Johannes Berven: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb høyre|Johannes Berven spelar paa fjoelfela.jpg|Johannes Berven spelar på fjølfela si.|[[Olve Utne]] (1995)}}'''[[Johannes Berven]]''' ([[1899]]&ndash;[[1996]]), mest kjent som '''Jóanes Trø’n''' eller '''Bærven''' lokalt, var ein småbrukar, telefonist, postopnar, smed og spelemann frå Trøa under [[Innersetra på Tustna|Innersetra]] på [[Tustna]] i noverande [[Aure kommune]] på [[Nordmøre]]. </onlyinclude>

{{thumb|1333_Bervensmia.jpg|Smia som Gjermund Gjermundson Berven bygde.|Olve Utne|2007}}<onlyinclude>Johannes Hilmar Gjermundson Berven vart fødd som den yngste av fem sysken den [[18. mars]] [[1899]]. </onlyinclude> Mora var Anne Marie Eriksdotter Sæter ([[1858]]&ndash;[[1925]]) frå same stad. Faren var Gjermund Gjermundson Berven ([[1850]]&ndash;[[1924]]). Gjermund var frå [[Øystese]] i [[Hardanger]], men kom flyttande til Nordmøre som [[smed]] i samband med skipsbygginga og [[hardangerjakt|jaktefarta]] som slektningen og sambygdingen frå Øystese Gjermund T. Øvrevik (1844&ndash;1920) sette i gang på Tustna. Gjermund G. Berven var det første postbodet i bygda, og frå [[1900]] hadde han telefonstasjon òg.

Gardsbruket Trøa var opprinneleg [[husmannsplass]], men vart sjølveigarbruk i [[1850]]. Huset var av gammal type med bustad i sørenden og [[fjøs]] i nordenden. Huset er no ombygd, og det er bygd nytt fjøs, men enno i [[1970-åra]] stod den gamle fjøsenden av huset der. Gjermund G. Berven sette seg opp ei smie rett sørom huset, og [[Bervensmia|ho står enno]].

<onlyinclude>Johannes tok over Trøa i [[1924]]. Han dreiv jorda, fiska og arbeidde i smia, og i tillegg tok han over telefonstasjonen etter far sin. I [[1945]] tok han over postkontoret i bygda òg, og han dreiv det til det vart nedlagt i [[1971]]. </onlyinclude>

=== Musikklivet kring [[Sålåsundet]] ===

Det vanlegaste instrumentet i Sålåsundet som andre plassar i [[Noreg]] tidleg på [[1900-talet]] var [[fele|fela]]. Men fela var ikkje den einaste sorten instrument som fanst i bygda. Johannes snakka om at det fanst dei som kunne spela på [[psalmodikon]], eller ''salmeikó'', som han sa. Det finst i alle fall to slike instrument att i bygda &mdash; eit av dei er på [[Hals skolemuseum]]. Meir vanleg enn psalmodikon var likevel [[gitar]], [[trekkspel]] og [[zither]].

I omtrent kvart eit hus i Sålåsundet var det fiolin, eller «tyskfë’l», som folk sa der, og mange kunne leite seg fram ein melodi eller to på fela når dei berre tok seg tid. Men av spelemenn som kunne dra opp ein [[slåttar|slått]] det gjekk an å danse etter, var det vel eigentleg berre to: [[Ingvald Glomstad]] ([[1898]]&ndash;[[1988]]) og Johannes Berven. Men Johannes var litt meir forsiktig av seg, så det vart oftast Ingvald som spela til fest.

<onlyinclude>Da Johannes var kring tolvårsalderen, altså kring [[1911]], bygde han seg si eiga [[fjølfele]]. </onlyinclude> Johannes fekk noko hjelp av far sin der det trongst, og gripbrettet fekk han ein snikkar til å høvle til rett for seg.

Sida («síå») er utsaga av eitt trestykkje; botnen («punnifjǿḷa») og lokket («oppåfjǿḷa») er laga av eit [[furu]]bord som vart utskifta frå bordkledinga på huset i Trøa. Det er som nemnt ikkje [[bassbjelke]] i fela. Halsen («háḷšn») er òg laga av furu, og far hans hjelpte han med utforminga av han. Gripebrettet («nótbrætte») er laga av [[bøk]]. Ein snikkar hjelpte han med å høvle ut rette kuvinga. Stolen («spælhæstn») er ein vanleg moderne [[fiolin]]stol. Strengene er av vanleg type for dei første tiåra av [[1900-talet]]: E-strengen («kviņņtn») er ein stålstreng, a-strengen («kvartn») og d-strengen («tærsn») er av uomspunnen tarm og g-strengen er ein omspunnen tarmstreng.

[[image:Vals etter Johannes Berven.jpg|thumb|left|300px|Vals etter Johannes Berven. ''(Nedskriven av Olve Utne søndag den [[24. desember]] [[1995]])'']]

[[image:Polka etter Johannes Berven.jpg|thumb|left|300px|Polka etter Johannes Berven ''(Nedskriven av Olve Utne tysdag den [[20. februar]] [[1996]])'']]

==== «Salmå hass Berven» ====

[[image:Johannes Hals- Salmå-as Bærven.jpg|thumb|left|300px|«Salmå hass Berven», ein pariserpolka etter Johannes Berven spela av [[Johannes Hals]] ''(Nedskriven av Olve Utne fredag den [[29. desember]] [[1995]])'']]

Johannes Hals ([[1912]]&ndash;[[1996]]) var svært flink med [[dreiing]], og den [[29. desember]] [[1995]] kom Olve Utne for å hente eit blomsterbord (ein pidestall) han hadde laga, vart dei sittande og prata, og etter ei stund kom Johannes Hals fram med fela og spela «Salmå hass Berven». Johannes Berven bruka å spela denne slåtten når han var framme og spela på fest. Takta er [[parisarpolka|pariser]], og stemninga i slåtten er noko melankolsk &mdash; derfor bruka folk å kalle denne slåtten «Salmå hass Berven». Johannes Hals trudde ganske sikkert at Johannes Berven hadde laga denne slåtten sjølv, sjølv om Johannes Berven aldri ville innrømme det... «Salmå hass Berven» er med på den faste repertoarlista til [[Nordmøre spel- og dansarlag]].

 

* {{hbr1-1|pf01036804001319|Johannes Berven}}.

 

{{F2}}

[[kategori:folkemusikk]]

[[kategori:Tustna]]

[[kategori:personer]]

[[kategori:Aure kommune]]

[[Kategori:Teleansatte]]