') på høvesvis 1818 og 1728 meter over havet. Hovudnæringa er jordbruket, framfor alt husdyrhald. Hovudvegen gjennom dalen er riksveg 52, som bind saman riksveg 7 (ved Gol) og europaveg 16 (ved Borlaug i Lærdal kommune).

Som i [[Valdres]] og [[Telemark]] trur ein at den fyrste innvandringa skjedde frå [[Vestlandet]], sidan kyststrøka vart folkesett føre innlandsstrøka.<ref>Flaten 1914, side 6.</ref> Hemsedal har også seinare hatt mykje samkvem over fjellet med Vestlandet, særlig med dei næraste bygdene i indre [[Sogn]]. I [[mellomalderen]] høyrte heile Hallingdal til [[Gulating]], og dalen låg fyrst til bispestolen i Selja, så til [[Bergen bispedømme|bispestolen i Bergen]]. I tidi 1111-1122 oppretta så kongene Øystein og Sigurd Jorsalfar [[Stavanger bispedømme|bispestolen i Stavanger]], der Hallingdal høyrte under fram til 10. april 1631, då det vart lagt under [[Oslo bispedømme|Christiania stift]].<ref>Flaten 1914, side 6-7.</ref>

Kommunen har hatt praktisk tala dei same grensene sidan han vart oppretta i 1897 - einaste grenseendringa føre 1996 var at det ubebodde området Jallestølen vart overført frå Ål kommune til Hemsedal kommune i 1979.

| Folketeljinga 1769<ref>Tala frå 1769 til 1910 er henta frå Flaten 1914, side 94. Flaten oppgjev årstalet 1890, men visar truleg til folketeljinga 1891.</ref>

| Folketeljinga 1801

| Folketeljinga 1815

| Folketeljinga 1825

| Folketeljinga 1835

| Folketeljinga 1845

| Folketeljinga 1855

| Folketeljinga 1865

| Folketeljinga 1875

| Folketeljinga 1891

| Folketeljinga 1900

| Folketeljinga 1910

| Folketeljinga 1920<ref>Henta frå {{WP-lenke|Hemsedal}}.</ref>

Ved folketeljinga i 1769 budde det 1 040 menneske i Hemsedal. I perioden fram mot folketeljinga i 1845 aukte folketalet i Hemsedal, og det året budde det 1 775 personar i bygda. Sidan byrja for alvor utvandringa til Amerika, og ifylgje lokalhistorikaren [[Hans Flaten]] utvandra til saman 1 008 menneske frå Hemsedal som er registrerte i ministerialbøkene. Han rekna dessuten med at kanskje eit hundretal menneske kunne ha utvandra uten å ha vorte registrert der.<ref>Flaten 1914, side 94.</ref> Det største utvandringsåret i historia om bygda var 1861, då heile 173 menneske utvandra. Flaten skriv det fylgjande: {{sitat|Det siges, at man saa tydelig at kirkealmuen i Hemsedal hadde minket. Grunden er vel den store misvekst aaret før, flomaaret 1860, da bygden maatte kjøpe alt korn baade til føde og frø. ... Brukene Kroken, Bækkedal, Leirehaug, Haugssletten, Harahaug har siden staat øde.<ref>Flaten 1914, side 93.</ref>}}

! Antal utvandrarar til Amerika<ref>Tala er henta frå Flaten 1914, side 92-94.</ref>