Veiledere, Administratorer, Skribenter
34 043
redigeringer
m
-whitespace, +lenker
m (-whitespace, +lenker) |
|||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Ivar Blekastad]]''' (fødd i [[Sel]] 4. oktober 1850, død i [[Gausdal]] 20. januar 1936), var [[friskolar|friskolelærar]], bonde og handelsmann. Han vaks opp i Sel, men budde i Gausdal frå 1875 til sin død. Han blir rekna som ein av pionerane innan [[den frilynde ungdomslagsrørsla]], og arbeidde ivrig for målsaka og fråhaldssaka. Hjå han og i hans famile møttest på ein karakteristisk måte kulturelle og politiske straumdrag frå haugianismen, bondepolitikken, den frilynte rørsla, folkehøgskoleideologien og generell venstrenasjonalisme frå 1800- og det tidlege 1900-talet.</onlyinclude> | <onlyinclude>'''[[Ivar Blekastad]]''' (fødd i [[Sel]] [[4. oktober]] [[1850]], død i [[Gausdal]] [[20. januar]] [[1936]]), var [[friskolar|friskolelærar]], bonde og handelsmann. Han vaks opp i Sel, men budde i Gausdal frå 1875 til sin død. Han blir rekna som ein av pionerane innan [[den frilynde ungdomslagsrørsla]], og arbeidde ivrig for målsaka og fråhaldssaka. Hjå han og i hans famile møttest på ein karakteristisk måte kulturelle og politiske straumdrag frå haugianismen, bondepolitikken, den frilynte rørsla, folkehøgskoleideologien og generell venstrenasjonalisme frå 1800- og det tidlege 1900-talet.</onlyinclude> | ||
== Familie og slektskrins - eit politisk-kulturelt nettverk == | == Familie og slektskrins - eit politisk-kulturelt nettverk == | ||
Blekastad var fødd og oppvaksen på garden [[Blekastad]] rett ved den seinare stasjonsbyen [[Otta]], på austsida av Lågen, i nåverande Sel kommune. Foreldra var gardbrukarparet Ivar Olsen frå Nigard Bu og Guro Syversdotter Hyrve frå [[Skjåk]]. Dei hadde kjøpt Blekastad i 1840. | Blekastad var fødd og oppvaksen på garden [[Blekastad]] rett ved den seinare stasjonsbyen [[Otta]], på austsida av Lågen, i nåverande Sel kommune. Foreldra var gardbrukarparet Ivar Olsen frå Nigard Bu og Guro Syversdotter Hyrve frå [[Skjåk]]. Dei hadde kjøpt Blekastad i 1840. | ||
Ivar hadde tre sysken, Anne f. 1839, Ola f. 1843, Sigurd f.1848. | Ivar hadde tre sysken, Anne f. 1839, Ola f. 1843, Sigurd f.1848. | ||
I 1879 gifta Ivar Blekastad seg med Torø Hallvorsdotter Ofigsbø frå Lom (1857-1936). Dei fekk åtte born: Ivar f. 1880, [[Hallvard Blekastad|Hallvard ]] f. 1883-1966, Sigurd f. 1885, Gudrun f. 1887, Gunnhild f. 1889, Margit f. 1891, Torbjørg f. 1894 og Olav f. 1896. | I 1879 gifta Ivar Blekastad seg med Torø Hallvorsdotter Ofigsbø frå Lom (1857-1936). Dei fekk åtte born: Ivar f. 1880, [[Hallvard Blekastad|Hallvard]] f. 1883-1966, Sigurd f. 1885, Gudrun f. 1887, Gunnhild f. 1889, Margit f. 1891, Torbjørg f. 1894 og Olav f. 1896. | ||
Ivar Blekastads næraste familie og slektskrinsen oppover, nedover og til sides, kan seiast å ha danna eit mangemaska kulturelt og politisk nettverk. Det strekker seg bakover og framover i tid, og inkluderer haugiansk kulturarv, 1800-tals patriotisk liberalisme og bondeopposisjon, grundtvigianisme, norskdom og venstrepolitikk sist på 1800-talet og fyrst på 1900-talet. Litt lenger inn på det nye århundret kan ein innan den same krinsen også påpeike antroposofiske islett og bondepartipolitikk. | Ivar Blekastads næraste familie og slektskrinsen oppover, nedover og til sides, kan seiast å ha danna eit mangemaska kulturelt og politisk nettverk. Det strekker seg bakover og framover i tid, og inkluderer haugiansk kulturarv, 1800-tals patriotisk liberalisme og bondeopposisjon, grundtvigianisme, norskdom og venstrepolitikk sist på 1800-talet og fyrst på 1900-talet. Litt lenger inn på det nye århundret kan ein innan den same krinsen også påpeike antroposofiske islett og bondepartipolitikk. | ||
| Linje 21: | Linje 19: | ||
== Allmugeskole og folkehøgskole == | == Allmugeskole og folkehøgskole == | ||
Ivar Blekastad gjekk første skoleåra sine i omgangsskolen. Så vart det fastskole i bygda med ein lærar som var seminarutdanna, [[J. H. Jordhøi]]. Hjå han fekk Ivar også privatundervisning. Han fekk likeins privatundervisning hjå presten i bygda over ein toårsperiode. | Ivar Blekastad gjekk første skoleåra sine i omgangsskolen. Så vart det fastskole i bygda med ein lærar som var seminarutdanna, [[J. H. Jordhøi]]. Hjå han fekk Ivar også privatundervisning. Han fekk likeins privatundervisning hjå presten i bygda over ein toårsperiode. | ||
| Linje 27: | Linje 24: | ||
Vinteren 1873-1874 gjekk han på bibelskolen som Christopher Bruun det året hadde på [[Fykse]] i Gausdal. | Vinteren 1873-1874 gjekk han på bibelskolen som Christopher Bruun det året hadde på [[Fykse]] i Gausdal. | ||
== Ungdomslagspioneren == | == Ungdomslagspioneren == | ||
Hausten 1868 skipa Ivar [[ungdomslaget Mølju]], som med god rett kan kallast det fyrste frilynde ungdomslaget i landet. Det var direkte inspirert av folkehøgskoletankane til Christopher Bruun. Laget var både for jenter og gutar. Ei medlemsliste frå 1870 viser også at det var sosialt samansett av ungdom frå gardbrukar-, småbrukar- og husmannsheimar. | Hausten 1868 skipa Ivar [[ungdomslaget Mølju]], som med god rett kan kallast det fyrste frilynde ungdomslaget i landet. Det var direkte inspirert av folkehøgskoletankane til Christopher Bruun. Laget var både for jenter og gutar. Ei medlemsliste frå 1870 viser også at det var sosialt samansett av ungdom frå gardbrukar-, småbrukar- og husmannsheimar. | ||
| Linje 36: | Linje 31: | ||
Ungdomslagsverksemda var han sterkt engasjert i også seinare i livet. Da han flytta til Gausdal i 1875, skipa han [[ungdomslaget Ottar Birting]] same hausten. Der var han sjølv formann til 1899. Han gav fri tomt til forsamlingslokalet [[Myrvang]], som laget reiste i 1900. Blekastad var med i det fyrste styret for [[Gudbrandsdals ungdomslag]] 1898-1903, det siste året som formann. | Ungdomslagsverksemda var han sterkt engasjert i også seinare i livet. Da han flytta til Gausdal i 1875, skipa han [[ungdomslaget Ottar Birting]] same hausten. Der var han sjølv formann til 1899. Han gav fri tomt til forsamlingslokalet [[Myrvang]], som laget reiste i 1900. Blekastad var med i det fyrste styret for [[Gudbrandsdals ungdomslag]] 1898-1903, det siste året som formann. | ||
== Yrkesverksemd og samfunnsengasjement == | == Yrkesverksemd og samfunnsengasjement == | ||
Da eldstebroren Ola overtok garden Blekastad, starta dei to yngre brørne Ivar og Sigurd ein landhandel på [[Mostugu]] like ved staden der jernbanestasjonen seinare kom på Otta. | Da eldstebroren Ola overtok garden Blekastad, starta dei to yngre brørne Ivar og Sigurd ein landhandel på [[Mostugu]] like ved staden der jernbanestasjonen seinare kom på Otta. | ||
| Linje 53: | Linje 46: | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
* Blekastad, Gunnhild: «Hundre år sida Ivar Blekastad skipa fyrste ungdomslaget i landet på Sel», i ''Årbok for Gudbrandsdalen 1968'', utg. av Dølaringen og Gudbrandsdal Historielag. | * Blekastad, Gunnhild: «Hundre år sida Ivar Blekastad skipa fyrste ungdomslaget i landet på Sel», i ''Årbok for Gudbrandsdalen 1968'', utg. av Dølaringen og Gudbrandsdal Historielag. | ||
* Blekastad, Ivar: «Andreas Austlid», i ''Årbok for Dølaringen 1930''. | * Blekastad, Ivar: «Andreas Austlid», i ''Årbok for Dølaringen 1930''. | ||
| Linje 59: | Linje 51: | ||
* Hov, L. F.: «Ivar Blekastad», i ''Årbok for Dølaringen og Gudbrandsdal Historielag'', 1936. | * Hov, L. F.: «Ivar Blekastad», i ''Årbok for Dølaringen og Gudbrandsdal Historielag'', 1936. | ||
* Kolden, Jon: ''Bygdabok for Lom'' band 3. Utgjeve av [[Lom kommune]] ved [[Snøhetta forlag]], [[Lesja]], 2005. (Kapittelet om Ofigsbø) | * Kolden, Jon: ''Bygdabok for Lom'' band 3. Utgjeve av [[Lom kommune]] ved [[Snøhetta forlag]], [[Lesja]], 2005. (Kapittelet om Ofigsbø) | ||
[[Kategori:Personer fra Sel kommune]] | [[Kategori:Personer fra Sel kommune]] | ||