Ivar Aasen: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Ivar Aasen.jpg|Ivar Aasen}}</onlyinclude>

== Livssoge ==

Aasen fekk utvikla lærdommen sin hjå prosten [[Hans Conrad Thoresen]]. I [[1831]] blei han [[omgangsskole]]lærar før han etter kvart blei [[huslærar]] hjå kaptein Daae i Skodje. Han utvida heile tida kunnskapen sin, mellom anna ved å læra seg fleire språk på eiga hand, og ved å laga ei fyldig [[plantesamling]] frå nærområdet. Aasen byrja òg å granska [[målføre]], og tok først fatt på sin eigen [[sunnmørsdialekt]]. Han fekk eit vanskeleg arbeid, ettersom han ønskte å finna fram til målføret før [[dansk]] påverking, men blei til sist ferdig med ''[[Den Sunnmørske dialekt]]'', som blei gjeven ut i [[1841]].  

=== Språksamling ===

I fire år reiste han rundt i Noreg og skreiv ned ord og uttrykksmåtar. Han dekte over fire hundre mil, men reisepengane tok slutt før han fekk vitja Nord-Noreg. Målføra nord for Helgeland kom derfor ikkje med i studiet i fyrste omgang. Men i løpet av tjue år skulle han fortsetja å reisa, mellom anna til [[Tromsø]], og han vitja over halvparten av alle kommunane i landet. Når han ikkje reiste, budde språkforskaren i [[Kristiania]].

===Kristiania===

naar eg framand uti Verdi stend,<br/>

heimlaus, frendelaus og litet kjend,<br/>

Aasen busette seg i [[Kristiania]] i 1847 , og vart buande der i nær femti år, til han døydde.  Han var smålåten og stillfarande, og både i dikting og sakprosa tok han parti for dei små i samfunnet.   

==Verka til Aasen==

=== Språkforskaren ===

Med ''[[Norsk Grammatik]]'' i [[1864]] og ''Norsk Ordbog : med dansk Forklaring'' i [[1873]] innleidde Ivar Aasen den vitskaplege utforskinga av moderne norsk. På mange felt, særleg [[morfologi]], er grammatikken framleis ein standardreferanse, og ordboka hans er fundamentet norsk [[leksikografi]] kviler på.

Samlinga av rundt 500 vekstar frå [[Ørskog]] og [[Skodje]] som Aasen hadde gjort i ungdommen og klassifisert etter [[Carl von Linné|Linné]] sitt system la, saman med namneforskinga, grunnlaget for artikkelen «Norske Plantenavne» frå 1860. Samlinga har sidan gjeve eit godt bilete av sunnmørsfloraen på Aasen si tid.

<ref>[http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=1248 aasentunet.no], [http://www.admin.uio.no/ia/uniforum/1996/uniforum13-96/smaastoff.html uio.no]</ref>

==Verkliste==

===Språkvitskap:===

*''[[Den Sunnmørske dialekt]]'' (1841)

===Samlingar av publiserte og upubliserte tekstar===

*''Ivar Aasens utvalgte skrifter'', ved Vetle Vislie (1896)P.T. Mallings Boghandels forlag

*''Brev og Dagbøker'' (1957-1960) Brev, dagbøker, eit utval av brev til Ivar Aasen og endel andre etterlatne tekstar.  

*''Skrifter i samling''. Trykt og utrykt (3 bind, 1911-12). Sist utgitt i ett bind 1996. ISBN 82-05-24464-2  

(For fullstendig bibliografi, sjå [http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=300&id=1254 Aasentunet])

== Sjå óg ==

* [[Ivar Aasen-tunet]]

==Bakgrunnsstoff==

*[http://www.aasentunet.no/default.asp?menu=3 Ivar Aasen-tunet: Ivar Aasens liv og verk]

*[http://www.leksikon.org/art.php?n=2813 Helge Sandøy (i dansk nettleksikon)]

*[http://www.aasentunet.no/prod_images/doc_1244.pdf Kjell Venås: ''Livssoga åt Ivar Aasen'']

==Litteratur==

* Garborg, Arne, Anders Hovden og Halvdan Koht 1913: Ivar Aasen : granskaren, maalreisaren, diktaren : ei minneskrift um livsverket hans. utgjevi av Sunnmøre frilynde ungdomssamlag. Kristiania : Norli

* Hjorthol, Geir 1997: ''Forteljingar om Ivar Aasen : Aasen-resepsjonen i fortid og notid. ''Skrifter frå Ivar Aasen-instituttet''. nr 2. Volda : Høgskulen i Volda

* Walton, Stephen J. 1996: ''Ivar Aasens kropp''. Oslo : Samlaget. ISBN 82-521-4531-0

<div class="referansar-liten">

<references/>

</div>

{{Portal|Sunnmøre}}

{{wikipedia|nn|Ivar Aasen}}

{{DEFAULTSORT:Åsen, Ivar}}

[[kategori:Språkforskere]]

[[kategori:Målfolk]]

[[kategori:Fødsler i 1813]]

[[kategori:Dødsfall i 1896]]