322 840
redigeringer
Jølster kommune: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
malrydding
Ingen redigeringsforklaring |
(malrydding) Tagg: 2017-kilderedigering |
||
| (34 mellomliggende versjoner av 11 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{ | {{Infoboks kommune | ||
|våpen= | | målform2 = nn | ||
|kart={{PAGENAME}} | | bgfarge = | ||
|kommunenummer=1431 | | navn = Jølster | ||
| | | våpen = 1431 Jolster komm.png | ||
| | | kart = {{PAGENAME}} | ||
| bilde = Nikolai Astrup-Soleienatt.jpg | |||
|målform=[[ | | bildestr = | ||
|url=www.jolster.kommune.no | | bildetekst = «[[Soleie]]natt». Biletet er målt i fleire versjonar og har motiv frå Jølster. | ||
| | | kommunenummer = 1431 | ||
| | | fylke = [[Sogn og Fjordane]] | ||
| administrasjonssenter = [[Skei i Jølster|Skei]] | |||
| sammenslåing = | |||
| målform = [[Nynorsk]] | |||
| url = www.jolster.kommune.no | |||
| annet = | |||
}} | |||
<onlyinclude>{{thumb|align=none|Nikolai Astrup-Soleienatt.jpg|«[[Soleie]]natt». Biletet er målt i fleire versjonar og har motiv frå Jølster.|maler= Nikolai Astrup}} | |||
'''[[Jølster kommune]]''' er ein [[kommune]] i [[Indre Sunnfjord]] i [[Sogn og Fjordane fylke]]. Det er to [[tettstad]]er i Jølster; [[Vassenden i Jølster|Vassenden]] og [[Skei i Jølster|Skei]]. Vassenden er i nyare tid den største av dei to, noko som truleg kjem av nærleiken til byen [[Førde]]. Skei er kommunesenteret, men ligg lengre unna større senter og har eit mindre tilfang av innflyttarar. | |||
Det høgste | Det høgste fjellet i kommunen heiter [[Snønipa]] og er 1 827 meter høgt. Mykje av låglandet og dei fleste grendene i kommunen kretsar i stor grad rundt det store [[Jølstravatnet]], som ligg omlag 200 moh. Namnet ''Jølster'' stammar frå det [[norrøn]]e uttrykket ''jǫlmstr'' som tyder bråk og larm.</onlyinclude> | ||
Kommunen grensar i nord til [[Gloppen]] og [[Stryn]], i aust til [[Luster]] og [[Balestrand]], i sør og i vest til [[Førde]], og i nordvest til [[Naustdal]]. | Kommunen grensar i nord til [[Gloppen]] og [[Stryn]], i aust til [[Luster]] og [[Balestrand]], i sør og i vest til [[Førde]], og i nordvest til [[Naustdal]]. I samband med [[Kommunereformen 2014-2018]] vedtok kommunane Førde, Naustdal, Jølster og Gaular i 2016 å slå seg saman til [[Sunnfjord kommune]], med verknad frå 1. januar 2020. | ||
Ein person som kjem frå Jølster vert kalla [[jølstring]]. | Ein person som kjem frå Jølster vert kalla [[jølstring]]. | ||
== Geografiske og politiske skiljeliner == | |||
Sidan tettstaden [[Vassenden]] ligg i den nedre (vestlege) delen av bygda og [[Skei i Jølster|Skei]] ligg i den indre (austlege) delen, snakkar ein ofte om ''Indrebygda'' (soknar til [[Skei i Jølster|Skei]]) og ''Nedrebygda'' (soknar til [[Vassenden]]). Denne skiljelina er heilt grunnleggjande, ettersom ein allereie i seksårsalderen vert gruppert til ein av dei to barne- og ungdomsskulane i kommunen — anten på Skei eller på Vassenden. | Sidan tettstaden [[Vassenden]] ligg i den nedre (vestlege) delen av bygda og [[Skei i Jølster|Skei]] ligg i den indre (austlege) delen, snakkar ein ofte om ''Indrebygda'' (soknar til [[Skei i Jølster|Skei]]) og ''Nedrebygda'' (soknar til [[Vassenden]]). Denne skiljelina er heilt grunnleggjande, ettersom ein allereie i seksårsalderen vert gruppert til ein av dei to barne- og ungdomsskulane i kommunen — anten på Skei eller på Vassenden. | ||
| Linje 29: | Linje 34: | ||
Eit anna geografisk uttrykk som ofte vert nytta er ''Sørsida'', som er eit namn på grendene på den sørlege sida av [[Jølstravatnet]]. Riksvegen går på den nordlege sida av vatnet. | Eit anna geografisk uttrykk som ofte vert nytta er ''Sørsida'', som er eit namn på grendene på den sørlege sida av [[Jølstravatnet]]. Riksvegen går på den nordlege sida av vatnet. | ||
== Næringsliv == | |||
Jordbruket i Jølster har lange og gamle [[tradisjon]]ar, men [[turisme]]n har òg eit historisk fotfeste i området. Dei to hotella på [[Skei i Jølster|Skei]] og [[Vassenden]] dukka opp rundt [[1900]], men lenge før den tid har ein drive [[skysstasjon]]ar og [[breføring]] for spenningssøkande turistar som skulle utforske den norske fjellheimen eller ta seg opp på breen. Tradisjonane held seg, og eit klart fleirtal av føretaka i kommunen driv i dag med turisme, men då hovudsakleg overnatting og [[camping]]. | Jordbruket i Jølster har lange og gamle [[tradisjon]]ar, men [[turisme]]n har òg eit historisk fotfeste i området. Dei to hotella på [[Skei i Jølster|Skei]] og [[Vassenden]] dukka opp rundt [[1900]], men lenge før den tid har ein drive [[skysstasjon]]ar og [[breføring]] for spenningssøkande turistar som skulle utforske den norske fjellheimen eller ta seg opp på breen. Tradisjonane held seg, og eit klart fleirtal av føretaka i kommunen driv i dag med turisme, men då hovudsakleg overnatting og [[camping]]. | ||
== Grender i Jølster == | |||
{{thumb høyre|Ålhus kyrkje i Jølster kommune 2015.JPG|Ålhus kyrkje i Jølster kommune.|Helge Asperheim (2015)}} | |||
* [[Vassenden i Jølster|Vassenden]] | * [[Vassenden i Jølster|Vassenden]] | ||
* [[Skei i Jølster|Skei]] | * [[Skei i Jølster|Skei]] | ||
| Linje 52: | Linje 51: | ||
== Kjende jølstringar == | == Kjende jølstringar == | ||
[[ | [[image:Nikolai Astrup med faren fotografi.jpg|thumb|Bilete av den unge prestesonen [[Nikolai Astrup]], saman med faren.]] | ||
=== Kunst og kultur === | |||
* '''[[Nikolai Astrup]]''' ([[1880]]–[[1928]]) vart fødd i [[Bremanger]], men vaks opp i Jølster der faren var [[prest]]. Nikolai Astrup er rekna som ein av dei største norske [[kunstnar]]ane frå tidleg [[1900-talet|1900-tal]], og fleire av bileta hans er selde på auksjonar for kring 4 millionar kroner. | * '''[[Nikolai Astrup]]''' ([[1880]]–[[1928]]) vart fødd i [[Bremanger]], men vaks opp i Jølster der faren var [[prest]]. Nikolai Astrup er rekna som ein av dei største norske [[kunstnar]]ane frå tidleg [[1900-talet|1900-tal]], og fleire av bileta hans er selde på auksjonar for kring 4 millionar kroner. | ||
* '''[[Ludvik Eikaas]]''' (f. [[1920]]) vart fødd på [[Eikås i Jølster|Eikås]] i Jølster. Han vert rekna som ein svært sentral kunstnar i siste halvdelen av 1900-talet grunna arbeidet hans med måling, [[skulptur]]ar og særleg [[grafikk]]. Vart [[professor]] på [[Kunstakademiet]] i [[Oslo]] i [[1970]]. Fekk eit eige kunstmuseum, [[Eikaasgalleriet]] oppkalla etter seg då han gav ei stor samling kunst til kommunen. | * '''[[Ludvik Eikaas]]''' (f. [[1920]]) vart fødd på [[Eikås i Jølster|Eikås]] i Jølster. Han vert rekna som ein svært sentral kunstnar i siste halvdelen av 1900-talet grunna arbeidet hans med måling, [[skulptur]]ar og særleg [[grafikk]]. Vart [[professor]] på [[Kunstakademiet]] i [[Oslo]] i [[1970]]. Fekk eit eige kunstmuseum, [[Eikaasgalleriet]] oppkalla etter seg då han gav ei stor samling kunst til kommunen. | ||
* '''[[Audhild Viken]]''' ([[1915]]–[[2000]]) kjem frå [[Skei]] i Jølster. Ho tufta bedrifta [[Audhild Vikens Vevstove]], som spesialiserer seg på sal av [[tradisjon]]elt norsk [[handverk]] og [[suvenir]]. | * '''[[Audhild Viken]]''' ([[1915]]–[[2000]]) kjem frå [[Skei]] i Jølster. Ho tufta bedrifta [[Audhild Vikens Vevstove]], som spesialiserer seg på sal av [[tradisjon]]elt norsk [[handverk]] og [[suvenir]]. | ||
* '''[[Sigmund Eikaas]]''' (f. [[1947]]), prisvinnande [[hardingfele]]-spelemann frå Jølster. Tidlegare leiar i [[Landslaget for spelemenn]]. | * '''[[Sigmund Eikaas]]''' (f. [[1947]]), prisvinnande [[hardingfele]]-spelemann frå Jølster. Tidlegare leiar i [[Landslaget for spelemenn]]. | ||
* '''[[Linda Øvrebø]]''' (f. [[1966]]), [[opera]]songarinne frå Jølster kommune. [[ | * '''[[Linda Øvrebø]]''' (f. [[1966]]), [[opera]]songarinne frå Jølster kommune. [[image:Audun Hugleikson våpenmerke.png|thumb|left|Audun Hugleikson sitt segl. Ein kan òg sjå merket på ein minnestein om Hugleikson som er reist utanfor bygdehuset ''Borgja'' på [[Ålhus]] i [[Jølster]].]] | ||
* '''[[Oddleiv Apneseth]]''' (f. [[1955]]), prisvinnande fotograf, tilsett i [[Bergens Tidende]]. | * '''[[Oddleiv Apneseth]]''' (f. [[1955]]), prisvinnande fotograf, tilsett i [[Bergens Tidende]]. | ||
=== Politikarar === | |||
* '''[[Atle Hamar]]''' (f. [[1963]]) frå [[Vassenden]] i Jølster er [[direktør]] i [[Lotteritilsynet]] og [[Venstre]]politikar. Han er tidlegare leiar i [[Unge Venstre]] ([[1988]]–[[1990]]). Han er òg medlem i Jølster [[kommunestyre]] og [[fylkestinget]] i [[Sogn og Fjordane]]. | * '''[[Atle Hamar]]''' (f. [[1963]]) frå [[Vassenden]] i Jølster er [[direktør]] i [[Lotteritilsynet]] og [[Venstre]]politikar. Han er tidlegare leiar i [[Unge Venstre]] ([[1988]]–[[1990]]). Han er òg medlem i Jølster [[kommunestyre]] og [[fylkestinget]] i [[Sogn og Fjordane]]. | ||
* '''[[Ottar Befring]]''', [[fylkesmann]] i [[Møre og Romsdal]], er frå Stardalen i Jølster. | * '''[[Ottar Befring]]''', [[fylkesmann]] i [[Møre og Romsdal]], er frå Stardalen i Jølster. | ||
=== Historiske skikkelsar === | |||
* '''[[Audun Hugleikson]]''' (f. kring [[1240]]), baron og stormann i kongeriket Noreg på [[1200-talet]]. Kom frå Jølster, der [[Audun Hugleiksonspelet]] går annankvart år med skodespelarar som t.d. [[Bjørn Sundquist]]. | * '''[[Audun Hugleikson]]''' (f. kring [[1240]]), baron og stormann i kongeriket Noreg på [[1200-talet]]. Kom frå Jølster, der [[Audun Hugleiksonspelet]] går annankvart år med skodespelarar som t.d. [[Bjørn Sundquist]]. | ||
=== Ordførarar === | |||
{| border=0 cellpadding="0" cellspacing="1" class="toccolours" style="margin-left: 1em;" | {| border=0 cellpadding="0" cellspacing="1" class="toccolours" style="margin-left: 1em;" | ||
| Linje 75: | Linje 74: | ||
! colspan="8" | '''Ordførarar i Jølster''' | ! colspan="8" | '''Ordførarar i Jølster''' | ||
|- align=center style=background:#E6E7E6; | |- align="center" valign="top" style=background:#E6E7E6; | ||
| width="100px" | '''1838–1842'''<br />Thor Hanson | | width="100px" | '''1838–1842'''<br />[[Thor Hanson Veiteberg]] | ||
| width="100px" | '''1842–1844'''<br />Samuel N. | | width="100px" | '''1842–1844'''<br />[[Samuel N. Dvergsdal]] | ||
| width="100px" | '''1844–1848'''<br />Anders E. J. | | width="100px" | '''1844–1848'''<br />[[Anders E.J. Aalhus]] | ||
| width="100px" | '''1848–1856'''<br />M. S. T. | | width="100px" | '''1848–1856'''<br />[[M.S.T. Fasting]] | ||
| width="100px" | '''1856–1858'''<br />Samuel N. | | width="100px" | '''1856–1858'''<br />[[Samuel N. Dvergsdal]] | ||
| width="100px" | '''1858–1861'''<br />Anders E. J. | | width="100px" | '''1858–1861'''<br />[[Anders E.J. Aalhus]] | ||
|- align=center style=background:#E6E7E6; | |- align="center" valign="top" style=background:#E6E7E6; | ||
| width="100px" | '''1862–1864'''<br />Ludv. G. | | width="100px" | '''1862–1864'''<br />[[Ludv. G. Klakegg]] | ||
| width="100px" | '''1864–1872'''<br />Nils O. | | width="100px" | '''1864–1872'''<br />[[Nils O. Øvrebø]] | ||
| width="100px" | '''1872–1874''' <br /> Anders K. | | width="100px" | '''1872–1874''' <br /> [[Anders K. Myklebust]] | ||
| width="100px" | '''1874–1876''' <br /> Anton K. | | width="100px" | '''1874–1876''' <br /> [[Anton K. Øygard]] | ||
| width="100px" | '''1876–1878''' <br /> Bendikt J. | | width="100px" | '''1876–1878''' <br /> [[Bendikt J. Nedrebø]] | ||
| width="100px" | '''1878–1880''' <br /> Anders K. | | width="100px" | '''1878–1880''' <br /> [[Anders K. Myklebust]] | ||
|- align=center style=background:#E6E7E6; | |- align="center" valign="top" style=background:#E6E7E6; | ||
| width="100px" | '''1880–1890''' <br /> Sjur B. | | width="100px" | '''1880–1890''' <br /> [[Sjur B. Heggheim]] | ||
| width="100px" | '''1890–1892''' <br /> Ole O. | | width="100px" | '''1890–1892''' <br /> [[Ole O. Viken]] | ||
| width="100px" | '''1892–1899''' <br /> Nils S. | | width="100px" | '''1892–1899''' <br /> [[Nils S. Dvergsdal]] | ||
| width="100px" | '''1899–1911''' <br /> Sjur B. | | width="100px" | '''1899–1911''' <br /> [[Sjur B. Heggheim]] | ||
| width="100px" | '''1911–1920''' <br /> T. H. | | width="100px" | '''1911–1920''' <br /> [[T.H. Veiteberg]] | ||
| width="100px" | '''1920–1929''' <br /> Ludv. D. | | width="100px" | '''1920–1929''' <br /> [[Ludv. D. Klakegg]] | ||
|- align=center style=background:#E6E7E6; | |- align="center" valign="top" style=background:#E6E7E6; | ||
| width="100px" | '''1929–1937''' <br /> Nils O. | | width="100px" | '''1929–1937''' <br /> [[Nils O. Øvrebø]] | ||
| width="100px" | '''1937–1942''' <br /> A. K. | | width="100px" | '''1937–1942''' <br /> [[A.K. Øygard]] | ||
| width="100px" | '''1945–1951''' <br /> A. K. | | width="100px" | '''1945–1951''' <br /> [[A.K. Øygard]] | ||
| width="100px" | '''1952–1965''' <br /> Nils J. | | width="100px" | '''1952–1965''' <br /> [[Nils J. Helgheim]] | ||
| width="100px" | '''1966–1973''' <br /> Erling | | width="100px" | '''1966–1973''' <br /> [[Erling Slåtten]] | ||
| width="100px" | '''1974–1981''' <br /> Sverre P. | | width="100px" | '''1974–1981''' <br /> [[Sverre P. Befring]] | ||
|- align=center style=background:#E6E7E6; | |- align="center" valign="top" style=background:#E6E7E6; | ||
| width="100px" | '''1982–1985''' <br /> Anders | | width="100px" | '''1982–1985''' <br /> [[Anders Helgheim]] | ||
| width="100px" | '''1986–1987''' <br /> Arne | | width="100px" | '''1986–1987''' <br /> [[Arne Sandnes]] | ||
| width="100px" | '''1988–1991''' <br /> Normann | | width="100px" | '''1988–1991''' <br /> [[Normann Aarseth]] | ||
| width="100px" | '''1992–1995''' <br /> Knut O. | | width="100px" | '''1992–1995''' <br /> [[Knut O. Øygard]] | ||
| width="100px" | '''1996–''' <br /> [[Gerd | | width="100px" | '''1996–''' <br /> [[Gerd Dvergsdal]] | ||
|} | |} | ||
| Linje 118: | Linje 117: | ||
=== Litteratur === | === Litteratur === | ||
* [[Finn Borgen Førsund]] - JØLSTER. Hundre år med bygd og bank. | * [[Finn Borgen Førsund]] - ''JØLSTER. Hundre år med bygd og bank.'' ISBN 82-91722-18-8 -- [[Selja Forlag]] | ||
=== Les òg === | === Les òg === | ||
| Linje 129: | Linje 127: | ||
* [http://www.ssb.no/kommuner/1431 Kommunefakta: Jølster] (SSB) | * [http://www.ssb.no/kommuner/1431 Kommunefakta: Jølster] (SSB) | ||
* [http://www.dmoz.org/World/Norsk/Regionalt/Europa/Norge/Sogn_og_Fjordane/J%c3%b8lster/ Alle nettstadane frå Jølster] (Open Directory Project) | * [http://www.dmoz.org/World/Norsk/Regionalt/Europa/Norge/Sogn_og_Fjordane/J%c3%b8lster/ Alle nettstadane frå Jølster] (Open Directory Project) | ||
* [http://www.jolster.kommune.no/ Jølster | * [http://www.jolster.kommune.no/ Jølster kommune] (Offisiell nettstad) | ||
* [http://www.dagogtid.no/nyhet.cfm?nyhetid=930 '''Dagogtid.no:''' ''Dersom Gaza låg i Jølster''] <small>(''Kommentar'')</small> | * [http://www.dagogtid.no/nyhet.cfm?nyhetid=930 '''Dagogtid.no:''' ''Dersom Gaza låg i Jølster''] <small>(''Kommentar'')</small> | ||
{{Wikipedia|nn|Jølster}} | {{Wikipedia|nn|Jølster}} | ||
{{F1}} | |||
[[kategori:Jølster| | |||
[[kategori:Jølster kommune| ]] | |||
[[kategori:Sunnfjord]] | [[kategori:Sunnfjord]] | ||
{{nn}} | |||