Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
m
→Dei tre valfartshøgtidene: port.j. páscua de las cenceñas
(→Dei tre valfartshøgtidene: Meir om sukkót. Kan dessverre ikkje komma på kvar i Fjordane skikken med å vifte med seljegreiner er tradisjonell -- skal prøve å finne att dette...) |
m (→Dei tre valfartshøgtidene: port.j. páscua de las cenceñas) |
||
| Linje 8: | Linje 8: | ||
I ''Torá''en (Mosebøkene) finst dei tre valfartshøgtidene nemnte: ''pesaḥ'' (flatbrødfesten), ''sjabungót'' (vekefesten) og ''sukkót'' (lauvhyttefesten). | I ''Torá''en (Mosebøkene) finst dei tre valfartshøgtidene nemnte: ''pesaḥ'' (flatbrødfesten), ''sjabungót'' (vekefesten) og ''sukkót'' (lauvhyttefesten). | ||
'''Pesaḥ''' ({{hebr.}}) eller '''peisech''' ({{jid.}}) har opphav i ein grødefest og fruktbarheitsfest der korn (særleg [[bygg]]) og husdyr (særleg [[sau]]er) står i sentrum. Samtidig er pesaḥ eit minne om utgangen av Egypt under ''Mosjé'' (Moses) si leiing. Under pesaḥ er det forbode å eta gjæra mjølmat av noko slag av [[kveite (korn)|kveite]], [[spelt]], [[rug]] og vanleg [[bygg]] såvel som det femte slaget, som etter ''Talmúd'' og den sefardiske autoriteten ''Moshé ben Maimón'' (Maimonides, Rambam) er villbygg/torads[[bygg]], men som den asjkenaziske autoriteten ''Rashi'' og dei fleste seinare asjkenaziske autoritetar har meint er [[havre]]. I staden blir det laga ''maṣṣót'' ({{hebr.}}) / ''matses'' ({{jid.}}), eller flatbrød som er laga så raskt at deigen ikkje vann å begynna å heve seg på noko vis. Desse flatbrøda og fleire andre symbolske matretter blir serverte under ''haggadá''en ({{port.j.}}) / ''seder''en ({{asjk.}}) — eit rituelt måltid der forteljinga om utgangen av Egypt utgjer kjerna. | '''Pesaḥ''' ({{hebr.}}) eller '''peisech''' ({{jid.}}), òg kalla '''páscua de las cenceñas'' ({{port.j.}}), har opphav i ein grødefest og fruktbarheitsfest der korn (særleg [[bygg]]) og husdyr (særleg [[sau]]er) står i sentrum. Samtidig er pesaḥ eit minne om utgangen av Egypt under ''Mosjé'' (Moses) si leiing. Under pesaḥ er det forbode å eta gjæra mjølmat av noko slag av [[kveite (korn)|kveite]], [[spelt]], [[rug]] og vanleg [[bygg]] såvel som det femte slaget, som etter ''Talmúd'' og den sefardiske autoriteten ''Moshé ben Maimón'' (Maimonides, Rambam) er villbygg/torads[[bygg]], men som den asjkenaziske autoriteten ''Rashi'' og dei fleste seinare asjkenaziske autoritetar har meint er [[havre]]. I staden blir det laga ''maṣṣót'' ({{hebr.}}) / ''matses'' ({{jid.}}), eller flatbrød som er laga så raskt at deigen ikkje vann å begynna å heve seg på noko vis. Desse flatbrøda og fleire andre symbolske matretter blir serverte under ''haggadá''en ({{port.j.}}) / ''seder''en ({{asjk.}}) — eit rituelt måltid der forteljinga om utgangen av Egypt utgjer kjerna. | ||
'''Sukkót''' ({{hebr.}}) eller '''sukkes''' ({{jid.}}), òg kalla '''páscua de las cabañas''' ({{port.j.}}) eller '''lauvhyttefesten''', er ei høgtid som fell i september eller oktober, fem dagar etter ''jom kippúr'' (forsoningsdagen). Det finst to særleg karakteristiske skikkar i samband med sukkót: Den eine skikken er at det blir vifta med ein ''etróg'' (søtsitron) og ein kvast som inneheld palmeblad, pilegreiner og myrtegreiner. (I kristendommen vart dette elementet overført til [[påske|påska]], og på deler av [[Fjordane]] blir tradisjonelt pilvarianten [[selje]] faktisk kalla palme og vifta med på palmesøndag.) Den andre skikken er å byggje ein ''sukká'' (''sukke'' ({{jid.}}), ''cabaña'' ({{sp.p.}})) — ei lita hytte med minst tre ikkje-permanente, ofte glisne, vegger og glisse tak. I denne hytta er det skikk å eta måltid medan høgtida varar, og i varmare strøk er det ikkje uvanleg å sova i sukkáen òg. På grunn av klimaet i [[Midt-Noreg]], med kalde dagar og mykje regn i oktober, er det relativt få som byggjer seg sukká der. | '''Sukkót''' ({{hebr.}}) eller '''sukkes''' ({{jid.}}), òg kalla '''páscua de las cabañas''' ({{port.j.}}) eller '''lauvhyttefesten''', er ei høgtid som fell i september eller oktober, fem dagar etter ''jom kippúr'' (forsoningsdagen). Det finst to særleg karakteristiske skikkar i samband med sukkót: Den eine skikken er at det blir vifta med ein ''etróg'' (søtsitron) og ein kvast som inneheld palmeblad, pilegreiner og myrtegreiner. (I kristendommen vart dette elementet overført til [[påske|påska]], og på deler av [[Fjordane]] blir tradisjonelt pilvarianten [[selje]] faktisk kalla palme og vifta med på palmesøndag.) Den andre skikken er å byggje ein ''sukká'' (''sukke'' ({{jid.}}), ''cabaña'' ({{sp.p.}})) — ei lita hytte med minst tre ikkje-permanente, ofte glisne, vegger og glisse tak. I denne hytta er det skikk å eta måltid medan høgtida varar, og i varmare strøk er det ikkje uvanleg å sova i sukkáen òg. På grunn av klimaet i [[Midt-Noreg]], med kalde dagar og mykje regn i oktober, er det relativt få som byggjer seg sukká der. | ||